Καρκίνος του πέους
Όγκος πέους με αριστερή βουβωνική λεμφαδενοπάθεια
Ειδικότητα	Ογκολογία
Νοσηρότητα	36,068 in 2020 [1]
Θνησιμότητα	13,211 (2020) [1]
Ταξινόμηση

Ο καρκίνος του πέους, ή καρκίνωμα του πέους, είναι καρκίνος που αναπτύσσεται στο δέρμα ή στους ιστούς του πέους. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ανώμαλη ανάπτυξη, έλκος ή πληγή στο δέρμα του πέους και αιμορραγία ή εκκρίσεις με δυσοσμία.^[2]

Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν φίμωση (αδυναμία συστολής της ακροποσθίας του πέους), χρόνια φλεγμονή, κάπνισμα, λοίμωξη από HPV, οξέα κονδυλώματα, πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους και πρώιμη ηλικία σεξουαλικής επαφής.^[3]

Περίπου το 95% των καρκίνων του πέους είναι ακανθοκυτταρικά καρκινώματα. Άλλοι τύποι καρκίνου του πέους όπως το καρκίνωμα κυττάρων Μέρκελ, το μικροκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα είναι γενικά σπάνιοι.^[4] Το 2020, εμφανίστηκε σε 36.000 άνδρες και προκάλεσε 13.000 θανάτους.^[1]

Ο καρκίνος του πέους μπορεί να παρουσιαστεί ως ερυθρότητα και ερεθισμός στο πέος, με πάχυνση του δέρματος στη βάλανο ή την εσωτερική ακροποσθία ή μια ελκώδη, προς τα έξω αναπτυσσόμενη ή «δακτυλική» (θηλώδης) ανάπτυξη.^[5][6] Ο καρκίνος του πέους μπορεί να συνοδεύεται από έκκριση από το πέος με ή χωρίς δυσκολία ή κάψιμο ή μυρμήγκιασμα κατά την ούρηση (δυσουρία) και αιμορραγία από το πέος.^[5][6]

• Λοίμωξη από τον ιό HIV — Οι οροθετικοί άνδρες έχουν οκταπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του πέους σε σχέση με τους HIV αρνητικούς άνδρες.^[7][8]
• Ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων — Ο HPV είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του πέους.^[9] Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (ΚΕΠΑ), ο HPV είναι υπεύθυνος για περίπου 800 (περίπου 40%) από τις 1.570 περιπτώσεις καρκίνου του πέους που διαγιγνώσκονται ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες.^[10][11] Υπάρχουν περισσότεροι από 120 τύποι HPV.^[12]
• Κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων — Τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων ή πρωκτού αυξάνουν τον κίνδυνο διηθητικού καρκίνου του πέους κατά περίπου 3,7 φορές εάν εμφανίστηκαν περισσότερα από δύο χρόνια πριν από την ημερομηνία αναφοράς.^[9] Περίπου οι μισοί άνδρες με καρκίνο του πέους έχουν επίσης κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων, τα οποία προκαλούνται από τον HPV.^[13]

• Κακή υγιεινή — Η κακή υγιεινή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του πέους σε έναν άνδρα.^[14][15]
• Σμήγμα — Το σμήγμα, μια υπόλευκη ουσία που μπορεί να συσσωρευτεί κάτω από την ακροποσθία, σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του πέους.^[7][16] Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία προτείνει ότι το σμήγμα μπορεί να μην είναι καρκινογόνο, αλλά μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο προκαλώντας ερεθισμό και φλεγμονή του πέους.^[7]
• Βαλανίτιδα και τραυματισμός του πέους — Η φλεγμονή της ακροποσθίας και/ή της βαλάνου του πέους (βαλανίτιδα) σχετίζεται με περίπου 3,1 φορές αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πέους.^[9] Συνήθως προκαλείται από κακή υγιεινή, αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένα σαπούνια ή μια υποκείμενη κατάσταση υγείας όπως η αντιδραστική αρθρίτιδα, η μόλυνση ή ο διαβήτης.^[17] Μικρά σκισίματα και εκδορές του πέους σχετίζονται με περίπου 3,9 φορές αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.
• Φίμωση — Η φίμωση είναι μια ιατρική κατάσταση όπου η ακροποσθία δεν μπορεί να ανασυρθεί πλήρως πάνω από τη βαλάνο. Θεωρείται σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του πέους (λόγος απόδοσης 38–65).^[9] Η φίμωση μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα καρκίνου του πέους.^[18]
• Παραφίμωση — Η παραφίμωση είναι μια ιατρική κατάσταση όπου η ακροποσθία παγιδεύεται πίσω από τη βάλανο. Θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του πέους.^[7]
• Περιτομή — Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η περιτομή κατά τη βρεφική ή παιδική ηλικία μπορεί να παρέχει μερική προστασία έναντι του καρκίνου του πέους, αλλά αυτό δεν συμβαίνει όταν γίνεται στην ενήλικη ζωή.^[19] Έχει προταθεί ότι η μείωση του κινδύνου μπορεί να οφείλεται σε μειωμένο κίνδυνο φίμωσης.^[7][19] Άλλοι πιθανοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης από σμήγμα και HPV.^[7]

• Ηλικία — Ο καρκίνος του πέους σπάνια εμφανίζεται σε άνδρες κάτω των 50 ετών. Περίπου 4 στους 5 άνδρες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του πέους είναι ηλικίας άνω των 55 ετών.^[7]
• Σκληροατροφικός λειχήνας — Ο σκληροατροφικός λειχήνας είναι ασθένεια που προκαλεί λευκές κηλίδες στο δέρμα. Ο σκληροατροφικός λειχήνας αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πέους.^[14][20] Καθώς η ακριβής αιτία του σκληροατροφικού λειχήνα είναι άγνωστη, δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης.^[14]
• Καπνός — Το μάσημα ή το κάπνισμα καπνού αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πέους κατά 1,5-6 φορές ανάλογα με τη διάρκεια του καπνίσματος και τον ημερήσιο αριθμό τσιγάρων.^[4][9][14]
• Υπεριώδες φως — Οι άνδρες με ψωρίαση που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία και ένα φάρμακο γνωστό ως ψωραλένιο έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πέους.^[7][14]

Ο καρκίνος του πέους προκύπτει από πρόδρομες βλάβες, οι οποίες γενικά εξελίσσονται από χαμηλού βαθμού σε υψηλού βαθμού βλάβες. Για τους καρκίνους του πέους που σχετίζονται με τον HPV αυτή η αλληλουχία είναι η εξής:^[4]

1. Πλακώδης υπερπλασία
2. Χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του πέους (PIN)
3. PIN υψηλού βαθμού (καρκίνωμα in situ — νόσος Μπόουεν, Ερυθροπλασία του Κιράτ)
4. Διηθητικό καρκίνωμα του πέους

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μη δυσπλαστικές ή ήπια δυσπλαστικές βλάβες μπορεί να εξελιχθούν απευθείας σε καρκίνο. Παραδείγματα περιλαμβάνουν επίπεδες βλάβες πέους (FPL) και κονδυλώματα πρωκτού.^[4]

Στους HPV αρνητικούς καρκίνους η πιο κοινή πρόδρομη βλάβη είναι ο σκληροατροφικός λειχήνας.^[4]

Η Διεθνής Εταιρεία Ουρολογικής Παθολογίας (ΔΕΟΠ) συνιστά τη χρήση της ανοσοχρώσης p16 για τη διάγνωση και την ταξινόμηση του καρκίνου του πέους που σχετίζεται με τον HPV.^[21]

• Εμβόλια κατά του ιού HPV, όπως το Gardasil ή το Cervarix, μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο του HPV και, κατά συνέπεια, του καρκίνου του πέους.^[4][14]
• Η χρήση προφυλακτικών θεωρείται ότι είναι προστατευτική έναντι του καρκίνου του πέους που σχετίζεται με τον HPV.^[4]
• Η καλή υγιεινή των γεννητικών οργάνων, η οποία περιλαμβάνει το καθημερινό πλύσιμο του πέους, του οσχέου και της ακροποσθίας με νερό, μπορεί να αποτρέψει τη βαλανίτιδα και τον καρκίνο του πέους. Ωστόσο, τα σαπούνια με σκληρά συστατικά πρέπει να αποφεύγονται.^[22]
• Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του πέους.^[9]
• Η περιτομή κατά τη βρεφική ή την παιδική ηλικία μπορεί να παρέχει μερική προστασία έναντι του καρκίνου του πέους. Αρκετοί συγγραφείς έχουν προτείνει την περιτομή ως πιθανή στρατηγική για την πρόληψη του καρκίνου του πέους.^[4][14][23] Ωστόσο, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία επισημαίνει τη σπανιότητα της νόσου και σημειώνει ότι ούτε η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής ούτε η Καναδική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστούν τη συνήθη περιτομή των νεογνών.^[7]
• Η φίμωση μπορεί να αποφευχθεί με την εφαρμογή της σωστής υγιεινής και με την ανάσυρση της ακροποσθίας σε τακτική βάση.^[22]
• Η παραφίμωση μπορεί να αποφευχθεί αν δεν αφήσετε την ακροποσθία παρατεινόμενη για παρατεταμένες χρονικές περιόδους.^[22]

Η θεραπεία του καρκίνου του πέους ποικίλλει ανάλογα με το κλινικό στάδιο του όγκου κατά τη στιγμή της διάγνωσης.^[24] Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του πέους, ανάλογα με το στάδιο. Περιλαμβάνουν χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία. Η πιο κοινή θεραπεία είναι ένας από τους πέντε τύπους χειρουργικής επέμβασης:

• Ευρεία τοπική εκτομή — αφαιρείται ο όγκος και ορισμένοι γύρω υγιείς ιστοί
• Μικροχειρουργική — η χειρουργική επέμβαση που γίνεται με μικροσκόπιο χρησιμοποιείται για την αφαίρεση του όγκου και όσο το δυνατόν λιγότερου υγιούς ιστού
• Χειρουργική με λέιζερ — το λέιζερ χρησιμοποιείται για να κάψει ή να κόψει καρκινικά κύτταρα
• Περιτομή — αφαιρείται η καρκινική ακροποσθία
• Ακρωτηριασμός (πηνεκτομή) - μερική ή ολική αφαίρεση του πέους, και πιθανώς των σχετικών λεμφαδένων

Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας περιλαμβάνει μια οργανοσυντηρητική προσέγγιση για καρκίνο του πέους σε πρώιμο στάδιο σε εξειδικευμένα κέντρα. Επιπλέον, η επικουρική θεραπεία χρησιμοποιείται για ασθενείς με τοπικά προχωρημένη νόσο ή για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.^[25]

Η πρόγνωση μπορεί να κυμαίνεται σημαντικά για τους ασθενείς, ανάλογα με την κλίμακα που έχουν σταδιοποιηθεί. Σε γενικές γραμμές, όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Το συνολικό ποσοστό 5ετούς επιβίωσης για όλα τα στάδια του καρκίνου του πέους είναι περίπου 50%.^[26]

Ο καρκίνος του πέους είναι ένας σπάνιος καρκίνος στις ανεπτυγμένες χώρες, με ετήσια επίπτωση που κυμαίνεται από 0,3 έως 1 ανά 100.000 ετησίως, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 0,4-0,6% όλων των κακοηθειών.^[4] Η ετήσια επίπτωση είναι περίπου 1 στους 100.000 άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες,^[27] 1 στους 250.000 στην Αυστραλία^[28] και 0,82 ανά 100.000 στη Δανία.^[29] Στο Ηνωμένο Βασίλειο, λιγότεροι από 500 άνδρες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πέους κάθε χρόνο.^[13][30]

Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ο καρκίνος του πέους είναι πολύ πιο συχνός. Για παράδειγμα, στην Παραγουάη, στην Ουρουγουάη, στην Ουγκάντα και στη Βραζιλία, η συχνότητα εμφάνισης είναι 4,2, 4,4, 2,8 και 1,5–3,7 ανά 100.000, αντίστοιχα.^[4][9] Σε ορισμένες χώρες της Νότιας Αμερικής, στην Αφρική και στην Ασία, αυτός ο τύπος καρκίνου αποτελεί έως και το 10% των κακοήθων ασθενειών στους άνδρες.^[4]

• Καρκίνος των όρχεων
• Καρκίνος της ουρήθρας
• Καρκίνος του ανδρικού μαστού