Η ιδιοκτησία τρίτης πλευράςστο ποδόσφαιρο (TPO) είναι η ιδιοκτησία των οικονομικών δικαιωμάτων ενός αθλητή από τρίτη πλευρά. Η τρίτη πλευρά, - η οποία μπορεί να είναι ένας εκπρόσωπος ποδοσφαιριστών, ένα πρακτορείο αθλητικής διαχείρισης, μια εταιρεία, επενδυτές όπως ένα hedge-fund ή ένας μόνο επενδυτής -, "κατέχει την ιδιοκτησία του συνόλου ή μέρους των οικονομικών δικαιωμάτων ενός ποδοσφαιριστή".[1][2] Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ένας ποδοσφαιριστής πωλείται, η TPO και όχι ο ποδοσφαιρικός σύλλογος, επωφελείται από τα τέλη της μεταγραφής και τα τέλη διαπραγμάτευσης συμβολαίου.[1] Σημειώστε ότι αυτό διαφέρει από τη συνιδιοκτησία στο ποδόσφαιρο, όπου τα δικαιώματα μεταγραφής ενός αθλητή μοιράζονται μεταξύ δύο συλλόγων.
Η πρακτική έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στο ποδόσφαιρο της Νότιας Αμερικής, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή, με ένα σύστημα παικτών, συλλόγων, πρακτόρων, ομάδων και επενδυτών. Συνδέεται με ποδοσφαιρικούς συλλόγους με μικρές οικονομικές επιλογές, που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και μερικές φορές είναι αφερέγγυες.[1] Μέχρι το 2007, η ιδιοκτησία τρίτης πλευράς είχε γίνει κοινή πρακτική στο ποδόσφαιρο στην Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Ρωσία.[1]
Σύμφωνα με ένα άρθρο της The Guardian το 2007, επιχειρηματίες ή άλλοι επενδυτές αγοράζουν μερίδια των οικονομικών δικαιωμάτων των νεαρών παικτών και συχνά καλύπτουν το κόστος της προπόνησης και της διαμονής τους. Σε αντάλλαγμα δικαιούνται ένα ποσοστό των τελών μελλοντικής μεταγραφής του παίκτη.[3] Ένα άρθρο της Daily Mirror το 2016, εξήγησε πώς οι ιδιοκτήτες τρίτης πλευράς μπορούν είτε να αγοράσουν ένα ποσοστό των "οικονομικών δικαιωμάτων" ενός παίκτη από το σύλλογο, είτε να αγοράσουν ακόμη και το συμβόλαιο ενός παίκτη. Η κατοχή του συμβολαίου επιτρέπει στον ιδιοκτήτη τρίτης πλευράς να αυξάνει τα κέρδη του κάνοντας προσωρινή "στάθμευση ενός παίκτη" σε έναν σύλλογο, έως ότου εκτιμηθεί η αξία του παίκτη, οπότε πωλείται σε άλλο σύλλογο και ο εκπρόσωπος κερδίζει ένα ποσοστό των τελών μεταγραφής.[1]
Τον Απρίλιο του 2015, η FIFA ανακοίνωσε την απαγόρευση της ιδιοκτησίας από τρίτες πλευρές και απαγόρευσε σε συλλόγους ή αθλητές να συνάπτουν συμφωνίες οικονομικών δικαιωμάτων με επενδυτές τρίτης πλευράς.[4] Η απαγόρευση τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαΐου 2015. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακοίνωσε επίσης μια παρόμοια απαγόρευση στον ευρωπαϊκό αθλητισμό στις 11 Νοεμβρίου 2015, μετά τη θέσπιση του άρθρου 136 του Κανονισμού του Κοινοβουλίου. Σε γραπτή δήλωσή του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δηλώνει ότι η ιδιοκτησία από τρίτε πλευρές αυξάνει την ανησυχία για την ακεραιότητα των διοργανώσεων και εισάγει κινδύνους εγκληματικών δραστηριοτήτων στον αθλητισμό.[5]
Σύμφωνα με ένα άρθρο του Bloomberg News το 2015, τα Football Leaks αποκάλυψαν μυστική "πρακτική χρηματοδότησης για τον παγκόσμιο αθλητισμό" με "μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες που επενδύουν εκατομμύρια σε συμβόλαια ποδοσφαιριστών".[6]
Κανονισμοί
Κατά την ετήσια γενική συνέλευσή της τον Ιούνιο του 2008, η Αγγλική Πρέμιερ Λιγκ εξέδωσε νέους κανονισμούς, L34 και L35, για να απαγορεύσει κάθε είδους ιδιοκτησία τρίτων πλευρών των αθλητών από την αρχή της σεζόν 2008-2009.[7] Το 2007 όπως αναφέρθηκε στη The Guardian, ο κανονισμός του πρωταθλήματος U18 είχε προηγουμένως δηλώσει ότι δεν επιτρέπεται στις τρίτες πλευρές να «επηρεάσουν ουσιαστικά» τις «πολιτικές ή τις επιδόσεις των συλλόγων».[3]
Τον Οκτώβριο του 2007, αναφέρθηκε ότι το διεθνές κυβερνητικό όργανο του ποδοσφαίρου, η FIFA, ενεργούσε για την απαγόρευση της ιδιοκτησίας από τρίτες πλευρές.[8] Το άρθρο 18 των Κανονισμών της FIFA για τη Θέση και τη Μεταγραφή Παικτών περιορίζει την πρακτική, τουλάχιστον όσον αφορά την επιρροή τρίτων, δηλώνοντας ότι: "Κανένας σύλλογος δεν θα συνάψει συμβόλαιο που θα επιτρέπει σε οποιοδήποτε άλλο συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης ή σε οποιονδήποτε άλλη τρίτη πλευρά να αποκτήσει το δικαίωμα επιρροής σε ζητήματα απασχόλησης και μεταγραφών της, στην ανεξαρτησία της, στις πολιτικές τις ή στην απόδοση του συλλόγου».[7]
Τον Σεπτέμβριο του 2014, η UEFA ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να αντιμετωπίσει το θέμα.[9] Αργότερα εκείνο το μήνα, η FIFA ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει την πρακτική.[10] Τον Ιούλιο του 2015, ένα βελγικό δικαστήριο απέρριψε μια προσφυγή κατά της απαγόρευσης της ιδιοκτησίας από τρίτες πλευρές.[11]
Μέχρι το 2016, η TPO απαγορεύτηκε αυστηρώς στην Αγγλία.[1]
Κριτική
Η ιδιοκτησία από τρίτες πλευρές έγινε αμφιλεγόμενη στο αγγλικό ποδόσφαιρο, μετά την άφιξη του Κάρλος Τέβεζ και του Χαβιέρ Μαστσεράνο από τη Βραζιλιάνικη Κορίνθιανς στη Γουέστ Χαμ τον Αύγουστο του 2006. Ένας Άγγλος υψηλόβαθμος αξιωματούχος την αποκάλεσε "ένα μη εποικοδομητικό εμπόριο των νέων ανθρώπων που κόβει την καρδιά των συλλόγων που προσπαθούν να αναπτύξουν παίκτες".[12]
Ο Γκόρντον Τέιλορ, διευθύνων σύμβουλος της Ένωσης Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών, δήλωσε σχετικά με την ιδιοκτησία τρίτων πλευρών: «Είναι σαν την εμπορία ανθρώπων. Και είναι αποσταθεροποιητικό, οι ξένοι να έχουν ένα οικονομικό ενδιαφέρον για τους παίκτες."[13]
Τον Απρίλιο του 2015, η UEFA και η Fifpro παρενέβησαν κατά της πρακτικής, αναφέροντας ότι θα έπρεπε να απαγορευτεί.[14]
Μέχρι το 2016, η FIFA επιχειρούσε να ενισχύσει τους κανόνες σχετικά με την TPO, η οποία "έχει περιγραφεί σε ορισμένες περιοχές ως σύγχρονη δουλεία".[1]
Υπεράσπιση
Οι υπερασπιστές της πρακτικής δήλωσαν ότι αποτελεί έναν τρόπο κατανομής του βάρους της επένδυσης σε έναν παίκτη. Ο "σούπερ πράκτορας" Πίνι Ζάχαβι, ο οποίος σχετίζεται με την ιδιοκτησία τρίτης πλευράς και τις εταιρείες που επενδύουν σε παίκτες, δήλωσε: "Στην Αγγλία δεν το καταλαβαίνουν καθόλου. Είναι πιο εύκολο να αγοράσετε έναν παίκτη για τον οποίο δεν είστε βέβαιοι για 10 εκατομμύρια £ αν μοιράζεστε τον κίνδυνο με έναν συνεργάτη. Τώρα, αν ο παίκτης γίνει κορυφαίας κατηγορίας και πωληθεί για 30 εκατομμύρια £, τότε φυσικά μπορεί να νιώσετε χαζοί που σας ανήκει μόνο ο μισός. Αλλά αν ο παίκτης αποδειχθεί ότι είναι απλώς μέτριος ή αποτυχία, αν δεν μπορεί ούτε καν να πωληθεί, θα πείτε: 'Φανταστικά, η καταστροφή δεν ήταν μόνο δική μου'. Αυτός ακριβώς είναι ο τρόπος που λειτουργεί."[13]
Ο επιχειρηματίας Kia Joorabchian, που ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ιδιοκτησία τρίτης πλευράς παικτών, υπερασπίστηκε τη συμφωνία, αποκαλώντας το "μοντέλο της Νότιας Αμερικής και ένα μοντέλο που εμφανίζεται σε όλη την Ευρώπη".[15] Κατά την άποψή του, οι μεταγραφές από τρίτες πλευρές είναι "ένας τρόπος να φέρουμε εξαιρετικούς παίκτες σε συλλόγους που δεν θα μπορούσαν κανονικά να τους αντέξουν οικονομικά. Έτσι αυξάνεται ο ανταγωνισμός", εξηγώντας περαιτέρω: "Αυτό που συμβαίνει, ειδικά στη Βραζιλία, είναι πως οι σύλλογοι δεν έχουν την πολυτέλεια να αγοράσουν έναν παίκτη. Έτσι πηγαίνουν σε μια επιχείρηση, μια τράπεζα, ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ, ένα άτομο, ένα πλούσιο άτομο και λένε: "Θέλουμε τον κ. Χ. Βάζετε το 70, 80, 100 τοις εκατό των χρημάτων, ας παίξει εδώ. Είναι κάτι σαν μια συμφωνία δανεισμού μεταξύ δύο συλλόγων, εκτός ότι είναι μια συμφωνία δανεισμού μεταξύ ενός συλλόγου και μίας τρίτης πλευράς".[16]
Αφού η Πρέμιερ Λιγκ θέσπισε κανόνες εναντίον ιδιοκτησίας από τρίτες πλευρές, ο δικηγόρος Jean-Louis Dupont ισχυρίστηκε ότι ήταν παράνομοι.[17]
Παραδείγματα
Κορίνθιανς
Το 2004, ιδρύθηκε η εταιρεία Media Sport Investment, η οποία με επικεφαλής τον Kia Joorabchian, αγόρασε το 51% των μετοχών της Κορίνθιανς σε μία 10ετή συμφωνία. Μετά την εμπλοκή της MSI έφτασε στο σύλλογο μία φουρνιά νέων ποδοσφαιριστών, οι οποίοι δεσμεύτηκαν να παίξουν για την Κορίνθιανς, αλλά τα οικονομικά τους δικαιώματα ανήκαν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου στο επενδυτική εταιρεία. Μέχρι το 2006, η MSI εισήγαγε στη επενδυτική της λίστα, όχι μόνο την ίδια την Κορίνθιανς, αλλά επίσης και τους παίκτες Κάρλος Τέβεζ, Μαρσέλο Μάτος, Γκουστάβο Νέρι, Ρότζερ, Χαβιέρ Μαστσεράνο, Κάρλος Αλμπέρτο, Σεμπαστιάν Ντομίνγκεζ, Μαρίνιο,[18]Ράφαελ Μοόυρα[19] και Νιλμάρ.
Κάρλος Τέβεζ και Χαβιέρ Μαστσεράνο
Στις 31 Αυγούστου 2006, ο Κάρλος Τέβεζ και ο Χαβιέρ Μαστσεράνο μετακόμισαν στη Γουέστ Χαμ και στην Πρέμιερ Λιγκ, από την Βραζιλιάνικη Κορίνθιανς, για μη ανακοινωθείσα αμοιβή.[20] Στη συνέχεια προέκυψε ότι τα οικονομικά δικαιώματα του Τέβεζ ανήκαν στη Media Sports Investments και μια δεύτερη εταιρεία, τη Just Sports Inc.,[21], ενώ ο Μαστσεράνο ανήκε από κοινού, στις Global Soccer Agencies και Mystere Services Ltd..[1][22] Και οι τέσσερις εταιρείες εκπροσωπούνταν από τον Kia Joorabchian και για τη συμφωνία διαμεσολάβησε η MSI, της οποίας ήταν πρόεδρος ο Joorabchian μέχρι τον Ιούνιο του 2006.[20][23]
Λόγω παρατυπιών στα συμβόλαια των παικτών, η Γουέστ Χαμ τελικά τιμωρήθηκε με πρόστιμο ύψους 5.5 εκατομμυρίων £ από την Πρέμιερ Λιγκ.[24] Παρά το πρόστιμο, επιτράπηκε στον Τέβεζ να συνεχίσει να παίζει για τη Γουέστ Χαμ.[25] Και οι δύο παίκτες παρέμειναν στην Αγγλία μετά τη αμφισβητήσιμη συμφωνία. Ο Τέβεζ μετακόμισε στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ενώ ο Μαστσεράνο μετακινήθηκε στη Λίβερπουλ. Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ δεν κατάφερε να συμφωνήσει στην τιμή του με τον ιδιοκτήτη του Τέβεζ και έτσι μετακινήθηκε στην τοπική αντίπαλο της, Μάντσεστερ Σίτι, το καλοκαίρι του 2009. Στη συνέχεια, ο Joorabchian υποστήριξε ότι πολλοί παίκτες και ομάδες της Πρέμιερ Λιγκ, αποκρύπτουν την ιδιοκτησία των παικτών από τρίτες πλευρές.[26]
Η Πρέμιερ Λιγκ έλαβε μέτρα για την εξαφάνιση της ιδιοκτησίας τρίτης πλευράς το 2008.[27]
Άντερσον
Το 2007, ο Βραζιλιάνος Άντερσον μετακινήθηκε από την Πόρτο στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, η Πόρτο κατέβαλε στον πράκτορα Jorge Mendes ένα ποσό 4 εκατομμυρίων £, για το μερίδιο του των δικαιωμάτων του Άντερσον. Ο Mendes λέγεται ότι είχε συνεισφέρει το 20% των 3,75 εκατομμυρίων £ που κατέβαλε η Πόρτο στην προηγούμενη ομάδα του Άντερσον, Γκρέμιο, για να τον υπογράψει το 2006.[28]
Τον Ιούνιο του 2008, η μεταγραφή του Βραζιλιάνου παίκτη Jô από τη ρωσικήΤΣΣΚΑ Μόσχας στην αγγλική Μάντσεστερ Σίτι, αρχικά μπλοκαρίστηκε από την Πρέμιερ Λιγκ όσο διερευνούσαν την ιδιοκτησία του παίκτη από τρίτη πλευρά.[29][30] Ο Jô, ο οποίος είχε αγωνιστεί στην Κορίνθιανς πριν μετακινηθεί στη ΤΣΣΚΑ Μόσχας το 2006, συνδέθηκε με την Media Sports Investments και τον Kia Joorabchian.[31]
Το 2009 αναφέρθηκε ότι οι ανώνυμοι επενδυτές που εκπροσωπούνταν από τον Joorabchian, θεωρούνταν ότι κατέχουν τα οικονομικά δικαιώματα 60 ή 70 ποδοσφαιριστών σε Ευρώπη και Νότια Αμερική. Είχε συνδεθεί με την αποτυχημένη προσφορά της Μάντσεστερ Σίτι για τον, τότε ποδοσφαιριστή της Μίλαν, Κακά.[32]
Ραμίρες
Τον Ιούνιο του 2010, αναφέρθηκε ότι ο Kia Joorabchian είχε εξασφαλίσει το 50% των δικαιωμάτων του Βραζιλιάνου μέσου Ραμίρες,[33] τότε παίκτη της Μπενφίκα, για τον οποίο υπήρχε μεταγραφικό ενδιαφέρον από όλη την Ευρώπη, με κύρια ενδιαφερόμενη την Τσέλσι.[34][35] Η συμφωνία ήταν μέρος ενός συμφωνητικού που επετεύχθη με τον πρόεδρο της Μπενφίκα, Luís Filipe Vieira, το προηγούμενο έτος κατά τη μεταγραφή του Ραμίρες στη Μπενφίκα από την Κρουζέιρο.[34] Ένα ακόμα 30% των δικαιωμάτων του παίκτη, ήταν ιδιοκτησία του συνεργάτη του Joorabchian, Πίνι Ζάχαβι.[36]
Ο Ραμίρες ολοκλήρωσε τη μετακίνησή του στη Τσέλσι στις 13 Αυγούστου 2010, υπογράφοντας τετραετές συμβόλαιο με αναφερόμενη αμοιβή ύψους 17 εκατομμυρίων £.[37] Θεωρείτο ότι ο Joorabchian έλαβε 6 εκατομμύρια £ από αυτή τη μεταγραφή.[38]
Πορτογαλία
Όταν επιτράπηκε η ιδιοκτησία τρίτης πλευράς στην Πορτογαλία, η εταιρεία πρακτόρων GestiFute και οι επενδυτές κεφαλαίων, αγόρασαν ένα μέρος των οικονομικών δικαιωμάτων των παικτών, όπως οι Μπεμπέ, Ντέκο, κ.α.. Η Πόρτο, η Σπόρτινγκ και η Μποαβίστα συνεργάστηκαν με την First Portuguese για τη σύσταση ενός επενδυτικού κεφαλαίου, ενώ η Μπενφίκα ίδρυσε τη δική της εταιρεία, τη Benfica Stars Fund.
Το μέλος μίας εταιρείας πρακτόρων ποδοσφαιριστών, Ζοσέ Μποσίνγκουα, κάποτε είχε μοιρασμένα δικαιώματα μεταξύ της Πόρτο και της εταιρείας International Foot,[39] ενώ ο Μάνουελ Φερνάντες ανήκε εν μέρει στην Global Sports Agency.[40] Η Πόρτο, επίσης, πούλησε το 37,5% των οικονομικών δικαιωμάτων του Ζοάο Μουτίνιο στη Mamers BV.[41] Αφού απέκτησε το 75% των οικονομικών δικαιωμάτων του Walter, η Πόρτο επαναπούλησε το 25% των οικονομικών δικαιωμάτων του στην Pearl Design Holding Ltd. για 2.125.000 €.[41][42] Το 10% των οικονομικών δικαιωμάτων του Αλί Σισοκό, ήταν κάποτε στην κατοχή της εταιρείας "Onsoccer - International Gestão e Marketing, SA", μέχρι την πώληση του στη Λυών.[41]
Νότια Αμερική και στον υπόλοιπο κόσμο
Η Traffic Group είχε τα δικαιώματα του Βραζιλιάνου Γκουστάβο [43] και το 50% του Μοζαμβικανού Mexer.[44] Επίσης, απέκτησε τα δικαιώματα του Ντιέγκο Σόουζα και του Lenny από τη Φλουμινένσε τον Ιανουάριο του 2008.[45] Το 2009, απέκτησε όλα τα δικαιώματα του Alan Douglas, το 50% των Maicon, Dalton και Raphael Augusto, το 30% των Sandro και Bob, το 25% των João Paulo, Brayan και Matheus Carvalho και το 20% του Tarta.[46] Είχε το 25% των δικαιωμάτων του Hernanes, μέχρι τη μεταγραφή του στη Λάτσιο.[47] Η Μπαρτσελόνα αγόρασε τους Keirrison και Henrique από την Παλμέιρας, αλλά στην ετήσια οικονομική έκθεσή της, έδειξε ότι η πληρωμή μεταφέρθηκε στην Desportivo Brasil Participaçoes Ltda.[48]
↑ 44,044,1«Oferta pública de subscrição - Prospecto» [Public Offer for Subscription – Prospectus] (pdf). Sporting CP (στα Portuguese). 10 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2011.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
↑«Balanço Patrimonial 2009». Fluminense FC (στα Portuguese). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2011.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
↑«Facto Relevante»(PDF) (στα Portuguese). fcporto.pt. 31 Αυγούστου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 5 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2014.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)