Ο ακριβής αριθμός των Ζάζα είναι άγνωστος λόγω της απουσίας πρόσφατων και εκτεταμένων απογραφικών δεδομένων. Η τελευταία απογραφή για τη γλώσσα στην Τουρκία πραγματοποιήθηκε το 1965, όπου 150.644 άτομα σημείωσαν τη ζαζαϊκή ως μητρική τους γλώσσα και 112.701 ως δεύτερη γλώσσα.[16] Πιο πρόσφατα στοιχεία από το 2005 υποδηλώνουν ότι ο πληθυσμός, που μιλάει τη ζαζαϊκή γλώσσα, κυμαίνεται περίπου από 2 έως 4 εκατομμύρια. [1] Πολλοί Ζάζα μιλούν μόνο βόρεια κουρδικά (κουρμαντζί), καθώς πιστεύεται ότι η ζαζαϊκή γλώσσα ήταν παρακλάδι της Κουρμαντζί. [3] Σύμφωνα με έρευνα το 2019, περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι αυτοχαρακτηρίστηκαν ως Ζάζα. [17]
Μετά το τουρκικό πραξικόπημα του 1980, πολλές πνευματικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των Ζάζα, μετανάστευσαν από την Τουρκία προς την Ευρώπη, την Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μεγαλύτερο μέρος της διασποράς βρίσκεται στην Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία. [8]
Εθνοτική συνείδηση
Ενώ οι Ζάζα θεωρούν τους εαυτούς τους ως επί το πλείστον Κούρδους,[7] ορισμένες έρευνες θεωρούν τους Ζάζα εθνοτική ομάδα και τους αντιμετωπίζουν ως τέτοιους στο ακαδημαϊκό τους έργο. [18]
Οι Κουρμαντζί Κούρδοι και Ζάζα ζούσαν εδώ και αιώνες στις ίδιες περιοχές της Ανατολίας. Στη δεκαετία του '20 και του '30, οι Ζάζα έπαιξαν βασικό ρόλο στην άνοδο του κουρδικού εθνικισμού με τις εξεγέρσεις τους εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αργότερα της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Σέιχ Σαΐντ το 1925, ο Ζάζα Σέιχ Σαΐντ και οι υποστηρικτές του εξεγέρθηκαν εναντίον της νεοσυσταθείσας Τουρκίας και ενάντια στην εθνικιστική και κοσμική ιδεολογία της.[15] Πολλοί Ζάζα εν συνεχεία προσχώρησαν στην κουρδική εθνικιστική Χοϊμπούν, την Κοινωνία για την Άνοδο του Κουρδιστάν και άλλα κινήματα, όπου ανήλθαν στην επιφάνεια. [20]
Το 1937, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης Ντερσίμ, οι Ζάζα εξεγέρθηκαν και πάλι εναντίον των Τούρκων. Αυτή τη φορά η εξέγερση είχε ως ηγέτη τον Σεγίντ Ριζά και τελείωσε με τη σφαγή χιλιάδων Κούρδων και Ζάζα αμάχων πολιτών, ενώ πολλοί εκτοπίστηκαν εσωτερικά λόγω της σύγκρουσης.[21] Οι Ζάζα συμμετείχαν επίσης στην εξέγερση Κοτσγκίρι το 1920. [22]
Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι Ζάζα έχουν δηλώσει δημοσίως ότι δεν θεωρούν τους εαυτούς τους Κούρδους, συμπεριλαμβανομένου του Χουσεΐν Αϊγκιούν, ενός πολιτικού του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος από το Τούντζελι. [25][26]
Μια επιστημονική έκθεση το 2005 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Ζάζα μοιράζονται το ίδιο γενετικό πρότυπο με άλλες "κουρδικές ομάδες" και δεν υποστήριξε την υπόθεση ότι οι Ζάζα προέρχονται από το Βόρειο Ιράν. [27]
Η ζαζαϊκή είναι μια βορειοδυτική ιρανική γλώσσα, ομιλούμενη στα ανατολικά της σύγχρονης Τουρκίας, με περίπου 2 έως 3 εκατομμύρια ομιλητές. Υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ βόρειας και νότιας, κυρίως στη φωνολογική απογραφή, αλλά στο σύνολό της σχηματίζει μια ενιαία διάλεκτο, χωρίς αναγνωρισμένο πρότυπο.[1]
Τα πρώτα γραπτά στη ζαζαϊκή γλώσσα συντάχθηκαν από τον γλωσσολόγο Πίτερ Λερτς το 1850. Δύο άλλα σημαντικά έγγραφα είναι τα θρησκευτικά κείμενα του Εχμεντέ Χασί του 1898 [6] και του Ουσμάν Εφεντίγιο Μπαμπίτς (δημοσιεύθηκε στη Δαμασκό το 1933). Και τα δύο αυτά έργα γράφτηκαν στο αραβικό αλφάβητο.[18] Οι κρατικές εκπομπές του TRT Kurdî προβάλλονται στα ζαζαϊκά.[3]
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80, η γλώσσα έγινε δημοφιλής μεταξύ της διασποράς. [29]
Ο ζαζαϊκός εθνικισμός είναι μια ιδεολογία, που υποστηρίζει τη διάσωση των Ζάζα μεταξύ Τούρκων και Κούρδων στην Τουρκία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις στη διασπορά, οι Ζάζα στράφηκαν σε αυτήν την ιδεολογία λόγω των πιο ορατών διαφορών μεταξύ αυτών και των ομιλητών κουρμαντζί. [32] Η τάση ενισχύθηκε περαιτέρω, όταν η Τουρκία εγκατέλειψε τις αφομοιωτικές πολιτικές της, κάτι που έκανε κάποιους Ζάζα να αρχίσουν να θεωρούν εαυτούς ως ξεχωριστή εθνική ομάδα.[33] Στην διασπορά, ορισμένοι Ζάζα στράφηκαν στον εθνικισμό στο ελεύθερο ευρωπαϊκό πολιτικό κλίμα.
Σύμφωνα με τον ερευνητή Αχμέτ Κασίμογλου, ο ζαζαϊκός εθνικισμός είναι μια τουρκική και αρμενική απόπειρα διαίρεσης των Κούρδων. [20]
↑Indigenous Peoples: An Encyclopedia of Culture, History, and Threats to . Victoria R. Williams
Βιβλιογραφία
Arakelova, Victoria (1999), «The Zaza People as a New Ethno-Political Factor in the Region», Iran & the Caucasus3/4: 397–408, doi:10.1163/157338499X00335
Kaya, Mehmed S. (2009), The Zaza Kurds of Turkey : a Middle Eastern minority in a globalised society, London: Tauris Academic Studies, ISBN9781845118754
Kehl-Bodrogi; Otter-Beaujean; Kellner-Heikele (1997), Syncretistic religious communities in the Near East : collected papers of the international symposium "Alevism in Turkey and comparable syncretistic religious communities in the Near East in the past and present", Berlin, 14-17 April 1995, Leiden: Brill Publishing, ISBN9789004108615
Kehl-Bodrogi, Krisztina (October 1999), «Kurds, Turks, or a People in their own Right? Competing Collective Identities Among the Zazas», The Muslim World89 (3–4): 439–454, doi:10.1111/j.1478-1913.1999.tb02757.x
Nasidze, Ivan; Quinque, Dominique; Ozturk, Murat; Bendukidze, Nina; Stoneking, Mark (2005), «MtDNA and Y-chromosome Variation in Kurdish Groups», Annals of Human Genetics69 (4): 401–412, doi:10.1046/j.1529-8817.2005.00174.x, ISSN0003-4800, PMID15996169
Özoğlu, Hakan (2004), Kurdish notables and the Ottoman state : evolving identities, competing loyalties, and shifting boundaries, Albany: State University of New York Press, ISBN978-0-7914-5993-5
Taylor, J. G. (1865), «Travels in Kurdistan, with Notices of the Sources of the Eastern and Western Tigris, and Ancient Ruins in Their Neighbourhood», Journal of the Royal Geographical Society of London35: 21–58, doi:10.2307/3698077
van Bruinessen, Martin (1989), The Ethnic Identity of the Kurds in Turkey
.jpg)
