Η Δημοκρατία του Ούζιτσε (στα σερβικά: Ужичка република και Užička republika) ήταν κατεχόμενο έδαφος, στην διάρκεια του φθινοπώρου του 1941 στα δυτικά της Σερβίας η οποία ευρισκόταν υπό ναζιστικό έλεγχο, από τους Παρτιζάνους Κομμουνιστές του Τίτο. Κυριότερο κέντρο του εδάφους των Παρτιζάνων ήταν η πόλη του Ούζιτσε, από την οποία και προήλθε το όνομα αυτού. Ανακατελήφθη από τους Γερμανούς τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους.

Η Δημοκρατία του Ούζιτσε ήταν επίσης γνωστή ως Σοβιετική Δημοκρατία του Ούζιτσε (στα σερβικά: Ужичка совјетска република και Užička sovjetska republika) ή, με περισσότερο οικείο τρόπο, ως Σοβιετία (στα σερβικά : Совјетија και Sovjetija)^[1].

Στις 25 Μαρτίου 1941, υπό την πίεση του Χίτλερ^[2], ο Πρόεδρος του Σερβικού Συμβουλίου, Ντράγκισα Τσβέτκοβιτς, και ο Υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεών του υπέγραψαν στη Βιέννη την προσχώρηση της Γιουγκοσλαβίας στο τριμερές σύμφωνο, τοποθετώντας, με αυτό τον τρόπο, την χώρα στο πλευρό των δυνάμεων του Άξονα. Στο Βελιγράδι, η απόφαση αυτή προκάλεσε άμεσα μεγάλο αριθμό σημαντικών διαδηλώσεων στους δρόμους, ενώ ένα πραξικόπημα υποχρέωσε τον Πρίγκιπα Παύλο στην αποχώρηση από την εξουσία και οδήγησε στην εγκατάσταση στον θρόνο του Βασιλέα Πέτρου Β΄ προ της ενηλικίωσής του. Η συμφωνία με τους Ναζί αποκηρύχθηκε. Ως συνέπεια, στις 6 Απριλίου 1941, το Βελιγράδι βομβαρδίστηκε από την Luftwaffe^[3]. Η Γιουγκοσλαβία κυριεύθηκε και, στις 17 Απριλίου 1941, η Σερβία υποχρεώθηκε σε συνθηκολόγηση. Η Κεντρική Σερβία και το Μπανάτο τέθηκαν υπό τον έλεγχο των Ναζί, ενώ μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας υπό την ηγεσία του Στρατηγού Μίλαν Νέντιτς εγκαταστάθηκε στο Βελιγράδι από τον κατακτητή^[4]. Μετά την παραβίαση του γερμανικού-σοβιετικού συμφώνου από τη Ναζιστική Γερμανία, ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, ηγέτης των Παρτιζάνων Κομμουνιστών, απηύθυνε κάλεσμα για εξέγερση στις 1 Ιουλίου 1941^[5].

Μετά την μάχη του Ντρέζνικ, στις 18 Αυγούστου 1941, οι Παρτιζάνοι του Τίτο ενίσχυσαν τις θέσεις τους και, στις 24 Σεπτεμβρίου 1941, πέτυχαν να απελευθερώσουν το Ούζιτσε. Ωστόσο, στις 29 Νοεμβρίου 1941 έλαβε χώρα η μάχη της Καντίνγιατσα, στην διάρκεια της οποίας οι Κομμουνιστές μαχητές ηττήθηκαν. Στις 1 Δεκεμβρίου 1941 η εφήμερη Δημοκρατία του Ούζιτσε έλαβε τέλος^[6][7]. Η πλειοψηφία των Παρτιζάνων τράπηκαν σε φυγή, βρίσκοντας καταφύγιο στη Βοσνία, στο Σαντζάκ και το Μαυροβούνιο, προτού ανασυνταχθούν στην Φότσα της Βοσνίας.

Η Δημοκρατία του Ούζιτσε περιελάμβανε σχεδόν το σύνολο του δυτικού τμήματος της Κεντρικής Σερβίας, ενώ είχε περισσότερους από 300.000 κατοίκους ως πληθυσμό. Ευρισκόταν μεταξύ της γραμμής Βάλιεβο-Μπάγινα Μπάστα (στα βόρεια), του ποταμού Ντρίνα (στα δυτικά), της Ζάπαντνα Μόραβα (στα ανατολικά) και της περιοχής του Σαντζάκ (στα νότια).

Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Ντραγκόιλο Ντούντιτς, ενώ Αντιπρόεδρος, επισήμως αναφερόμενος ως Γενικός Γραμματέας, ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτι. Η κυβέρνηση αποτελείτο από τα συμβούλια του λαού (odbori). Οι Κομμουνιστές έχτισαν σχολεία και εξέδωσαν εφημερίδα με το όνομα Borba, «Ο Αγώνας».

Στο απόγειο της επιτυχίας τους, πέτυχαν να θέσουν σε λειτουργία ταχυδρομική υπηρεσία και να ελέγχουν περίπου 145 χμ. σιδηροδρομικού δικτύου. Ένα εργοστάσιο πυρομαχικών ήταν εγκατεστημένο στα υπόγεια της Τράπεζας του Ούζιτσε^[8].

Μια ιστορική ταινία, γυρισμένη το 1974, με τον τίτλο Užička republika (Η Δημοκρατία του Ούζιτσε), σε σκηνοθεσία του Ζίβοραντ «Ζίκα» Μίτροβιτς^[9].

• Παρτιζάνοι (Γιουγκοσλαβία)
• Γιουγκοσλαβικό Μέτωπο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
• Επιχειρήσεις κατά των Παρτιζάνων στη Κροατία
• Ούζιτσε
• Ιστορία της Σερβίας

• Venceslav Glišić, Užička republika, Beograd, 1986.
• Јован Радовановић, 67 дана Ужичке републике, Београд, 1972. (прво издање 1961.)
• Boško N. Kostić, Za istoriju naših dana, Lille, France, 1949.

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Republic of Užice στο Wikimedia Commons