ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ

Νέα Εστία τεύχος 271 σελ. 485.
Νέα Εστία τεύχος 271 σελ. 486.

Το Βαο, γαο, δαο (ή Βάο, Γάο, Δάο κ.λπ.) είναι σονέτο του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Πρωτοδημοσιεύτηκε στη Νέα Εστία το 1938 (τεύχος 271, σελ. 485-486), στη σελίδα της Αλληλογραφίας αναγνωστών, ως μέρος επιστολής του Λαπαθιώτη προς τον Πέτρο Χάρη.[1][2] Στην επιστολή αυτή ο ποιητής γράφει: «Μελετώντας, άρρωστος, αυτές τις μέρες, τη φιλοσοφία του Συρρεαλισμού, που, λογικά, καταργεί τη λογική, σκέφτηκα τούτο: Αφού, καλά ή κακά, φτάσαμε στο σημείο, λυτρωμένοι από το ζυγό του ειρμού, στις σημερινές ποιητικές συνθέσεις μας, να ζητήσουμε την έμπνευση στην ίδια της πηγή, που ήταν πάντα, έμμεσα, το υποσυνείδητο, γιατί τάχα να μην κάνουμε ακόμα ένα βήμα, – το τελευταίο ίσως δυνατό προς την κατεύθυνση αυτή, και να λυτρωθούμε κι’ από τη συμβατικότητα της γλώσσας, κάθε γλώσσας;»,[3][4][σημ. 1] και αναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εκλογή τον Νοέμβριο του 1951 (τεύχος 73, σελίδα 98).[6]

Δομή

Το σονέτο, ιταλικού τύπου, αποτελείται από δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές, ενώ το μέτρο είναι ιαμβικό και οι στίχοι εναλλαγή παροξύτονων εντεκασύλλαβων και οξύτονων δεκασύλλαβων. Η ομοιοκαταληξία, πλεχτή στα τετράστιχα, είναι της μορφής ΑΒΑΒ ΑΒΑΒ ΓΔΓ ΔΕΕ.

Περιεχόμενο

Το ποίημα, αν και προηγείται χρονολογικά του Λετρισμού (περίπου 1940-1945)[σημ. 2] έχει δημιουργηθεί σύμφωνα με την τεχνοτροπία του, δηλαδή δεν περιέχει συμβατικές λέξεις (εξαιρουμένων των άρθρων, συνδέσμων, προθέσεων κ.λπ.), αλλά λέξεις δημιουργημένες από τον ποιητή, οι οποίες είναι συγχρόνως άσημες, δηλαδή δεν σημαίνουν τίποτα, και πολύσημες, δηλαδή ο καθένας μπορεί να τις ερμηνεύσει με τον δικό του τρόπο και να δώσει το δικό του περιεχόμενο και νόημα σε αυτές.[8][9][10]

Το σονέτο

ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ

Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
κι απονιβώντας ερομιδαλιό,
κουμάνισα το βίρο τού λαβίνι
με σάβαλο γιδένι τού θαλιό.

Κι ανέδοντας έν' άκονο λαβίνι
που ραδαγοσαλούσε τον αλιό
σινέρωσα τον άβο τού ραβίνι,
σ' έν' άφαρο δαμένικο ραλιό.

Σούβεροδα στ' αλίκοπα σουνέκια·[σημ. 3]
μεσ' στ' άλινα που δεν εσιβονεί
βαρίλωσα σ' ακίμορα κουνέκια.

Και λαδαμποσαλώντας την ονή,
καράμπωσα το βούλινο διράνι,
σαν άλιφο τουνέσι που κιράνει...

Σημειώσεις

  1. ↑ Πρβλ. και τον πίνακα του Πωλ Γκωγκέν, Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε; (1897-98), κάτω αριστερή γωνία, το παράξενο λευκό πουλί που αρπάζει στα νύχια του μια σαύρα, και το οποίο δηλώνει το ανώφελο και τη ματαιότητα των λέξεων.[5]
  2. ↑ Οι εκπρόσωποι του κινήματος του Λετρισμού, ιδιαίτερα στην ποίηση, επεδίωξαν την κατάργηση των κλασικών μορφών και του συγκεκριμένου νοήματος μέσα από τον κατακερματισμό της λέξης σε απλά γράμματα και τη διάταξή τους σε ευφάνταστους σχηματισμούς.[7]
  3. ↑ Η πρώτη λέξη του ένατου στίχου, «Σούβεροδα», παραβιάζει τον νόμο της τρισυλλαβίας.[11]

Παραπομπές

  1. ↑ «Βάο, γάο, δάο: ένα υπερσουρεαλιστικό σονέτο του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη». Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία. 29 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2020. 
  2. ↑ «Ο σατιρικός Λαπαθιώτης». Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία. 8 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2020. 
  3. ↑ Λαπαθιώτης, Ναπολέων (26 Δεκεμβρίου 2009). «Πέραν του Συρρεαλισμού: επιστολή προς τον Πέτρο Χάρη». Νέα Εστία, τχ. 271, 1938, σελ. 485-486. convolutes. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2015. 
  4. ↑ Παρατίθεται στο βιβλίο: Σπετσιώτης, Τάκης· Λαπαθιώτης, Ναπολέων (1999). Χαίρε Ναπολέων: Δοκίμιο για την τέχνη του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη: 63 πεζά ποιήματά του και εικόνες του Άγγελου Παπαδημητρίου. Αθήνα: Άγρα. ISBN 978-960-325-334-1. 
  5. ↑ Ragusa, Elena (2006). Γκωγκέν. εισαγωγή: Guillermo Solana, μετάφραση: Δήμητρα Παπαβασιλείου, επιμέλεια σειράς: Ανδρέας Παππάς. Αθήνα: Η Καθημερινή. σελ. 152. ISBN 978-960-6709-02-9. 
  6. ↑ Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (1984). Γλωσσολογία και Λογοτεχνία: Από την τεχνική στην τέχνη του λόγου. Αθήνα: Εκδόσεις Δέσποινα Μαυρομμάτη. σελ. 134. 
  7. ↑ «λετρισμός». Υγείαonline.gr. 29 Φεβρουάριος 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2015. 
  8. ↑ Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (1984). Γλωσσολογία και Λογοτεχνία: Από την τεχνική στην τέχνη του λόγου. Αθήνα: Εκδόσεις Δέσποινα Μαυρομμάτη. σελίδες 118–119. 
  9. ↑ Μπερεκέτης, Γεράσιμος (Ιανουαρίου 23, 2007). «ΒΑΟ ΓΑΟ ΔΑΟ». KRATIMOKATAVASMA. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2015. 
  10. ↑ Σαραντάκος, Νίκος. «ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ». Οι σελίδες του Νίκου Σαραντάκου. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2015. 
  11. ↑ Aραποπούλου, Mαρία. «νόμος της τρισυλλαβίας». Λεξικό γλωσσολογικών όρων. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι