Πρόθεση

Πρόθεση είναι ένα άκλιτο μέρος του λόγου που μπαίνει εμπρός από τα ονόματα ή τα επιρρήματα για να φανερώσει μαζί τους τόπο, χρόνο, αιτία, τρόπο, προέλευση, ποσό κλπ. Προθέσεις είναι : με , σε , για , ως , πριν , προς , σαν αντί , από , δίχως, έως , κατά , μετά , μέχρι , παρά , χωρίς

Προθέσεις

  • Οι προθέσεις είναι[1][2]:
  1. μονοσύλλαβες: με, σε, για, ως, προς, σαν, πριν
  2. δισύλλαβες: κατά, μετά, παρά, αντί, από, δίχως, χωρίς, έως, μέχρι


Εκτός από τις παραπάνω προθέσεις υπάρχουν και χρησιμοποιούνται και οι εξής απαρχαιωμένες προθέσεις:

ανά, αμφί, άνευ, διά, εις, εκ, εκτός, εν, ένεκα, εντός, επί, κατόπιν, λόγω, μείον, μέσω, περί, πλην, προ, συν, υπέρ, υπό, χάριν.

Λειτουργία προθέσεων

Οι προθέσεις ως εκφορά επιρρηματικών σχέσων:

Με τις προθέσεις φανερώνεται
τόπος Έρχομαι από το σπίτι από πού;
χρόνος Είναι άρρωστος από χτες από πότε;
αιτία Έτρεμε από το θυμό του γιατί;
τόπος Πηγαίνω προς την αγορά προς τα πού;
χρόνος Ήρθε κατά το μεσημέρι πότε;
τρόπος Πήγα με τα πόδια πώς;
ποσό Απέχει ως χίλια μέτρα πόσο;

Προθέσεις που συνθέτονται ή όχι:

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
Προθέσεις που δε συνθέτονται με, σε, για, ως, σαν, πριν, δίχως, χωρίς, έως, μέχρι, ίσαμε
Προθέσεις που χρησιμεύουν και ως πρώτα συνθετικά προς, κατά, μετά, παρά, αντί, από (καθώς και οι αρχαίας προέλευσης αμφι, ανά, διά, εις, εν, επί, περί, προ, συν, υπερ, υπό)

Οι προθέσεις που συνθέτονται είναι προθέματα, και η σημασία τους είναι[3][4]:

Πρόθεση Σημασία Παράδειγμα
αμφί
ανά
αντί δεύτερη θέση στην ιεραρχία
αντίθεση
εναντίωση
με τη σειρά μου		 αντιπρόεδρος
αντίρρηση
αντίπαλος
ανταπαντώ
από
διά
εις
εν
επί
κατά
μετά
παρά
περί
προ
προς
συν
υπέρ
υπό

Επίσης οι προθέσεις αποτελούν μέρος εμπρόθετων προσδιορισμών, οι οποίοι είναι προσδιορισμοί που αποτελούνται από δύο ή παραπάνω λέξεις, εκ των οποίων πρώτη είναι πρόθεση, και συμπληρώνει το νόημα ενός όρου ή άλλου προσδιορισμού της πρότασης[3]:

  • Εξαιτίας της κακοκαιρίας δεν πραγματοποιήθηκαν δρομολόγια.
  • Κατά τη γνώμη μου , φταις
  • Διά ταύτα αποφάσισα να αποχωρήσω

Σύνταξη προθέσεων

Οι περισσότερες προθέσεις συντάσσονται με αιτιατική πτώση, ενώ με γενική συντάσσονται συνήθως απαρχαιωμένες προθέσεις[5][3].

Παραπομπές

  1. ↑ Γραμματική Α΄Γυμνασίου
  2. ↑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Οι προθέσεις στα Νέα Ελληνικά
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Εμπρόθετος προσδιορισμός». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. 
  4. ↑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
  5. ↑ «Θέμα Οι προθέσεις (κατάλογος και γενικές παρατηρήσεις)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι