Το αρχαίο θέατρο της Χαιρώνειας είχε κατασκευαστεί εντός της ομώνυμης αρχαίας πόλης, η οποία αναπτυσσόταν στους πρόποδες του δίδυμου υψώματος Πετραχού κοντά στον σύγχρονο οικισμό της Χαιρώνειας, της Περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας. Το θέατρο βρίσκεται βόρεια του ξακουστού μνημείου του Λέοντα της Χαιρώνειας και πολύ κοντά στο αρχαιολογικό Μουσείο.
Η αρχαία πόλη της Χαιρώνειας κατά την αρχαιότητα βρισκόταν τοποθετημένη πάνω σε ένα φυσικό πέρασμα που οδηγούσε από τη νότια στη βόρεια Ελλάδα, μέσω τη βοιωτικής μεθορίου, κοντά στις φωκικές πόλεις του Πανοπέα (Άγιος Βλάσιος) και της Δαυλίδας (Δαύλεια).
Η θέση της αρχαίας πόλης είχε ιδιαίτερα σημαντική στρατηγική σημασία.[1][2][3]Λόγω της επίκαιρης γεωπολιτικής θέσης της, η κοιλάδα της Χαιρώνειας αποτέλεσε θέατρο σημαντικών μαχών της αρχαιότητας[4] (π.χ. μάχη της Χαιρώνειας 338 π.Χ.), η έκβαση των οποίων επηρέασε τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο.
Περιγραφή Μνημείου
Κατά την κλασική φάση της κατοίκησης της πόλης ανήκει η κατασκευή του θεάτρου, το οποίο ήταν εν μέρει λαξευμένο σε φυσικό βράχο και εν μέρει αποτελούνταν από κτιστά τμήματα. Το θέατρο της Χαιρώνειας ήταν αφιερωμένο στο Απόλλωνα Δαφνηφόρο και την Αρτέμιδα Σοωδίνα, σύμφωνα με μία αναθηματική επιγραφή.
Από το κτίσμα του θεάτρου, σήμερα σώζεται μόνο το τμήμα του κοίλου, που ήταν λαξευμένο σε φυσικό βράχο, και όχι τα τμήματα που προέρχονταν από κτιστά μέρη.
Το κοίλο του θεάτρου διέθετε δύο διαζώματα (οριζόντιους διαδρόμους) που το χώριζαν σε τρία μέρη. Το κάτω μέρος διέθετε τρεις σειρές καθισμάτων, το μεσαίο δέκα και το τελευταίο, το ανώτερο τέσσερις.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ήταν η απουσία ακτινωτών κλιμάκων με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η μετακίνηση στο χώρο.
Με τη πάροδο των χρόνων, η φθορά στα καθίσματα της προεδρίας, της σκηνής καθώς και των παρασκηνίων οδήγησε στην εξαφάνισή τους.
Το θέατρο αρχικά αλλά και κατά την κλασική εποχή, διέθετε μάλλον ευθύγραμμο κοίλο, καθώς δεν διακρίνεται κάποιο ασύμμετρο ημικυκλικό σχήμα στο σημείο του κοίλου.
Οι οκτώ σειρές εδράνων που διέθετε το κοίλο μπορούσαν να φιλοξενήσουν 500 περίπου θεατές. Πιθανολογείται πως εκείνη την περίοδο το θέατρο χρησιμοποιούνταν τόσο για συγκεντρώσεις πολιτών, όσο και για τις θεατρικές παραστάσεις. Το μνημείο συνέχισε να λειτουργεί όλο τον 4ο αι. π.Χ.
Η διαφοροποίηση στη μορφή του θεάτρου έγινε τον 3ο - 2ο αι π.Χ., κατά τους ελληνιστικούς δηλαδή χρόνους, οπότε το κοίλο απέκτησε ημικυκλική μορφή και οι θέσεις των θεατών αυξήθηκαν σε δεκαπέντε.
Η μορφή που αντικρίζουμε σήμερα απεικονίζει την τελευταία, ρωμαϊκή φάση του μνημείου (τέλη 1ου αι π.Χ. – αρχές 1ου αι μ.Χ.). Την εποχή εκείνη πραγματοποιήθηκαν αρκετές εργασίες, οι οποίες αύξησαν τη χωρητικότητα του θεάτρου και διαφοροποίησαν ελάχιστα την όψη του.
Την περίοδο εκείνη, η πόλη της Χαιρώνειας άκμαζε και η κατοίκησή της επεκτάθηκε προς το τμήμα της πεδιάδας. Επίσης, πολύ πιθανό ήταν να κατασκευάστηκε μόνιμη σκηνή κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.[5]
Ανασκαφές
Στις αρχές του 20ου αι πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο χώρο του θεάτρου από τον αρχαιολόγο Γ. Σωτηριάδη[6]. Επίσης, το 2008 επιχειρήθηκαν δοκιμαστικές τομές -στον ίδιο χώρο- μικρής έκτασης από την Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Η διαδικασία αυτή έγινε με σκοπό την επιβεβαίωση της ύπαρξης ή μη σκηνικού οικοδομήματος, την πιθανή μορφή του στην περίπτωση ύπαρξης, καθώς και τη χρονολόγηση των φάσεων αυτού.
Από την έρευνα προέκυψε τμήμα ισχυρού τοίχου της ρωμαϊκής περιόδου, στα νοτιοανατολικά του χώρου, σημείο που πιθανολογείται ότι εδραζόταν η σκηνή. Έτσι πιθανόν το τμήμα αυτό του τοίχου να ήταν ο αναλημματικός τοίχος της νότιας παρόδου.
Από μία επιγραφή που τώρα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαιρώνειας, μας γίνεται γνωστό πως ένα ζεύγος ιδιωτών χρηματοδότησε την κατασκευή του προσκηνίου.
Καθώς ακόμη δεν υπάρχουν στοιχεία για το κτίσμα της σκηνής, υποθέτουμε πως ήταν κινητή ίσως ξύλινη και τοποθετούνταν ανάλογα με τις ανάγκες των θεατρικών έργων.[5]
Παραπομπές
↑Κολώνια, Ρ. (2013). Αρχαία θέατρα της Στερεάς Ελλάδας. Αθήνα: ΔΙΑΖΩΜΑ. σελ. 69.
↑Καλλιγά, Κυριακή. «ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ»(PDF). diazoma.gr. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - Θ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 19 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2017.
↑Hammond, N. G. L. (1938). The Two Battles of Chaironeia (338 B.C. and 86 B.C.). Klio 31. σελ. 186-218.
↑ 5,05,1Κολώνια, Ρ. (2013). Αρχαία θέατρα της Στερεάς Ελλάδας. Αθήνα: ΔΙΑΖΩΜΑ. σελ. 75-76.
↑Σωτηριάδης, Γ. (1907). Ανασκαφαί εν Χαιρωνεία, παρά τον Ορχομενόν και εν Φωκίδι ΠΑΕ 1907, 108-9. ΠΑΕ. σελ. 108-109.
Βιβλιογραφία
Hammond N. G. L., “The Two Battles of Chaironeia (338 B.C. and 86 B.C.)”, Klio 31, 1938, 186-218.
Κολώνια Ρ., Αρχαία θέατρα της Στερεάς Ελλάδας, Αθήνα 2013, Εκδόσεις: Διάζωμα
Σωτηριάδης, Γ., «Ανασκαφαί εν Χαιρωνεία, παρά τον Ορχομενόν και εν Φωκίδι», ΠΑΕ 1907, 108-9.
