Ένας αποκεντρωμένος αυτόνομος οργανισμός (decentralized autonomous organization - DAO), μερικές φορές ονομάζεται αποκεντρωμένη αυτόνομη εταιρεία (DAC), είναι ένας οργανισμός δομημένος από κανόνες που κωδικοποιούνται ως πρόγραμμα υπολογιστή, το οποίο συχνά είναι διαφανές, ελέγχεται από τα μέλη του οργανισμού και δεν επηρεάζεται από την κεντρική κυβέρνηση. Σε γενικές γραμμές, οι DAO είναι κοινότητες που ανήκουν σε μέλη χωρίς κεντρική ηγεσία.[1][2] Τα αρχεία οικονομικών συναλλαγών και οι κανόνες προγράμματος ενός DAO διατηρούνται σε μια αλυσίδα μπλοκ (blockchain).[3][4] Το ακριβές νομικό καθεστώς αυτού του τύπου επιχειρηματικής οργάνωσης είναι ασαφές.
Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα, με σκοπό τη χρηματοδότηση επιχειρηματικού κεφαλαίου, ήταν το The DAO, το οποίο συγκέντρωσε 3,6 εκατομμύρια ether (ETH) - ως ανταμοιβή εξόρυξης του Ethereum - αξίας άνω των 70 εκατομμυρίων δολαρίων τον Μάιο του 2016 και όταν παραβιάστηκε, η αξία του έφτασε, εβδομάδες αργότερα, τα $50 εκατομμύρια δολάρια σε κρυπτονομίσματα. [5] Η παραβίαση αντιστράφηκε τις επόμενες εβδομάδες και τα χρήματα αποκαταστάθηκαν, μέσω ενός hard fork του blockchain Ethereum. Οι περισσότεροι εξορύκτες και πελάτες του Ethereum ενσωματώθηκαν στη νέα διακλάδωση (fork), ενώ η αρχική αλυσίδα έγινε το Ethereum Classic.
Ιστορικό
Οι αποκεντρωμένοι αυτόνομοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται από τη χρήση τεχνολογίας blockchain για την παροχή ενός ασφαλούς ψηφιακού λογιστικού βιβλίου για την παρακολούθηση των ψηφιακών αλληλεπιδράσεων σε όλο το Διαδίκτυο, που αποκτά ανοσία έναντι της πλαστογραφίας με αξιόπιστη χρονοσήμανση και διάδοση μιας κατανεμημένης βάσης δεδομένων. Αυτή η προσέγγιση εξαλείφει την ανάγκη συμμετοχής ενός αμοιβαία αποδεκτού αξιόπιστου τρίτου μέρους σε οποιαδήποτε αποκεντρωμένη ψηφιακή αλληλεπίδραση ή συναλλαγή κρυπτονομισμάτων. Το κόστος μιας συναλλαγής με δυνατότητα blockchain και της σχετικής αναφοράς δεδομένων μπορεί να αντισταθμιστεί ουσιαστικά από την εξάλειψη τόσο του αξιόπιστου τρίτου μέρους όσο και από την ανάγκη για επαναλαμβανόμενη καταγραφή των ανταλλαγών συμβολαίων σε διαφορετικά αρχεία. Για παράδειγμα, τα δεδομένα της αλυσίδας μπλοκ θα μπορούσαν, κατ' αρχάς, και εάν οι ρυθμιστικές δομές το επιτρέπουν, να αντικαταστήσουν δημόσια έγγραφα όπως τίτλους και δικαιώματα ιδιοκτησίας. Θεωρητικά, μια προσέγγιση blockchain επιτρέπει σε πολλούς χρήστες υπολογιστικού νέφους να συνάψουν μια χαλαρά συνδεδεμένη συνεργασία μεταξύ ομότιμων έξυπνων συμβολαίων.[6]
Ο Βιτάλικ Μπούτεριν (Vitalik Buterin) πρότεινε ότι μετά την κυκλοφορία ενός DAO, αυτό θα μπορούσε να οργανωθεί έτσι ώστε να λειτουργεί χωρίς ανθρώπινη διαχειριστική αλληλεπίδραση, υπό την προϋπόθεση ότι τα έξυπνα συμβόλαια υποστηρίζονται από μια πλατφόρμα με πληρότητα Turing.[3][7][8] Το Ethereum, που χτίστηκε σε blockchain και κυκλοφόρησε το 2015, έχει περιγραφεί ότι πληροί την αρχή του Turing, επιτρέποντας έτσι τέτοιου είδους DAO. Οι αποκεντρωμένοι αυτόνομοι οργανισμοί στοχεύουν να είναι ανοιχτές πλατφόρμες μέσω των οποίων τα άτομα ελέγχουν την ταυτότητά τους και τα προσωπικά τους δεδομένα.[9]
Διακυβέρνηση
Η διακυβέρνηση του DAO συντονίζεται χρησιμοποιώντας διακριτικά διακυβέρνησης (tokens) ή μη ανταλλάξιμα διακριτικά (NFT - non-fungible token), που παρέχουν δικαιώματα ψήφου. Η είσοδος σε ένα DAO περιορίζεται σε άτομα που έχουν επιβεβαιωμένη ιδιοκτησία αυτών των διακριτικών διακυβέρνησης σε ένα πορτοφόλι κρυπτονομισμάτων και μπορεί να γίνει ανταλλαγή μελών. Η διακυβέρνηση διεξάγεται μέσω μιας σειράς προτάσεων που ψηφίζουν τα μέλη μέσω του blockchain και η κατοχή περισσότερων διακριτικών διακυβέρνησης συχνά μεταφράζεται σε μεγαλύτερη δύναμη ψήφου. Οι συνεισφορές από τα μέλη προς τους οργανωτικούς στόχους ενός DAO μπορούν μερικές φορές να παρακολουθούνται και να αποζημιώνονται εσωτερικά. Οι ανενεργοί κάτοχοι διακριτικών διακυβέρνησης μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο για τη διακυβέρνηση του DAO,[10] γεγονός το οποίο οδήγησε σε εφαρμογές που επιτρέπουν την ανάθεση του δικαιώματος ψήφου σε άλλα μέρη.
Ζητήματα που σχετίζονται με τη λειτουργία ενός DAO
Συμμετοχής
Οι ανενεργοί ή χωρίς δικαίωμα ψήφου μέτοχοι σε DAO, συχνά διακόπτουν την πιθανή λειτουργία του οργανισμού. [10]
Νομικό καθεστώς, ευθύνη και ρύθμιση
Το ακριβές νομικό καθεστώς αυτού του τύπου επιχειρηματικής οργάνωσης είναι γενικά ασαφές[11], και μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη δικαιοδοσία. Την 1η Ιουλίου 2021, το Ουαϊόμινγκ έγινε η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που αναγνώρισε τους DAO ως νομική οντότητα.[12] Η αμερικανική CryptoFed DAO έγινε η πρώτη επιχειρηματική οντότητα που αναγνωρίστηκε.[13] Ορισμένες προηγούμενες προσεγγίσεις σε εταιρείες που βασίζονται σε blockchain έχουν θεωρηθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ ως παράνομες προσφορές μη εγγεγραμμένων τίτλων.[14][15] Αν και συχνά έχει αβέβαιη νομική υπόσταση, ένας DAO μπορεί λειτουργικά να είναι μια εταιρεία χωρίς νομικό καθεστώς: όπως για παράδειγμα μία ομόρρυθμη εταιρεία.[16] Οι γνωστοί συμμετέχοντες ή εκείνοι που βρίσκονται στη διασύνδεση μεταξύ ενός DAO και των ρυθμιζόμενων χρηματοπιστωτικών συστημάτων, μπορεί να αποτελέσουν στόχο ρυθμιστικών μέτρων ή αστικών αγωγών, εάν δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία.[16]
Τον Ιούνιο του 2022, η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Andreessen Horowitz δημοσίευσε ένα «Πλαίσιο επιλογής οντοτήτων» που περιγράφει οργανωτικές εναλλακτικές για DAO με σημαντική παρουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες. [17]
Ασφάλεια
Ο κώδικας ενός DAO είναι δύσκολο να αλλάξει όταν το σύστημα είναι σε λειτουργία, συμπεριλαμβανομένων των επιδιορθώσεων σφαλμάτων που διαφορετικά θα ήταν επουσιώδη στον κεντρικό κώδικα. Οι διορθώσεις σε ένα DAO απαιτούν τη σύνταξη νέου κώδικα και συμφωνία για τη μετεγκατάσταση όλων των κεφαλαίων[10]. Μολονότι ο κώδικας είναι ορατός σε όλους, είναι δύσκολο να επιδιορθωθεί, αφήνοντας έτσι γνωστά κενά ασφαλείας ανοιχτά για εκμετάλλευση, εκτός εάν ζητηθεί μορατόριουμ για να επιτραπεί η διόρθωση σφαλμάτων. [18]
Το 2016, ένα συγκεκριμένο DAO, το " The DAO ", σημείωσε ρεκόρ στη μεγαλύτερη καμπάνια πληθοχρηματοδότησης (crowdfunding) μέχρι σήμερα.[19][20] Οι ερευνητές επισήμαναν πολλά προβλήματα με τον κώδικα του DAO. Η επιχειρησιακή διαδικασία του DAO επέτρεπε στους επενδυτές να αποσύρουν κατά βούληση τυχόν χρήματα που δεν είχαν ακόμη δεσμευτεί για ένα έργο, τα κεφάλαια θα μπορούσαν έτσι να εξαντληθούν γρήγορα. Αν και οι διασφαλίσεις στόχευαν να αποτρέψουν τις ψήφους των τζογαδόρων για να αποκομίσουν κέρδη, υπήρχε ένα «πλήθος τρωτών σημείων ασφαλείας».[14][21] Αυτά επέτρεψαν να ξεκινήσει μια απόπειρα μεγάλης απόσυρσης κεφαλαίων από το DAO στα μέσα Ιουνίου 2016.[22][23] Στις 20 Ιουλίου 2016, το blockchain Ethereum αναγκάστηκε να διασώσει το αρχικό συμβόλαιο.
Τα DAO μπορεί να υπόκεινται σε «πραξικοπήματα» ή εχθρικές εξαγορές που ανατρέπουν τις δομές ψηφοφορίας τους, ειδικά εάν η ψηφοφορία βασίζεται στον αριθμό των διακριτικών διακυβέρνησης (tokens) που κατέχει κάποιος. Για παράδειγμα το 2022, ένα άτομο συγκέντρωσε αρκετά διακριτικά διακυβέρνησης για να δώσει στον εαυτό του τον έλεγχο ψηφοφορίας στο Build Finance DAO, και στη συνέχεια τα χρησιμοποίησε για να εξαντλήσει το DAO από όλα του τα χρήματα.[24]
Κατάλογος αξιοσημείωτων DAO
Ονομα
Κρυπτοπαραστατικό
Σενάρια χρήσης
Δίκτυο
Κυκλοφορία
Κατάσταση
Dash
DASH
Διακυβέρνηση, διάθεση κεφαλαίων
Dash
Μάιος 2015
Λειτουργικό
Steem
STEEM
Διανομή δεδομένων, Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Υπηρεσίες ονομάτων, Βιομηχανική
↑Norta, A. (18 Αυγούστου 2015). «Creation of Smart-Contracting Collaborations for Decentralized Autonomous Organizations». Perspectives in Business Informatics Research. Lecture Notes in Business Information Processing. 229. σελίδες 3–17.
↑Deegan, P. (2014). «Chapter 14—The Relational Matrix: The Free and Emergent Organizations of Digital Groups and Identities». Στο: Clippinger, J. H.· Bollier, D., επιμ. From Bitcoin to Burning Man and Beyond: The Quest for Identity and Autonomy in a Digital Society. Amherst, Massachusetts. σελίδες 160–176]. ISBN978-1-937146-58-0. creating an operational and autonomous Trust Framework [that can i]ntegrate with a secure discovery service in the form of a Decentralized Autonomous Organization ...