Ο Όλεγκ Γεννάντγιεβιτς Σεντσόφ (ουκρανικά: Олег Геннадійович Сенцов, Oleh Hennadiovych Sentsov) είναι ουκρανός σκηνοθέτης και συγγραφέας, από την Κριμαία, γνωστός για την ταινία Gamer του 2011. Μετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας συνελήφθη στην Κριμαία και καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκιση από ρωσικό δικαστήριο με την κατηγορία του σχεδιασμού σχεδίαση τρομοκρατικών ενεργειών.[5] Η καταδίκη του είναι ευρέως αποδεκτή ως «κατασκευασμένη»
Από τις 14 Μαΐου 2018, άρχισε απεργία πείνας διαμαρτυρόμενος για τη φυλάκιση 65 Ουκρανών πολιτικών κρατουμένων στη Ρωσία, απαιτώντας την απελευθέρωσή τους.[6][7] Τελείωσε την απεργία πείνας στις 5 Οκτωβρίου, λόγω ανησυχιών για την υγεία και την απειλή σίτισης δια της βίας.[8][9] Ο Σεντσόφ τιμήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το Βραβείο Ζαχάρωφ στις 25 Οκτωβρίου 2018.
Βιογραφία
Ο Όλεγκ Γεννάντγιεβιτς Σεντσόφ γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου 1976, στη Συμφερόπολη, της Περιφέρειας της Κριμαίας, της Ουκρανικής Σοβιετικής Δημοκρατίας.[10][11][12][13] Την περίοδο 1993-1998 ήταν φοιτητής οικονομικών στο Κίεβο. Οι δύο πρώτες του ταινίες μικρού μήκους ήταν η «Μια Τέλεια Μέρα για Μπανανόψαρο» (2008) και «Το Κέρατο του Ταύρου» (2009). Η ταινία Gamer, η πρώτη του μεγάλη ταινία, παρουσιάστηκε στο Rotterdam International Film Festival το 2012. Η επιτυχία σε αυτό και σε άλλα φεστιβάλ, τον βοήθησε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την επικείμενη ταινία Rhino, παραγωγή η οποία είχε αναβληθεί λόγω της ενασχόλησής του με το κίνημα διαμαρτυρίας Euromaidan. Ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει γυρίσματα το καλοκαίρι του 2014.[14]
Μετά τα γεγονότα του Νοεμβρίου του 2013 με τις διαδηλώσεις του κινήματος Euromaidan ο Σεντσόφ έγινε ακτιβιστής του "AutoMaidan" και κατά τη διάρκεια της κρίσης της Κριμαίας του 2014 βοήθησε στην παράδοση τροφίμων και τις προμηθειών για τα ουκρανικά στρατεύματα που ήταν παγιδευμένα σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Κριμαίας. Ο Σεντσόφ δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας.[nb 1]
Σύλληψη και δίκη
Σύλληψη και κράτηση
Ο Σέντοφ συνελήφθη στις 11 Μαΐου 2014 στην Κριμαία, με την υποψία της "συνωμοσίας για τρομοκρατικές πράξεις".[18] Μαζί με τους Γεννάντυ Αφανάσυεφ, Αλεξέι Τσιρνίγκο, και τον Αλεξάντερ Κολτσένκο, ήταν ένας από τους τέσσερις Ουκρανούς πολίτες που κρατήθηκαν από τη ΡωσικήΟμοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας, η οποία τους κατηγόρησε ότι επιδιώκουν να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές επιθέσεις σε γέφυρες, γραμμές ηλεκτρικού ρεύματος και δημόσια μνημεία στις πόλεις της Κριμαίας Συμφερούπολη, Γιάλτα και Σεβαστούπολη. Αυτές οι κατηγορίες επισύρουν ποινή φυλάκισης 20 ετών.
Μετά την κράτηση του Σέντοφ χωρίς να του απαγγελθούν κατηγορίες για τρεις εβδομάδες,[19] η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας κατηγόρησε τους τέσσερις Ουκρανούς ότι είναι μέρος "τρομοκρατικής ομάδας, για να προκαλέσουν εκρήξεις με αυτοσχέδιους συσκευές στις 9 Μαΐου, 2014 κοντά στο μνημείο της Αιώνιας Φλόγας και το μνημείο του Λένιν στη Συμφερόπολη και να βάλει φωτιά στα γραφεία της δημόσιας υπηρεσίας της Ρωσικής Κοινότητας της Κριμαίας και το γραφείο του κόμματος Ενωμένη Ρωσία στη Συμφερούπολη στις 14 Απριλίου και 18 Απριλίου, 2014". Οι Σέντοφ, Αφανάσυεφ, Τσιρνίγκο, και Κολτσένκο κατηγορήθηκαν επίσης για ένταξη σε Ουκρανική εθνικιστική παραστρατιωτική ομάδα, Δεξιός Τομέας, Τον ισχυρισμό αρνήθηκαν και ο Σεντσόφ και ο Δεξιός Τομέας. Οι Ρώσοι εισαγγελείς δήλωσαν ότι ο Σεντσόφ, ομολόγησε για τις τρομοκρατικές ενέργειες ενώ ο σκηνοθέτης και ο δικηγόρος του, Ντμίτρι Ντίτζε, ο οποίος υπερασπίστηκε και τις Pussy Riot, αρνήθηκαν την ομολογία. Και αυτός και ο Σεντσόφ έχουν δηλώσει ότι ο Σεντσόφ ξυλοκοπήθηκε και απειλήθηκε με βιασμό για να εξαναγκαστεί σε ομολογία. Σύμφωνα με τον Σεντσόφ οι δικηγόροι και οι ερευνητές αρνήθηκαν να ανοίξει υπόθεση για τις κατηγορίες του για βασανιστήρια, λέγοντας ότι τις μελανιές προκάλεσε από μόνος του και ότι του άρεσε ο σαδο-μαζοχισμός.
Στις Ουκρανικές αρχές είχε απαγορευτεί από τους Ρώσους ομολόγους τους για να επικοινωνήσουν ή να βοηθήσουν τον Σεντσόφ.[20] Σύμφωνα με τον Σεντσόφ, του έχει στερηθεί η ιθαγένεια της Ουκρανίας.
Δίκη
Ο Σεντσόφ οδηγήθηκε σε δίκη για τρομοκρατία στη Ρωσία στις 21 Ιουλίου 2015 μέσα σε διεθνή κατακραυγή και ανοικτή επιστολή στάλθηκε από επιφανείς Ευρωπαίους σκηνοθέτες, του Pedro Almodóvar, Κεν Λόουτς, Béla Tarr, και Wim Wenders.[21]
Ο κύριος μάρτυρας κατηγορίας, Γεννάντυ Αφανάσυεφ, απέσυρε την κατάθεσή του στο δικαστήριο στις 31 Ιουλίου, λέγοντας ότι δόθηκε υπό πίεση.[22] Σύμφωνα με τον δικηγόρο του Αφανάσυεφ, ο κατηγορούμενος είχε βασανιστεί, μεταξύ άλλων και με ηλεκτρικό ρεύμα.[23]
Ρωσικό δικαστήριο στο Rostov-on-Don καταδίκασε τον Σεντσόφ σε 20 χρόνια στη φυλακή, στις 25 Αυγούστου.[24][25] Ήταν τότε φυλακισμένος στο Γιακούτσκ.[26] Ο Σεντσόφ αρχικά εξέτισε την ποινή του στο Ρωσικό Ομοσπονδιακό ΥποκείμενοΔημοκρατία των Σαχά. Το Σεπτέμβριο του 2017 φέρεται να είχε μεταφερθεί στη βορειότερη Ρωσική φυλακή στον Αυτόνομο Θύλακα Γιάμαλων Νένετς.[27] Σταμάτησε να δέχεται επισκέψεις από την οικογένειά του μετά την παρατήρηση ότι όταν οι επισκέπτες φεύγουν οι άλλοι κρατούμενοι «πέφτουν σε τρομερά βαθιά κατάθλιψη». Τον Οκτώβριο του 2016 η Ρωσία αρνήθηκε να εκδώσει τον Σεντσόφ στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι είναι Ρώσος πολίτης.
Κράτηση
Ο Σεντσόφ είναι φυλακισμένος στη Σωφρονιστική Αποικία Labytnangi[28] στην Αυτόνομη Περιοχή Γιάμαλο-Νένετς στο Βόρειο τμήμα της Ρωσίας. Στις 14 Μαΐου 2018, έκανε απεργία πείνας διαρκείας διαμαρτυρόμενος για τη φυλάκιση όλων των Ουκρανών πολιτικών κρατουμένων στη Ρωσία και απαιτώντας την απελευθέρωσή τους.[29]
Αντιδράσεις
Ουκρανία
Σύμφωνα με τη συνήγορο του πολίτη της Ουκρανίας, Βαλέρια Lutkovska, η απόφαση του δικαστηρίου του Ροστόφ προς τους Ουκρανούς Όλεγκ Σεντσόφ και Αλεξάντρ Κολτσένκο συνιστά διάκριση για την εθνική καταγωγή.[30]
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας, σε δήλωση στην ιστοσελίδα του, ονομάζει τη δίκη «δικαστική παρωδία».[31]
Ρωσία
Στις 26 Ιουνίου 2014, στη Ρωσίας, το Προεδρικό Συμβούλιο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα προσέφυγε στον Αναπληρωτή Γενικός Εισαγγελέας Βίκτορ Γκριν να επανεξετάσει τις συνθήκες γύρω από τις συλλήψεις των Σεντσόφ και και του συναδέλφου του ακτιβιστή Αλεξάντρ Κολτσένκο. Η απάντηση, που αναρτήθηκε στον ιστότοπο του συμβουλίου, δήλωσαν οι εισαγγελείς δεν βρήκαν λόγους για την τροποποίηση της κράτησης κανενός από τους δυο υπόπτους.
Η ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, κα Federica Mogherini, δήλωσε ότι «η ΕΕ θεωρεί ότι η υπόθεση είναι κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και στοιχειώδη πρότυπα της δικαιοσύνης».[37]
Κυβερνήσεις της Δύσης, η Διεθνής Αμνηστία, ο αναπληρωτής πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημία Κινηματογράφου Μάικ Ντάουνι περιέγραψαν τη διαδικασία ως μια δίκη-παρωδία.[38][39][40][41]
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ονόμασαν την καταδίκη ως "πλάνη", δηλώνοντας ότι "οι Σεντσόφ και Κολτσένκο είχαν στοχοποιηθεί από τις αρχές λόγω της αντίθεσης της Ρωσίας στην απόπειρα προσάρτησης της Κριμαίας." Λέγοντας ότι οι Σεντσόφ και Κολτσένκο είχαν ληφθεί «όμηροι στην ουκρανική επικράτεια», καλεί τη ρωσική Ομοσπονδία να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε με την υπογραφή των συμφωνιών του Μινσκ από την άμεση απελευθέρωση του Όλεγκ Σεντσόφ, Αλεκσάντρ Κολτσένκο, Νάντια Σαβτσένκο, και όλα τα άλλων υπόλοιπων ομήρων".[42]
Ο ειδικός απεσταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανθρωπιστικών υποθέσεων είπε σε μια δήλωση ότι ήταν συγκλονισμένος από τη σοβαρότητα των ποινών και κάλεσε τη Ρωσία να συμμορφωθεί με τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καλή μεταχείριση των κρατουμένων.
Οι Ευρωπαίοι σκηνοθέτες Ανιέσκα Χόλαντ, Κεν Λόουτς, Μάικ Λι, και Πέδρο Αλμοδόβαρ συνυπόγραψαν στις 10 Ιουνίου 2014 επιστολή από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου προς τις ρωσικές αρχές, απαιτώντας οι κατηγορίες εναντίον του Σεντσόφ να διαγραφούν και να διερευνηθούν οι καταγγελίες για βασανιστήρια.[43][44] Ο Ιρανός σκηνοθέτης Mohsen Makhmalbaf αφιέρωσε την αποδοχή του Βραβείου Robert Bresson Βραβείο το 2015 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας στον Σεντσόφ, αποκαλώντας την καταδίκη του "μεγάλη αδικία" και την ποινή «μια κίνηση για να εκφοβιστεί όλη τη ρωσική κοινωνία, ιδιαίτερα οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες».[45]
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε ψήφισμα για την άμεση αποφυλάκιση του Σεντσόφ και των άλλων Ουκρανών πολιτικών κρατουμένων.[46] Πριν από την ψηφοφορία, όλες οι μεγάλες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όταν συζητήθηκε η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία, ζήτησαν την απελευθέρωση του Σεντσόφ και 158 άλλων πολιτικών κρατουμένων που κρατούνται στη χώρα. Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση τόνισαν την ανάγκη να συνεχιστούν οι κυρώσεις στο Κρεμλίνο, και κάλεσαν τους Ευρωπαίους ηγέτες και διπλωμάτες να μην πάνε στη Ρωσία για να παρακολουθήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο, το οποίο άρχιζε στις 14 Ιουνίου.[47]
Το Sejm της Πολωνίας ενέκρινε ψήφισμα στις 15 Ιουνίου 2018, απαιτώντας την απελευθέρωση των Ουκρανών που κρατούνται στη Ρωσία για πολιτικούς λόγους. Στο ψήφισμα βουλευτές ζήτησαν ιδίως, να απελευθερωθούν οι Όλεγκ Σεντσόφ, Αλεκσάντρ Κολτσένκο, ο Ρόμαν Σουστσένκο.[48]
Στον Σεντσόφ χορηγήθηκε ο τίτλος του επίτιμου δημότη από το Παρίσι στις 24 Σεπτεμβρίου 2018. [49] Ο Σεντσόφτιμήθηκε με το Βραβείο Ζαχάρωφ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 25 Οκτωβρίου 2018, σε μια κίνηση που περιγράφεται από Τον Guardian ως μια επίπληξη από την ΕΕ για τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οικογένεια
Ο Σεντσόφ είναι πατέρας δύο παιδιών, της Αλίνα (2003) και του Βλάντισλαβ (2004).[50][51]
Σημειώσεις
↑Δεδομένου ότι η Ουκρανία έχασε τον έλεγχο της χερσονήσου στη Ρωσία τον Μάρτιο του 2014, το καθεστώς της Κριμαίας και της πόλης της Σεβαστούπολης βρίσκεται υπό αμφισβήτηση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η Ουκρανία και η πλειοψηφία της διεθνούς κοινότητας θεωρούν την Κριμαία ως μια αυτόνομη δημοκρατία της Ουκρανίας και τη Σεβαστούπολη ως μία από τις πόλεις της Ουκρανίας με ειδικό καθεστώς, ενώ η Ρωσία θεωρεί την Κριμαία ως ομοσπονδιακό θέμα της Ρωσίας και της Σεβαστούπολης να είναι μία από τις τρεις ομοσπονδιακές πόλεις της Ρωσίας.[15][16][17]