Ο «Tautiška giesmė» (Τάουτισκα Γκιεσμέ, ελληνικά: Ο Εθνικός Ύμνος) είναι ο εθνικός ύμνος της Λιθουανίας, επίσης γνωστός από τους εναρκτήριους στίχους «Lietuva, Tėvyne mūsų» (Λιέτουβα, Τέβινε μούουσου, ελληνικά: Λιθουανία, Πατρίδα μας) και ως «Lietuvos himnas» (Λιέτουβος χίμνας, ελληνικά: Ύμνος της Λιθουανίας).[1] Η μουσική και οι στίχοι γράφτηκαν το 1898 από τον ποιητή Βίνκας Κουντίρκα (1858-1899), όταν η Λιθουανία ήταν ακόμη μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.[2][3] Το ποίημα των 50 λέξεων ήταν μία περίληψη της αντίληψης του Κουντίρκα για το κράτος της Λιθουανίας, τους Λιθουανούς και την ιστορίας τους.[4] Λίγο πριν το θάνατό του το 1899, ο ύμνος εκτελέστηκε για τους Λιθουανούς που ζούσαν στην Αγία Πετρούπολη, στη Ρωσία.[5]
Η πρώτη δημόσια λιθουανική εκτέλεση του ύμνου έλαβε μέρος στο Βίλνιους το 1905 και έγινε ο επίσημος εθνικός ύμνος το 1919, ένα χρόνο μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Λιθουανίας. Κατά την Σοβιετική προσάρτηση των Βαλκανικών κρατών που ακολούθησε, απαγορεύτηκε το δημόσιο παίξιμο ή τραγούδισμα του ύμνου.[6]
Ο «Tautiška giesmė» επανήλθε το 1989 λίγο πριν την επανίδρυση της Λιθουανικής ανεξαρτησίας και επικυρώθηκε στην Εθνική Πράξη του Ύμνου (21 Οκτωβρίου 1991). Συμπεριλήφθηκε αυτόματα ως ο επίσημος εθνικός ύμνος το 1992, όταν το νέο σύνταγμα επικύρωσε την ανεξαρτησία της χώρας από την Σοβιετική Ένωση. Η θέση του «Tautiška giesmė» ως ο επίσημος εθνικός ύμνος της Λιθουανίας επιβεβαιώθηκε ξανά το 1999 με την ψήφιση ενός εθνικού νόμου που το ανέφερε.[6]
Κατά τη διάρκεια που γράφτηκε το ποίημα «Lietuva, Tėvyne mūsų», η Λιθουανία αποτελούσε μέρος της Ρώσικης Αυτοκρατορίας. Παράλληλα με τη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας (Uniwersytet Warszawski), ο Κουντίρκα εργαζόταν ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Βάρπας (λιθουανικά: Varpas, Η καμπάνα). Στη στήλη του στη Βάρπας, ο Κουντίρκα παρακινούσε τους Λιθουανούς να είναι περήφανοι για την κληρονομιά τους, συζητούσε τα προβλήματα που προκαλούσε η Ρώσικη Κυβέρνηση στο λιθουανικό πληθυσμό, και αποκήρυσσε όσους επιθυμούσαν να συνεργαστούν με την τσαρική αυτοκρατορία. Κατά τη διάρκεια της εργασίας του στη Βάρπας, έγραψε τις σκέψεις του πάνω στο τί είναι και θα έπρεπε να είναι η Λιθουανία, καταλήγοντας στην συγγραφή του ποιήματος των πενήντα λέξεων με τίτλο «Lietuva, Tėvyne mūsų».[7]
Το ποίημα περιγράφηκε ως το ηρωικό παρελθόν της Λιθουανίας και προέτρεψε τους ανθρώπους της να νοιάζονται για τη γη, τη φροντίδα για την ανθρωπότητα, και να ζήσουν με τιμή. Ο Κουντίρκα, επίσης, προέτρεψε τη χώρα να γίνει μια πηγή του διαφωτισμού και της αρετής. Χωρίς κάποια μελωδία, ο Κουντίρκα αφιέρωσε χρόνο στη σύνθεση της μουσικής, την οποία ολοκλήρωσε λίγο πριν το θάνατό του από φυματίωση. Το Σεπτέμβριο του 1898 τυπώθηκαν στη Βάρπας η μελωδία και οι στίχοι του ποιήματος. Μετά το θάνατό του το 1899, σκαλίστηκε στην ταφόπλακά του η δεύτερη στροφή του ποιήματος. Αργότερα βέβαια, οι αρχές το κατέστρεψαν.[4]
Ιστορία
Πορτραίτο του ποιητή Βίνκας Κουντίρκα (1858-1899) στο χαρτονόμισμα των 500 λίτας.Κτήριο της Εθνικής Φιλαρμονικής Κοινότητας της Λιθουανίας. Σε αυτό το κτήριο έλαβε χώρα η Σέιμας το 1905.Ο πρόεδρος της Λιθουανίας Βάλντας Άνταμκους.
Πριν το θάνατο του Κουντίρκα, η πρώτη εκτέλεση του ποιήματος έλαβε χώρα σε μια συναυλία στην Αγία Πετρούπολη, στη Ρωσία το 1899. Τη συναυλία διηύθυνε ο Τσεσλόβας Σασνάουσκας (Česlovas Sasnauskas, 1867-1916) την οποία επισκέφθηκε το λιθουανικό κοινό. Εκείνη την περίοδο, η Αγία Πετρούπολη κατείχε το μεγαλύτερο λιθουανικό πληθυσμό. Ο ύμνος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Λιθουανία κατά τη διάρκεια της «Μεγάλης Σέιμας του Βίλνιους» στις 3 Δεκεμβρίου 1905.
Όταν η Λιθουανία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1918, το τραγούδι ανακηρύχθηκε ως ο εθνικός ύμνος της χώρας.[8] Κράτησε αυτή τη θέση μέχρι που η Λιθουανία προσαρτήθηκε στην Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην περίοδο του μεσοπολέμου έγιναν προτάσεις για αλλαγές στον ύμνο, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει αναφορές στον Θεό. Αποφασίστηκε όμως, στη μνήμη του Βίνκας Κουντίρκα, να μείνει ως είχε με τους στίχους που είχε γράψει.[9][10]
Μετά την σοβιετική κατάληψη των βαλτικών κρατών, η Διεθνής αντικατέστησε το «Tautiška giesmė». Αργότερα δημιουργήθηκε ένας εναλλακτικός εθνικός ύμνος, ο «Ύμνος της Λιθουανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας» (λιθουανικά: «Lietuvos Tarybų Socialistinės Respublikos himnas») για την Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, ο οποίος συστήθηκε για πρώτη φορά το 1950. Τη μουσική του έργου είχαν συνθέσει οι Μπάλυς Ντβαριόνας (Balys Dvarionas) και Γιόνας Σβέντας (Jonas Švedas) και οι στίχοι ήταν αρχικά γραμμένοι από τον Αντάνας Βένκλοβα (Antanas Venclova). Μετά το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν το 1953, οι στίχοι του ύμνου αλλάχθηκαν από τον Βάτσυς Ρεϊμέρις (Vacys Reimeris), προκειμένου να αφαιρεθούν οι αναφορές στον πρώην δικτάτορα. Ο ύμνος ανέφερε ότι ο Βλαντιμίρ Λένιν είχε φωτίσει το δρόμο προς την ελευθερία, με τη βοήθεια του ρωσικού λαού, και προέτρεψε τους ανθρώπους της Λιθουανίας να συνεργαστεί με άλλους λαούς των Σοβιετικών Δημοκρατιών. Ο ύμνος επιβεβαιώνεται στο Άρθρο 169 του Συντάγματος της Λιθουανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του 1978.[11] Το τραγούδι συνέχισε να χρησιμοποιείται έως ότου η Λιθουανία αποσπάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση. Ήδη από το 1988, το «Tautiška giesmė» προτάθηκε για να αντικαταστήσει τον «Ύμνο της Λιθουανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας». Κατόπιν σχετικής προέγκρισης από το Ανώτατο Σοβιέτ της Λιθουανικής ΣΣΔ και των διαδοχικών νομοθετικών σωμάτων, η θέση του ως εθνικός ύμνος επαναβεβαιώθηκε το 1992.[12] Εκείνη τη χρονιά, εγκρίθηκε το Σύνταγμα της Λιθουανίας, το Άρθρο 19 του οποίου δηλώνει ότι ο «Tautiška giesmė» θα είναι ο εθνικός ύμνος της Λιθουανίας.[13] Ο τελευταίος νόμος σε σχέση με τον εθνικό ύμνο ψηφίστηκε το 1999 και περιέχει επίσημα τους στίχους και το πρωτόκολλο σχετικά με το πώς και πότε πρέπει να παίζεται ο εθνικός ύμνος.[14]
Νόμος του 1999
Στις 9 Ιουνίου 1999, ο Πρόεδρος της Λιθουανίας Βάλντας Άνταμκους έθεσε σε εφαρμογή το νόμο «Νόμος για τον Εθνικό Ύμνο της Δημοκρατίας της Λιθουανίας» περιγράφει αναλυτικά το πότε και το πού μπορεί να παίζεται ο εθνικός ύμνος καθώς και τα πρωτόκολλα εκτέλεσής του.[14]
Το Άρθρο 2 του νόμου δηλώνει ότι ο εθνικός ύμνος πρέπει να παίζεται στις ακόλουθες περιστάσεις: Στην αρχή ή στο τέλος των υπεύθυνων συνεδριάσεων του Σέιμας, στις εθνικές γιορτές και αναμνηστικές ημέρες, και σε δεξιώσεις και αποχαιρετισμούς των ξένων αρχηγών κρατών στις επίσημες επισκέψεις τους στη Λιθουανία, αλλά μόνο εφόσον ο ύμνος της ξένης χώρας έχει παιχτεί.
Παίζεται στις χώρες του εξωτερικού αντιπροσωπεύοντας τη Λιθουανία, σύμφωνα με τα διπλωματικά πρωτόκολλα της εκάστοτε χώρας, στις εθνικές εορτές και τις άλλες μέρες όταν η σημαία της Λιθουανίας υψώνεται με εντολή της κυβέρνησης, όταν η σημαία υψώνεται κατά τη διάρκεια δημόσιων εκδηλώσεων που χρηματοδοτείται από κρατικούς φορείς, επιχειρήσεις και οργανισμούς, και στην αρχή και στο τέλος προγράμματος της Εθνικής Ραδιοφωνίας. Ο ύμνος μπορεί επίσης να παιχτεί και σε άλλες περιπτώσεις, όπως οι αθλητικές διοργανώσεις.[14]
Όταν παίζεται ο ύμνος, η μουσική μπορεί να είναι είτε ζωντανή, είτε ηχογραφημένη. Ο ύμνος μπορεί να εκτελεστεί με συνοδεία χορωδίας, ορχήστρας, στρατιωτικής μπάντας, ή συνδυασμό των τελευταίων δυο. Στο Άρθρο 4, παράγραφος 2, δηλώνεται ότι όλοι οι συμμετέχοντες προτρέπονται να τραγουδήσουν τον εθνικό ύμνο. Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του ύμνου, όλοι οι πολίτες προτρέπονται να στέκονται όρθιοι ως ένδειξη σεβασμού προς τον ύμνο. Εάν υπάλληλοι της ΕΘνικής Ασφάλειας, αστυνομικοί, και άλλοι στρατιωτικοί ή υπάλληλοι οργανισμών συνεργαζόμενοι με το στρατό βρίσκονται παρόντες, πρέπει να σεβαστούν τον ύμνο με τον τρόπο που προβλέπεται από το καταστατικό τους. Ο ύμνος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μουσική υπόκρουση, για σκοπούς της διαφήμισης, ή για ψυχαγωγία, όπως καραόκε. Δημόσια ασέβεια του ύμνου τιμωρείται από το νόμο.[14]
↑«National Song (Anthem)». Seimas of the Republic of Lithuania (στα Αγγλικά). 5 Ιανουαρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2015.
↑«Vincas Kudirka». All Poetry (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2015.
↑ 4,04,1«Vincas Kudirka». ENCYCLOPEDIA LITUANICA I-VI (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2015.
↑«VINCAS KUDIRKA IR „VARPAS"». Parengta pagal publikaciją, išspausdintą „Lietuvių enciklopedijoje“ (Bostonas, 1964. P. 171-173) (στα Λιθουανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2015.
↑«169 straipsnis». LIETUVOS TARYBŲ SOCIALISTINĖS RESPUBLIKOS (στα Λιθουανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2015.
↑«LIETUVOS HERBAS». Patogu Pirkti (στα Λιθουανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2007.
↑«Chapter 1, Article 19». Constitution of the Republic of Lithuania.
