Η παραλλαγή πέταξε για πρώτη φορά στις 4 Ιουλίου 1975, εγκρίθηκε από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας στις 4 Φεβρουαρίου 1976 και τέθηκε σε υπηρεσία το ίδιο έτος με την Pan Am (Pan American World Airways). Το SP είναι 14 m (47 ft), μικρότερο από όλες τις άλλες 747 παραλλαγές. Οι κύριες θύρες του καταστρώματος μειώνονται σε τέσσερις από κάθε πλευρά για να αντισταθμίσουν τη χαμηλότερη χωρητικότητά του. Το κατακόρυφο και οριζόντιο σταθερό είναι μεγαλύτερο και τα πτερύγια οπου έχουν απλοποιηθεί. Με 700,000 lb (320 t) MTOW(Μέγιστο βάρος απογείωσης), μπορεί να πετάξει με 276 επιβάτες σε τρεις κατηγορίες πάνω από 5,830 nmi (10,800 km) . Ένα 747SP τροποποιήθηκε στο Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (SOFIA). Το τελευταίο αεροπλάνο παραδόθηκε το 1987. Μερικά μετατράπηκαν σε μεταφορές αρχηγών κρατών . Οι πωλήσεις δεν ανταποκρίθηκαν στις αναμενόμενες 200 μονάδες και τελικά παράχθηκαν μόνο 45 αεροσκάφη.[1]
Ανάπτυξη
Iran Air 747SP από πάνω, 47 ft (14 m) μικρότερο από το 747, με τέσσερις θύρες εξόδου ανά πλευρά
Η ιδέα για το 747SP προήλθε από το αίτημα της Pan Am για μια παραλλαγή 747 ικανή να μεταφέρει πλήρες ωφέλιμο φορτίο χωρίς διακοπή στη μεγαλύτερη διαδρομή της μεταξύ Νέας Υόρκης και Τεχεράνης .[2] Συμμετείχε στο αίτημα της Pan Am και η Iran Air . το κοινό τους ενδιαφέρον ήταν για ένα αεροσκάφος μεγάλης χωρητικότητας ικανό να καλύψει τα δρομολόγια της Νέας Υόρκης-Μέσης Ανατολής της Pan Am και το προγραμματισμένο δρομολόγιο της Iran Air Νέα Υόρκη-Τεχεράνη [3] (η Νέα Υόρκη για την Τεχεράνη ήταν η μεγαλύτερη εμπορική πτήση στον κόσμο για ενα σύντομο χρονικό διάστημα). Το αεροσκάφος εκτοξεύτηκε με την πρώτη παραγγελία της Pan Am το 1973 και το πρώτο παράδειγμα παραδόθηκε το 1976.[4][5][6]
Ένα συντομότερο παράγωγο του a 747-100, το SP αναπτύχθηκε για να στοχεύσει σε δύο απαιτήσεις της αγοράς.[4] Το πρώτο ήταν η ανάγκη ανταγωνισμού με τα DC-10 και L-1011 διατηρώντας παράλληλα το κοινό με το 747,[4] οποίο στην τυπική του μορφή ήταν πολύ μεγάλο για πολλές διαδρομές. Μέχρι την άφιξη του 767, η Boeing δεν είχε ενος μεσαίου μεγέθου για να ανταγωνιστεί σε αυτό το τμήμα. Η δεύτερη απαίτηση της αγοράς ήταν ένα αεροσκάφος κατάλληλο για διαδρομές μεγάλης εμβέλειας που εμφανίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970 μετά από κοινή αίτηση. Αυτές οι διαδρομές χρειάζονταν όχι μόνο μεγαλύτερη εμβέλεια, αλλά και υψηλότερες ταχύτητες πλεύσης . Η Boeing δεν είχε την πολυτέλεια να αναπτύξει ένα ολοκαίνουργιο σχέδιο, αλλά επέλεξε να συντομεύσει το 747 και να το βελτιστοποιήσει για ταχύτητα και εμβέλεια, σε βάρος της χωρητικότητας.[7]
Το τελευταίο 747SP, που κατασκευάστηκε το 1987 για την πτήση του Αμπού Ντάμπι Αμίρι
Αρχικά ορίστηκε 747SB για "κοντό σώμα", αργότερα πήρε το παρατσούκλι "μπαλόνι του Sutter" από τους υπαλλήλους μετά από τον επικεφαλής μηχανικό του 747 Joe Sutter .[8] Η Boeing αργότερα άλλαξε την ονομασία παραγωγής σε 747SP για "ειδικές επιδόσεις", αντικατοπτρίζοντας το μεγαλύτερο εύρος του αεροσκάφους και την υψηλότερη ταχύτητα πλεύσης.[9] Η παραγωγή του 747SP ξεκίνησε από το 1976 έως το 1983. Ωστόσο, μια παραγγελία VIP [4] για τη Βασιλική πτήση του Αμπού Ντάμπι οδήγησε την Boeing στην παραγωγή ενός τελευταίου SP το 1987. Η Pan Am ήταν ο πελάτης εκκίνησης για το 747SP, πραγματοποιώντας την πρώτη παράδοση, Clipper Freedom, στις 5 Μαρτίου 1976.[9]
Το 747SP ήταν το μεγαλύτερο αεροσκάφος μεγαλύτερης εμβέλειας μέχρι το 747-400 που τέθηκε σε υπηρεσία το 1989. Παρά τα τεχνικά του επιτεύγματα, το SP δεν πούλησε ποτέ τόσο καλά όσο ήλπιζε η Boeing.[4] Οι αυξημένες τιμές καυσίμων στα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, τα βαριά πτερύγια του SP, το υψηλό κόστος,[4] και η μειωμένη χωρητικότητα, και η αυξημένη γκάμα των επερχόμενων αεροπλάνων [4] ήταν μερικοί από τους πολλούς παράγοντες που συνέβαλαν στις χαμηλές πωλήσεις της. Μόνο 45 χτίστηκαν και από τα υπόλοιπα, τα περισσότερα χρησιμοποιούνται από φορείς στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, μερικές από τις εργασίες μηχανικής στο 747SP επαναχρησιμοποιήθηκαν με την ανάπτυξη του 747-300 . Στο 747SP, το επάνω κατάστρωμα ξεκινά πάνω από το τμήμα της ατράκτου που περιέχει το πτερύγιο, όχι μπροστά από το φτερό (όπως συμβαίνει με τα 747-100 και 747-200 ). Αυτός ο ίδιος σχεδιασμός χρησιμοποιήθηκε στα 747-300 και νεότερα 747-400, με αποτέλεσμα να τεντωθεί το πάνω κατάστρωμα.
Σχέδιο
Εκτός από μια σημαντικά μικρότερη άτρακτο και μία λιγότερη πόρτα καμπίνας ανά πλευρά, το 747SP διαφέρει από τις άλλες παραλλαγές του 747 στο ότι έχει απλοποιημένα πτερύγια και υψηλότερη κάθετη ουρά [4] για να αντισταθμίσει τη μείωση του βραχίονα περιστροφής από τη συντομευμένη άτρακτο. Το 747SP χρησιμοποιεί πτερύγια ενός τεμαχίου στις πίσω άκρες και όχι τα μικρότερα πτερύγια τριπλών σχισμών των τυπικών 747.
Το SP θα μπορούσε να φιλοξενήσει 230 επιβάτες σε καμπίνα 3ης κατηγορίας ή 331 σε καμπίνα 2ης κατηγορίας (303 οικονομικά, 28 επαγγελματικά) και το πολύ 400 επιβάτες σε μια κατηγορία.
Παραλλαγές
Το 747SP που χρησιμοποιήθηκε ως στρατοσφαιρικό αστεροσκοπείο της NASA για την υπέρυθρη αστρονομία
Ένα ειδικό 747SP είναι το αστρονομικό αστεροσκοπείο Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (SOFIA) [4] οποίο τροποποίησε το πλαίσιο του για να μεταφέρει ένα ανακλαστικό τηλεσκόπιο διαμέτρου 2,5 μέτρων σε μεγάλο υψόμετρο, πάνω από το 99,9% των υδρατμών που απορροφούν φως στο ατμόσφαιρα. Το τηλεσκόπιο και οι ανιχνευτές του καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μήκους κύματος από την κοντινή υπέρυθρη ακτινοβολία έως την περιοχή κάτω των χιλιοστών. κανένα υλικό παραθύρου δεν είναι διαφανές σε όλο αυτό το εύρος, οπότε οι παρατηρήσεις γίνονται μέσω ενός 13 ft (3,96 m) τετραγωνική τρύπα στο άνω τέταρτο της θύρας της πίσω άτρακτου, πίσω από ένα νέο διαφράγμα πίεσης. Μια συρόμενη πόρτα καλύπτει το άνοιγμα όταν το τηλεσκόπιο δεν χρησιμοποιείται.[10] Οι αστρονόμοι λαμβάνουν δεδομένα και ελέγχουν το όργανο μέσα από την κανονικά υπό πίεση καμπίνα. Αρχικά παραδόθηκε στο Pan Am και είχε τον τίτλο "Clipper Lindbergh", η NASA έχει το όνομα που εμφανίζεται με σενάριο στην πλευρά του λιμανιού του αεροσκάφους.
Χειριστές
Παραδόσεις
Σαράντα πέντε αεροσκάφη 747SP κατασκευάστηκαν μεταξύ 1974 και 1987 με άλλα δύο προγραμματισμένα αλλά δεν κατασκευάστηκαν ποτέ.[11] Η γραμμή παραγωγής ολοκληρώθηκε το 1982, αλλά άνοιξε ξανά το 1987 για να εκπληρώσει μια παραγγελία για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα .[12]
Τύπος
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Σύνολο
747-SP
14
4
2
5
9
6
4
1
45
Δοκιμαστικό κρεβάτι κινητήρα Pratt & Whitney που δοκιμάζει τον κινητήρα PW1000G
Από τον Οκτώβριο του 2020, υπήρχαν ακόμη έξι Boeing 747SP σε ενεργή υπηρεσία - αποθηκευμένα 18και ένα διατηρημένο. Οι υπόλοιποι 19 είτε διαλύθηκαν, καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν.[11] Το 2016, το τελευταίο 747SP στην εμπορική υπηρεσία αποσύρθηκε από την υπηρεσία μετά από 40 χρόνια από την Iran Air .[13][14][15] Ως τις 2020[update] , η πλειοψηφία των έξι αεροσκαφών που βρίσκονται ακόμη σε υπηρεσία χρησιμοποιούνται για κυβερνητικές ή VIP μεταφορές.
2 Pratt & Whitney Canada (χρησιμοποιείται ως δοκιμαστικό κινητήρα) [16][17]
1 NASA / DLR (χρησιμοποιείται ως Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy, SOFIA )
Αεροσκάφη που εκτίθενται
Μια πρώην South African Airways 747SP με το παρατσούκλι "Maluti" εκτίθεται στατικά στο αεροδρόμιο Rand στη Νότια Αφρική, όπου διατηρείται από την South African Airways Museum Society .
Αυτή η λίστα περιλαμβάνει επίσης οργανισμούς που χρησιμοποίησαν προσωρινά το αεροσκάφος, εκτός από τους κύριους χειριστές:
Υπήρχαν τρεις σημαντικές εμπορικές πτήσεις σε όλο τον κόσμο που πραγματοποιούσαν ρεκόρ με 747SP: δύο πραγματοποιούνταν από την Pan Am και η άλλη από την United Airlines με το αεροσκάφος να "δανείζεται" στο ιδρυμα Φιλίας, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για το ίδρυμα. Οι πτήσεις αυτές είναι:
Liberty Bell Express [4] —Πέταξε από τη Νέα Υόρκη/JFK 1-3 Μαΐου 1976. 2 στάσεις στο Διεθνές Αεροδρόμιο Indira Gandhi, στο Νέο Δελχί και στο Αεροδρόμιο του Τόκιο-Χανέντα. Η πτήση σε όλο τον κόσμο κράτησε 46 ώρες και 26 λεπτά σε 23.137 μίλια (περίπου 37.235 km).[4]
Πτήση Pan Am 50 - για να γιορταστεί η 50ή επέτειο του Pan Am. Πτήση 28-30 Οκτωβρίου 1977 από το Σαν Φρανσίσκο/SFO, με διάρκεια χρόνου 54 ώρες, 7 λεπτά, 12 δευτερόλεπτα. 3 στάσεις στο αεροδρόμιο του Λονδίνου, στο Κέιπ Τάουν και στο αεροδρόμιο του Auckland. Η πτήση 50 πέταξε πάνω από τον Βόρειο και τον Νότιο Πόλο.
Friendship One[4] Στις 29–31 Ιανουαρίου 1988 από το Σιάτλ/SEA, για να συγκεντρώσει κεφάλαια για το ιδρυμα Φιλίας. Έγιναν δύο στάσεις, στην Αθήνα και την Ταϊπέι . Κράτησε λιγότερο από ένα μήνα, καθώς νικήθηκε από το Gulfstream IV . Η πτήση σε όλο τον κόσμο διήρκεσε 35 ώρες και 54 λεπτά και διένυσε 23.125 μίλια (περίπου 37.2160 km).[4]
Το 1976 ένα Boeing 747SP (ZS-SPA) της South African Airways πετάξε απευθείας από το εργοστάσιο της Boeing Company στο Σιάτλ στο Κέιπ Τάουν κατά τη διάρκεια της πτήσης παράδοσης. Αυτό ήταν ένα παγκόσμιο ρεκόρ για ένα εμπορικό αεροσκάφος χωρίς ανεφοδιασμό, αυτό το ρεκόρ κρατήθηκε για πάνω από μια δεκαετία.
Περιστατικά και ατυχήματα
Στις 19 Φεβρουαρίου 1985, η πτήση 006 της China Airlines, 747SP-09 ( με μητρώο αεροσκαφών N4522V) με 274 επιβάτες και πλήρωμα στο αεροπλάνο από το αεροδρόμιο Chiang Kai-shek στο Λος Άντζελες, υπέστη βλάβη πτήσης στον αριθμό τέσσερα του κινητήρα. Ενώ το πλήρωμα πτήσης προσπαθούσε να αποκαταστήσει την ισχύ του, το αεροσκάφος έστρεψε προς τα δεξιά και ξεκίνησε μια απότομη κάθοδο από το ύψος της πλεύσης των 41.000 ποδιών, τραβώντας 4,8 G και 5,1 G σε δύο περιπτώσεις. Ο καπετάνιος κατάφερε να σταθεροποιήσει το αεροσκάφος στα 9.500 πόδια και το αεροσκάφος εκτράπηκε στο Σαν Φρανσίσκο που ήταν 550 km (341,8 mi) μακριά. Δύο επιβάτες τραυματίστηκαν και το αεροσκάφος υπέστη μεγάλες δομικές ζημιές.[18]
Στις 5 Οκτωβρίου 1998, ένα Boeing 747SP-44 (ZS-SPF) της South African Airways από τη LAM Mozambique Airlines υπέστη βλάβη στον κινητήρα λίγο μετά την απογείωσή του από το Διεθνές Αεροδρόμιο Maputo της Μοζαμβίκης. Ο κινητήρας 3 υπέστη ανεξέλεγκτη βλάβη - τα ιπτάμενα συντρίμμια προκάλεσαν ζημιά στο αρ. 4 κινητήρα και το φτερό. Πυρκαγιά ξέσπασε που δεν μπορούσε να σβήσει αμέσως, αναγκάζοντας αναγκαστική προσγείωση. Και οι 66 επιβαίνοντες επέζησαν. Ως αποτέλεσμα, το αεροσκάφος αποσύρθηκε από την υπηρεσία και διαγράφηκε απο το μητρώο αεροσκαφών.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη, το 747SP που ανήκε στον Πρόεδρο της Υεμένης (με μητρώο αεροσκαφών και κωδικο 7O-YMN)χτυπήθηκε από πυρά στις 19 Μαρτίου 2015. Μεταγενέστερες φωτογραφίες δείχνουν ότι το αεροσκάφος στη συνέχεια καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά.
Στις 27 Αυγούστου 2020, ένα Boeing 747SP-21 του Las Vegas Sands (VQ-BMS) υπέστη ζημιά χωρίς επισκευή κατά τη διάρκεια ενός τυφώνα ενώ υποβλήθηκε σε συντήρηση. Το δεξί φτερό έσπασε και το φτερό ενός άλλου αεροσκάφους, που πιστεύεται ότι είναι BBJ N836BA, έκοψε την μπροστινή άτρακτο.
↑«The Boeing 747 Classics». Boeing Commercial Airplanes. Boeing. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2009. Boeing also built the 747-100SP (special performance), which had a shortened fuselage and was designed to fly higher, faster and farther non-stop than any 747 model of its time.
_(4008680387).jpg)
