Τόμας Καρλάιλ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Thomas Carlyle (Αγγλικά)
Γέννηση	4  Δεκεμβρίου 1795[1][2][3] Ecclefechan
Θάνατος	5  Φεβρουαρίου 1881[2][3][4] Λονδίνο[5]
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[6][7] Γερμανικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου Annan Academy
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	γλωσσολόγος ιστορικός της λογοτεχνίας ιστορικός[8] μεταφραστής μαθηματικός φιλόσοφος[8] δοκιμιογράφος συγγραφέας[8][9] κριτικός λογοτεχνίας μυθιστοριογράφος καθηγητής
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου
Αξιοσημείωτο έργο	Sartor Resartus On Heroes, Hero-Worship, and The Heroic in History
Οικογένεια
Σύζυγος	Τζέιν Γουέλς Καρλά (1826–άγνωστη τιμή)
Γονείς	Margaret Aitken Carlyle[10]
Αδέλφια	Τζον Καρλάιλ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Πρύτανης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου
Βραβεύσεις	Τάγμα της Αξίας για τις Τέχνες και Επιστήμες μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών Pour le Mérite
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τόμας Κάρλαϊλ (4 Δεκεμβρίου 1795 – 5 Φεβρουαρίου 1881) ήταν Σκώτος φιλόσοφος, σατιρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ιστορικός και διδάσκαλος κατά τη βικτωριανή εποχή^[11]. Αποκαλούσε τα οικονομικά "ζοφερή επιστήμη", έγραφε λήμματα για την Edinburgh Encyclopedia και άρθρα κοινωνικού σχολιασμού^[11].

Οι αυστηροί καλβινιστές γονείς του προσδοκούσαν να γίνει ιεροκήρυκας, αλλά έχασε την πίστη του παρακολουθώντας μαθήματα στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Συνέχισε να πιστεύει στον Θεό^[12] και να αποδέχεται τις καλβινιστικές δοξασίες σε όλο το υπόλοιπο της ζωής του. Ο συνδυασμός της θρησκευτικής ιδιοσυγκρασίας του με την απώλεια της πίστης στην παραδοσιακή χριστιανοσύνη έκανε το έργο του Κάρλαϊλ ελκυστικό για πολλούς Βικτωριανούς που αντιμάχονταν τις όποιες επιστημονικές και πολιτικές αλλαγές απειλούσαν την παραδοσιακή κοινωνική τάξη.

Ο Κάρλαϊλ χρησιμοποιούσε δηκτικό ύφος στον κοινωνικό και πολιτικό σχολιασμό του, και ένα σύνθετο λογοτεχνικό στιλ για έργα όπως Η γαλλική επανάσταση: μια ιστορία (1837). Ο Κάρολος Ντίκενς χρησιμοποιούσε το έργο του Κάρλαϊλ ως πρωτογενή πηγή για τα γεγονότα της γαλλικής επανάστασης στο μυθιστόρημά του Ιστορία δύο πόλεων^[13]. Οι πεποιθήσεις του για την κοινωνικά ιεραρχημένη τάξη των πραγμάτων και το θεόπνευστο καθήκον διατρέχουν το σύνολο του έργου του. Αντιφατική φυσιογνωμία, αν και ήταν γνωστός για την αφιέρωσή του σε αγαθοεργίες και τους διαρκείς σχολιασμούς του υπέρ των φτωχών, είχε ξεσπάσματα ρατσισμού στη γραφή του, γεγονός που τον οδήγησε στην αποξένωση από σημαντικούς φίλους του^[14]. Ο ρατσισμός του υπήρξε εμφανέστερος στο Ζήτημα των Νέγρων, όπου υποστήριξε ότι οι νέγροι θα πρέπει να είναι υπηρέτες εκείνων που γεννιούνται σοφότεροι (τους) και κύριοί (τους)^[15].

Ρομαντικός ως στοχαστής ο Κάρλαϊλ επιτέθηκε στον εκβιομηχανισμό και φαίνεται πως δεν εκτιμούσε ιδιαίτερα το σύστημα της δημοκρατικής διακυβέρνησης και τον φιλελευθερισμό γενικότερα, οραματιζόμενος μια αξιοκρατική και όχι κληρονομική μοναρχία υπαγόμενη, ωστόσο, στην τιμωρία^[16]. Στα κείμενά του διακρίνεται απαισιοδοξία σχετικά με θέματα που αφορούν στην εποχή του Διαφωτισμού^[17] και επίκριση προς τις δύο βασικές τάξεις που συμμετείχαν στις αποφάσεις, την αριστοκρατία και το προλεταριάτο, τους εμπόρους και τους κατασκευαστές που θεωρούσε ότι ασχολούνταν μόνο με τα κέρδη τους, και τους οποίους θεωρούσε εξίσου υπεύθυνους για το πολιτικό κλίμα της εποχής του^[18]. Κατά την άποψή του η διακυβέρνηση θα έπρεπε να αφεθεί σε πιο αρμόδια μέλη της κοινωνίας, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονταν από την τάξη της αριστοκρατίας. Η ενσάρκωση αυτής της άρχουσας τάξης θα ήταν ο ήρωας, ο μεγάλος εκείνος άνθρωπος που θα διέθετε τη διορατικότητα να οδηγήσει την κοινωνία, όπως τουλάχιστον κατέγραψε στις διαλέξεις του για το ηρωικό πρότυπο. Υπήρξε σφοδρός πολέμιος του καθολικού δικαιώματος ψήφου ή οποιασδήποτε μορφής λαϊκή συμμετοχή στις υποθέσεις του δημοσίου και πίστευε στην «τευτονική υπεροχή» της λευκής φυλής των βορείων χωρών^[19].

Ως σημαντικότερα έργα του αναφέρονται τα εξής^[20]:

• The Life of Friedrich Schiller, 1825 (Η ζωή του Φρίντριχ Σίλερ)
• Signs of the Time, 1829 (Σημάδια των καιρών)
• The French Revolution, 1837 (Η Γαλλική επανάσταση)
• Sartor Resartus, 1838 (κυριολεκτικά: Ο ράφτης ξαναραμμένος)
• Critical and Miscellaneous Essays, 1839 (Κριτικά και διάφορα δοκίμια)
• Chartism, 1840 (Κίνημα του 19ου αιώνα υπέρ των εργαζομένων)
• On Heroes, Hero-Worship, and the Heroic in History, 1841 (Περί ηρώων, ηρωολατρείας και του ηρωικού στοιχείου στην ιστορία)
• Past and Present, 1843 (Παρελθόν και Παρόν)
• Oliver Cromwell's Letters and Speeches, 1845 (Οι επιστολές και οι ομιλίες του Όλιβερ Κρόμγουελ)
• Latter-Day Pamphlets, 1850 (Λίβελοι της έσχατης ημέρας)
• The Life of John Sterling, 1851 (Η ζωή του Τζον Στέρλινγκ)
• Occasional Discourse on the Nigger Question, 1853 (Περιστασιακές ομιλίες στο ζήτημα των Νέγρων}
• History of Friedrich II of Prussia: Called Fredrick the Great (6 τόμοι), 1858-65
• Inaugral Address at Edinburgh, 1866 (Εναρκτήρια ομιλία στο Εδιμβούργο)
• Shooting Niagara, 1867 (Πυροβολώντας τον Νιαγάρα)
• The Early Kings of Norway, 1875 (Οι πρώτοι βασιλείς της Νορβηγίας)
• Reminiscences, 1881 (Αναμνήσεις)
• Reminiscences of My Irish Journey in 1849, 1882 (Αναμνήσεις από το ταξίδι μου στην Ιρλανδία το 1849)
• Last Words of Thomas Carlyle, 1882 (Τα τελευταία λόγια του Τόμας Κάρλαϊλ)

• Ewen, Frederic (2007). A Half-century of Greatness: The Creative Imagination of Europe, 1848-1884. USA: NYU Press. ISBN 978-0814722367. 
• Garrard, Graeme (2005). Counter-Enlightenments: From the Eighteenth Century to the Present. Routledge. ISBN 978-0415187251. 
• Kerry, Paul E.· Marylu Hill, eds. (2010). Thomas Carlyle Resartus: Reappraising Carlyle’s Contribution to the Philosophy of History, Political Theory, and Cultural Criticism. Madison: Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 9780838642238. CS1 maint: Extra text: authors list (link)
• Timothy Lang (27 Απριλίου 2006). The Victorians and the Stuart Heritage: Interpretations of a Discordant Past. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-02625-3. 
• Vanden Bossche, Chris R. (1991). Carlyle and the Search for Authority. USA: Ohio State University Press. ISBN 0-8142-0538-0. 

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Τόμας Κάρλαϊλ

• Έργα του/της Τόμας Κάρλαϊλ στο Project Gutenberg (κείμενο και HTML) (αγγλ.)
• Έργα του Τόμας Κάρλαϊλ at Internet Archive (αγγλ.)
• Thomas Carlyle: Biography Αρχειοθετήθηκε 2004-10-09 στο Wayback Machine. από τον βιογράφο John Nichol, μέσω του Project Gutenberg (αγγλ.)
• Ποιήματα του Τόμας Κάρλαϊλ στο PoetryFoundation.org (αγγλ.)
• Οι επιστολές του Κάρλαϊλ Online (αγγλ.)
• Οδηγός στη Συλλογή Τόμας Κάρλαϊλ στο Beinecke Rare Book and Manuscript Library (αγγλ.)
• The Ecclefechan Carlyle Society (αγγλ.)