Το Τριτημόριον (Λατ.triens) ή τριξάς (-άντος) ήταν αρχικά χαλκούν νόμισμα, το 1/3 τού χάλκινου ασσαρίου.
Μεταγενέστερα έγινε το 1/3 του χρυσού νομίσματος στην Αυτοκρατορική Ρώμη[1]. Φαίνεται ότι ως χρυσό νόμισμα (τριμήσιο, tremissis) εμφανίστηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία περίπου το 380 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Θεοδόσιου Α΄[2]. Παρέμεινε ένα από τα κύρια χρυσά νομίσματα μέχρι την εποχή του Λέοντα Γ΄, αν και μετά το 740 συναντάται σπάνια. Η αξία του ως χρυσό νόμισμα ήταν το ένα τρίτο ενός Σόλιδου. Είχε μάζα 1/216 της ρωμαϊκής λίβρας, δηλαδή περίπου 1,51 γρ. Συνέχισε να χρησιμοποιείται ως μονάδα νομίσματος για πολλούς αιώνες στα γερμανικά κράτη, στους Βησιγότθους, τους Λαγγοβάρδους και τους Αγγλοσάξονες.