Πρώτη αναφορά του Τριλόφου με το παλιό όνομα "Ζομβάτοι" στις πηγές γίνεται το 1240 σε αγιορείτικο έγγραφο. Η κατοίκηση του συνεχίστηκε αδιάκοπα σε όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Το χωριό ανήκε διοικητικά στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς και ειδικότερα στο χάσι του Λόγγου[5]. Μέχρι το 1927 ο Τρίλοφος είχε την ονομασία Ζουμπάτ ή Ζουμπάτες (Ζουμπάταις) ή Σπάτες.[3] Η κυριότερη εκδοχή για την ονομασία αυτή προέρχεται το πάτημα των σταφυλιών (Ζουμ - Πατ). Από τον Τρίλοφο κατάγονταν οι αγωνιστές της επανάστασης του 1821, Γεώργιος Καραλής[6] και Κωνσταντίνος Λιόλιου[7]. Η ονομασία Τρίλοφος προέρχεται από το γεγονός ότι το χωριό βρίσκεται κτισμένο σε τρεις λόφους, το Κοτρώνι στα ανατολικά, τον Προφήτη Ηλία στα νότια και την Τούμπα ή Συγκουνά στα δυτικά.
Πληθυσμός
Η πληθυσμιακή εξέλιξη του Τριλόφου είναι η ακόλουθη:
Παπαοικονόμου, Νικόλαος Εμμ. (2016). Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη : όψεις της συμβολής της Μακεδονίας στην επανάσταση του 1821 και στη συγκρότηση του πρώτου τακτικού στρατού του Ελληνικού κράτους. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. ISBN978-960-9458-12-2.
