Ο Τεκές Κιουτουκλού Μπαμπά (τουρκικά: Kütüklü Baba Tekkesi) είναι οθωμανικό ταφικό μνημείο (τουρμπές - τουρκικά: türbe), το οποίο εκτιμάται ότι χρονολογείται από τον 15ο-16ο αιώνα. Το μνημείο βρίσκεται στην δυτική όχθη της λίμνης Βιστωνίδας βορειοδυτικά του Σέλινου, στο Νομό Ξάνθης στη Θράκη. Βρίσκεται κοντά στην αρχαία Αναστασιούπολη - Περιθεώριο.
Όνομα
Στους τουρκόφωνους της περιοχής το μνημείο είναι γνωστό ως ο Τεκές του Κιουτουκλού Μπαμπά (τουρκικά: Kütüklü Baba Tekkesi - μεταφράζεται ως ο τεκές:μέρος συνάθροισης δερβίσηδων του Κιουτουκλού Μπαμπά) ενώ στους ελληνόφωνους είναι γνωστό ως ο Τεκές. Ο χαρακτηρισμός τεκές, δηλαδή μοναστήρι δερβίσηδων και όχι ταφικό μνημείο τουρμπές, είναι εσφαλμένος. Αυτό οφείλεται στο ότι πριν το 1826 στο χώρο υπήρξε τεκές δερβίσηδων, ο οποίος καταστράφηκε από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ την εποχή εκείνη έκανε εκστρατεία εκδίωξης όλων των σωμάτων Γενιτσάρων των οποίων τα μέλη συσχετιζόταν με το τάγμα των Μπεκτασήδων δερβίσηδων.[1]
Ιστορία
Σύμφωνα με μια θεωρία ο Κιουτουκλού Μπαμπά ήταν ένας περιστρεφόμενος δερβίσης, ο οποίος υπηρέτησε τις άτακτες δυνάμεις του Οθωμανού στρατηγού Γαζή Εβρενός και έκτισε το κτήριο αυτό κατά την στρατιωτική περιοδεία του. [1]
Περιγραφή
Είναι οθωμανικό μνημείο, το οποίο σύμφωνα με την αρχιτεκτονική δομή του (οκταγωνική) πιθανολογείται ότι χτίστηκε το 15ο ή αρχές του 16ου αιώνα [1]. Σήμερα διασώζεται μόνο το μαυσωλείο (τουρμπές), το οποίο είναι λιθόκτιστο οκταγωνικό κτήριο με θολωτή οροφή. Πιθανόν το μνημείο να έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια παλαιότερου χριστιανικού ναού.[2]
Το μνημείο σήμερα είναι θρησκευτικό χώρος και για τους μουσουλμάνους και τους χριστιανούς κάτοικους της περιοχής. Για τους μουσουλμάνους είναι ο τάφος (τουρμπές) του Κιουτουκλού Μπαμπά, ενώ το ανατολικό μέρος του μνημείου έχει μετατραπεί σε αυτοσχέδιο ναό του Αγίου Γεωργίου από τους χριστιανούς.[3]
Παράδοση - Λαογραφία
Σύμφωνα με με μια θεωρία (Τσιγάρας) η προσέλευση των μουσουλμάνων οφείλεται στο ότι η λατρεία του Αγίου Γεωργίου συνδέεται με την μπεκτασίδικη/αλεβίτικη πρακτική. Ο Ζεγκίνης έχει γράψει ότι όταν ήρθαν πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη στην περιοχή το 1920, βρήκαν δερβίσηδες μέσα στον τεκέ και έμαθαν ότι ο τεκές ήταν αρχικά χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο. Η ύπαρξη της παράδοσης αυτής επιβεβαιώνεται και από τον βυζαντινολόγο Χαράλαμπο Μπακιρτζή. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, η εκκλησία αυτή ήταν το σημείο όπου τάφηκε ο ιππότης της Καταλανικής Εταιρείας Μπερενγκέρ Ντ' Εντένσα, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή με τους άντρες του συμπολεμιστή του Εν Ροκαφόρ κατά την πορεία τους από την Καλλίπολη προς τη Θεσσαλονίκη το 1307.[4] Σύμφωνα με τον Lowry, αν υπήρχε στην περιοχή εκκλησία τον 14ο αιώνα, το πιο πιθανόν είναι ότι αυτή χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό για να χτιστεί ο τεκές.[5]
