Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής

Συντεταγμένες: 41°7′16.129″N 25°24′6.091″E / 41.12114694°N 25.40169194°E / 41.12114694; 25.40169194

Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής
Χάρτης
Είδοςμεντρεσές και σχολείο
ΑρχιτεκτονικήΟθωμανική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°7′16″N 25°24′6″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Κομοτηνής
ΧώραΕλλάδα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής γνωστό και ως Μεντρεσές Κομοτηνής ή Μεντρεσές Χαϊριγιέ (τουρκικά: Medrese-i Hayriyye, μτφ. «μεντρεσές/ιεροσπουδαστήριο η προκοπή») είναι σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την μειονότητα της Δυτικής Θράκης στην Κομοτηνή [1] [2] [3]. Συμπεριλαμβάνει τα κτήρια του Οθωμανικού μεντρεσέ Καγιαλί [4] [5] πίσω από τα ΚΑΠΗ της Κομοτηνής και τα νεότερα κτήρια στην Δημοτική Αγορά, θέση όπου παλαιότερα υπήρχε ο μεντρεσές Σοφταλάρ [6].

Οι μεντρεσέδες (ιεροσπουδαστήρια) ήταν ισλαμικά σχολεία εκμάθησης του Κορανίου κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τα σχολεία αυτά έπαιρναν την βασική τους εκπαίδευση οι θρησκευτικοί λειτουργοί. Η εκπαίδευση των μουσουλμάνων κάτοικων Θράκης καθορίζεται από την Συνθήκη της Λωζάνης και η λειτουργία των ιεροσπουδαστήριων ξεκινά από την Οθωμανική αυτοκρατορία [7]. Μέχρι το την Βουλγάρικη κατοχή Κομοτηνής (Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) λειτουργούσαν στην πόλη πέντε μεντρεσέδες αλλά σήμερα στην Δυτική Θράκη έχουν διατηρηθεί μόνο δύο ιεροσπουδαστήρια, ένα στην Κομοτηνή και ένα δεύτερο στην Ξάνθη (πρώην Ιεροσπουδαστήριο Εχίνου, Ξάνθης). Το Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγιέ Κομοτηνής επανιδρύθηκε το 1949-1951 κάτω από την δικαιοδοσία του Μουφτή Κομοτηνής [6] [8] και στην συνέχεια μετατράπηκε σε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου φοιτούν και κορίτσια [9].

Τοποθεσία

Το σύγχρονο σχολείο αποτελείται από δύο συγκροτήματα κτηρίων: α) το σύγχρονο συγκρότημα κτηρίων νοτίως της Δημοτικής Αγοράς στην οδό "Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 8" [2] το οποίο ιδρύθηκε το 1949-1951 στην θέση του Μεντρεσέ Σοφταλάρ [6] [8] και β) το συγκρότημα κτηρίων του ιστορικού (οθωμανικής περιόδου) μεντρεσέ (Μεντρεσές Καγιαλί [10]) ο οποίος βρίσκεται πίσω από τα ΚΑΠΗ του Δήμου Κομοτηνής.

Το συγκρότημα του Οθωμανικού μεντρεσέ αποτελεί και το Τέμενος Καγιαλί (Τουρκικά: Kayalı Camii). Σήμερα στο συγκρότημα του Μεντρεσέ υπάρχει νεόχτιστο κτήριο το οποίο χρησιμοποιείται ως μαθητική εστία (για μαθητές οι οποίοι διαμένουν εκτός Κομοτηνής) και τα κελιά του μεντρεσέ σήμερα έχουν μετατραπεί σε αίθουσες διδασκαλίας. [5]

Από το σχολικό έτος 2016-2017, παράλληλα με τις μαθητικές εστίες αρρένων, λειτουργούν και μαθητικές εστίες θηλέων για όσες μαθήτριες του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής κατάγονται από μακρινά μέρη και είναι αδύνατη η καθημερινή μεταφορά τους στα σπίτια των οικογενειών τους. Οι μαθητικές εστίες βρίσκονται σε κτήριο παρακείμενο του σχολείου που διαμορφώθηκε κατάλληλα.

Ιστορία

Ο Οθωμανικός Μεντρεσές χτίστηκε το 1730 (1142 έτος εγίρας - το οποίο φαίνεται από επιγραφή στα Οθωμανικά η οποία υπάρχει στην είσοδο του Τεμένους) από τον Χατζή Ζεκερία Εφέντη και το συγκρότημα συμπεριλάμβανε, το ισλαμικό σχολείο, το Τέμενος Καγιαλί και κελιά διαμονής μαθητών [4] [5]. Ο μεντρεσές αποτελείτο από 19 δωμάτια και είχε χωρητικότητα 92 μαθητών [11]. Στην εσωτερική αυλή του Μεντρεσέ υπάρχει κρήνη η οποία χτίστηκε από τον Ντεμπάγ Χατζή Ιμπραήμ και χρονολογείται από το 1819 σύμφωνα με την επιγραφή στα οθωμανικά που υπάρχει στη κρήνη. [10] [4]

Μόνο μέσα στην Κομοτηνή το 1920 υπήρχαν 5 μεντρεσέδες οι οποίοι λειτούργησαν μέχρι την Βουλγάρικη κατοχή 1941-44. Το 1949 το συμβούλιο της Ευρώπης προτείνει συνεργασία Ελλάδα και Τουρκίας. Στις 20 Απριλίου 1951 υπογράφεται στην Άγκυρα μια πολιτιστική-μορφωτική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας η οποία επηρέασε την εκπαίδευση των μουσουλμάνων της Θράκης. [12] Το 1949 ξενικά η επαναλειτουργία του ιεροσπουδαστήριου Χαϊριγιέ Κομοτηνής κάτω από την δικαιοδοσία του Μουφτή Κομοτηνής [8]. Σήμερα στη Θράκη λειτουργούν δύο μεντρεσέδες (ο ένας της Κομοτηνής και ο άλλος του Εχίνου [13] [7]) οι οποίοι καθορίζονται από το νόμο 2621/1998. [14] Τα σχολεία αυτά ξεκίνησαν ως ιερατικά σχολεία τριετούς εκπαίδευσης, τα οποία θα παρείχαν βασική εκπαίδευση σε μουσουλμάνους θρησκευτικούς λειτουργούς. Μέχρι την δεκαετία του 1960 ο τίτλος του ιεροσπουδαστήριου αρκούσε για να διοριστεί κάποιος ως δάσκαλος. Στην συνέχεια μέχρι και σήμερα δάσκαλοι γινόντουσαν όσοι παρακολουθούσαν την Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης (στην οποία είχαν πρόσβαση μόνο παιδιά της μειονότητας [15]), της οποία η συντριπτική πλειονότητα των σπουδαστών ήταν απόφοιτοι του Ιεροσπουδαστήριο (είτε Κομοτηνής, είτε Εχίνου). [14] Στην συνέχεια αναβαθμίστηκαν ως τετραετούς εκπαίδευσης ενώ από τα τέλη του 1960 έως το 1998 αναβαθμίστηκαν σε πενταετούς εκπαίδευσης. Από το 1998 άλλαξε η διάρκεια σπουδών σε έξι έτη. Έτσι κρίθηκαν ισότιμα με τα δημόσια εκκλησιαστικά γυμνάσια-λύκεια (Άρθρο 4 Νόμος 2621/23.06.1998). Από την χρονιά 2000-2001 εγγράφονται και κορίτσια και τα σχολεία δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της αρχικής τους ίδρυσης που ήταν η εκπαίδευση ιερέων της ισλαμικής πίστης. Σήμερα, είναι ισότιμα με τα σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και απευθύνονται στην μειονότητα της Θράκης. [9] [7] Εργασίες ανακαίνισης του Τεμένους Καγιαλί ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο 2012 [5].

Το Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής εκδίδει το ίδιο τα βιβλία θρησκευτικών μαθημάτων που απαιτούνται κατά τη διδασκαλία και προμηθεύει με αυτά και το αντίστοιχο Ιεροσπουδαστήριο του Εχίνου.

Τα έξοδα λειτουργίας του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής, των μαθητικών εστιών του που εξασφαλίζουν τη σίτιση και στέγαση στους μαθητές που διαμένουν σε αυτά, αλλά και της έκδοσης των θρησκευτικών βιβλίων για τις σπουδές τους, καλύπτονται 1) από δίδακτρα των μαθητών, 2) από επιδοτήσεις του Ελληνικού κράτους και 3) από την οικονομική ενίσχυση της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας.

Από το σχολικό έτος 2016-2017 σημειώθηκαν μεταβολές στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων. Αφενός αυξήθηκε ο αριθμός των μαθημάτων θρησκευτικού περιεχομένου και αφετέρου καθιερώθηκε η ύπαρξη θετικής κατεύθυνσης μαθημάτων (θετικού "προσανατολισμού") ώστε να δοθεί η δυνατότητα διευρυμένου φάσματος σπουδών στους αποφοίτους.

Παραπομπές

  1. ↑ Μαρία Λαμπρογιάννη (2012-06-15). «Το Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγιέ αποχαιρέτησε τους τελειόφοιτους». Εφημερίδα Παρατηρητής Θράκης. http://www.paratiritis-news.gr/detailed_article.php?id=153943&categoryid=6. Ανακτήθηκε στις 2012-07-17. [νεκρός σύνδεσμος]
  2. ↑ 2,0 2,1 «Μειονοτικό Ιεροσπουδαστήριο Κομοτηνής». Επίσημη Ιστοσελίδα Μειονοτικών Σχολείων Θράκης. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2012. [νεκρός σύνδεσμος]
  3. ↑ 2012-06-16. «Tελετή αποφοίτησης από το Ιεροσπουδαστήριο Χαϊριγιε». Εφημερίδα Azinlikca. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2012. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Δημήτριος Κουτρούλας - Επιβλέπων Αθανάσιος Αγγελόπουλος (2008). Μουσουλμανικά τεμένη και τεκκέδες στη Θράκη. Ιστορική και βιβλιογραφική προσέγγιση. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 188. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Ανακαινίζεται το τέμενος του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής». Εφημερίδα ο Χρόνος. 2012-09-01. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-10. https://web.archive.org/web/20120910004359/http://www.xronos.gr/detail.php?ID=83927. Ανακτήθηκε στις 2012-09-29. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Συμεών Σολταρίδης (1995). Η ιστορία των Μουφείων της Δυτικής Θράκης. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Σχολή Θεολογική - Τμήμα Θεολογίας - Τομέας Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας: Διδακτορική Διατριβή. σελ. 76. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Ednan Aslan. Islamic Education in Europe. Wien: Böhlau Verlag. σελ. 169. ISBN 978-3-205-78310-7. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Vemund Aarbakke (2000). The muslim minority of Greek Thrace. Phd thesis / University of Bergen. σελ. 147. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Τσαχιδέ Χασεκή - Σύμβουλος Καθηγητής: Παναγιώτης Παχής (2008). Εκπαίδευση και Ισλάμ: Η διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Θράκη. Μεταπτυχιακή Εργασία Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. σελίδες 74–76. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Yunanistan'daki Türk eserlerinde kitabeler (Dedeağaç, Dimetoka, İskeçe, Gümülcine, Selanik, Kavala, Yenice-Karasu)». Mimar Sinan University. 2007. σελίδες 141–6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2012. 
  11. ↑ Συμεών Σολταρίδης (1995). Η ιστορία των Μουφείων της Δυτικής Θράκης. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Σχολή Θεολογική - Τμήμα Θεολογίας - Τομέας Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας: Διδακτορική Διατριβή. σελ. 75. 
  12. ↑ Vemund Aarbakke (2000). The muslim minority of Greek Thrace. Phd thesis / University of Bergen. σελ. 133. 
  13. ↑ Different Aspects of Islamic Culture: Vol.3: The Spread of Islam Throughout the World Εξώφυλλο. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 6 Φεβρουαρίου 2012. σελίδες 804. ISBN 978-9231041532. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Νέλλη Ασκούνη (2006 - Αθήνα: Αλεξάνδρεια). «Η εκπαίδευση της μειονότητας: δομή και θεσμικό πλαίσιο». Η εκπαίδευση της μειονότητας στη Θράκη. Από το περιθώριο στην προοπτική της κοινωνικής ένταξης. http://www.museduc.gr/images/stories/docs/ekpaideysi_meionotitas_domi_kai_thesmiko_plaisio.pdf. 
  15. ↑ «Επίπεδο σπουδών, διαβάθμιση πτυχίου και επαγγελματικά δικαιώματα μειονοτικών Δασκάλων (υποθέσεις 11362/2007, 12417/2007)». Συνήγορος του Πολίτη. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2012.