PROFILPELAJAR.COM

Το όνομα Ρωμανία σημαίνει "Χώρα των Ρωμαίων" και δηλώνει την πατρίδα των Ρωμαίων.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Αποτελεί ενδώνυμο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ενώ επισήμως χρησιμοποιήθηκε από τη λεγόμενη Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης.^[1] Το όνομα σχετίζεται με την εξέλιξη της εθνικής συνείδησης των Ρωμαίων μετά την οικουμενικοποίηση του εθνωνύμου που επέφερε το ήδικτο του Καρακάλλα (212) με το οποίο όλοι οι ελεύθεροι υπήκοοι της Ρώμης ανά την επικράτειά της απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα ως Ρωμαίοι πολίτες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ως όνομα, η Ρωμανία απαντάται για πρώτη φορά το 330.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Κατ' αρχάς μέχρι τον 5ο αιώνα δήλωνε άλλοτε τις δυτικές επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους, άλλοτε τις ανατολικές.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Από της κατάλυσης της Δυτικής Αυτοκρατορίας το 476, το όνομα άρχισε να σημαίνει αποκλειστικά την Ανατολική Αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη (Βυζάντιο). Είναι αληθές ότι οι Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι σπάνια μεταχειρίστηκαν τη λέξη αυτή για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Παρά ταύτα τα παραδείγματα είναι άφθονα από τον 11ου αιώνα όπου οι Αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης στις εμπορικές συνθήκες που υπέγραφαν με άλλες χώρες χρησιμοποιούσαν τον όρο Ρωμανία.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Επίσης οι ξένοι περιηγητές μεταχειρίζονταν αυτόν τον όρο^{[εκκρεμεί παραπομπή]} όπως ο μουσουλμάνος Δανισμενδίδης ηγεμόνας της Σεβάστειας Μαλίκ Μουχάμαντ (βασ. 1134-1142), που αυτοπεριγραφόταν σε νομίσματα που εξέδωσε «ο μέγας μαλίκης πάσης Ῥωμανίας καὶ Ἀνατολῆς Μαχαμάτης».^[2]

Η ίδρυση των διαφόρων λατινικών κρατών στην Ανατολή είχε ως αποτέλεσμα την ευρύτερη διάδοση του ονόματος. Η λεγόμενη Λατινική Αυτοκρατορία (δηλαδή το σταυροφορικό κράτος της Κωνσταντινούπολης) φέρει το όνομα: "Imperium Romaniae". Με τη σειρά του ο Δόγης της Βενετίας έφερε τον τίτλο: "Dominus quartae partis et dimidiae totius Imperii Romaniae". Μετά δε την κατάλυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας, το όνομα Ρωμανία σήμαινε εκ νέου την αναγεννημένη από την Αυτοκρατορία της Νίκαιας Βυζαντινή Αυτοκρατορία.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Σε μερικές περιπτώσεις με το όνομα αυτό αναφέρονται περιοχές οι οποίες ανήκαν παλαιότερα στους βυζαντινούς, όπως η Μικρά Ασία και η Πελοπόννησος, όπου το Ναύπλιο ονομαζόταν μέχρι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα Napoli di Romania.

Σύγχρονες επιβιώσεις του ονόματος είναι η Ρομάνια στην Ιταλία (όπου βρίσκεται η πρώην πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ραβέννα) και η Ρουμανία στην πρώην Τρανσυλβανία-Μολδοβλαχία.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η προέλευση του ονόματος

Λίγες δεκαετίες μετά τη διακήρυξη του Καρακάλλα, σύμφωνα με την οποία οι ελεύθεροι άρρενες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είχαν το δικαίωμα να γίνουν Ρωμαίοι πολίτες, το όνομα Ρωμανία, δηλαδή χώρα των Ρωμαίων, ήλθε στην επιφάνεια και αντικατέστησε σταδιακά το Imperium Romanum, δηλαδή το κράτος των Ρωμαίων. Δεδομένου ότι ο όρος Έλληνας όχι μόνον είχε περιπέσει σε αχρηστία, αλλά υπονοούσε πλέον εκείνον που λάτρευε ακόμη τους αρχαίους θεούς, και άρα ήταν κακόφημος και ταυτισμένος με παράνομες θρησκευτικές ιδέες και απιστία προς το κράτος, οι ελληνόφωνοι πολίτες της Αυτοκρατορίας προτίμησαν την ταυτότητα του «Ρωμαίου» αντί του «Έλληνα» ως σίγουρο καταφύγιο στους καιρούς που άλλαζαν. Έτσι ελληνόφωνοι «Ρωμαίοι» κατοικούσαν την Αυτοκρατορία μέχρι την πτώση της τον δέκατο πέμπτο αιώνα^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Εξέλιξη ελληνικών εθνωνυμίων στην Ευρώπη
Εποχή / Τύπος	Εθνωνύμιο	Αρχαιότητα	Μεσαίωνας	Αναγέννηση (τέλη 13ου αιώνα +)	Νεότερη ιστορία
Ενδώνυμα κυρίως νοτιοανατολική Ευρώπη	Έλληνες	γενικός όρος μεταξύ αυτών που ακολουθούν τα ίδια ήθη, έθιμα, παραδόσεις, και γλώσσα. Διάφορα φύλα, πόλεις, αποικίες και βασίλεια, εντός και εκτός ελλαδικού χώρου και Ευρώπης	οι αρχαίοι Έλληνες γενικότερα, ενώ σε θρησκευτικό πλαίσιο οι παγανιστές της αρχαίας ελληνικής θρησκείας (από τον 4ο αιώνα μ.Χ./περίοδο Ιουλιανού)^{[^ 1]}	σταδιακά και αργά ο όρος άρχισε να επανέρχεται ως αυτοπροσδιορισμός των σύγχρονων κατοίκων στον ελλαδικό χώρο από τον 13ο-15ο αιώνα και έπειτα, ιδιαίτερα μετά την άλωση της Δ´ Σταυροφορίας.^{[^ 2]}^{[^ 3]}	ο κύριος όρος σε χρήση για τους κατοίκους εντός της Ελλάδας και Κύπρου και γενικότερα στην ελληνική γλώσσα διαχρονικά για τους κατοίκους του ελλαδικού χώρου και άλλων περιοχών
	Γραικοί	(Graeci): οι Έλληνες όπως αναφέρονταν από τους Ρωμαίους^{[^ 4]}	ανεπίσημος χαρακτηρισμός των κατοίκων του ελλαδικού χώρου (ή των ατόμων ελληνικής καταγωγής γενικότερα) στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιστορικά προερχόμενος από τον αρχαίο ρωμαϊκό όρο για τους Έλληνες^{[^ 5]}^{[^ 3]}	παραδοσιακός όρος και αυτοπροσδιορισμός	παραδοσιακός όρος και αυτοπροσδιορισμός
	Βυζαντινοί	οι κάτοικοι της πόλης του Βυζαντίου	όπως αρχαιότητα	όπως αρχαιότητα	Οι Έλληνες του Μεσαίωνα όπως κατά την παραπάνω χρήση του Έλληνες για το σύνολο της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας^{[^ 6]}
	Ρωμιοί / Ρωμανοί	-	αυτοπροσδιορισμός των κατοίκων της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Ρωμαίοι, Έλληνες και άλλες εθνικότητες εντός της αυτοκρατορίας, ισχυρά στοιχεία ελληνικού πολιτισμού)^{[^ 7]}^{[^ 6]}	αυτοπροσδιορισμός των κατοίκων της πρώην ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αυξανόμενη θρησκευτική έννοια ως ορθόδοξοι	παραδοσιακός όρος και αυτοπροσδιορισμός για τους Έλληνες του Μεσαίωνα και έπειτα, και Ρουμάνοι για τους κατοίκους της Ρουμανίας
	Ρωμαίοι	αρχαία Ρώμη (δημοκρατία/πολιτεία και αυτοκρατορία)	όπως Ρωμιοί	όπως Ρωμιοί αλλά και Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία	αρχαίοι Ρωμαίοι και σύγχρονοι κάτοικοι της Ρώμης
Εξώνυμα κυρίως Δυτική Ευρώπη	Έλληνες	όπως παραπάνω	(Hellenes, hellenismus κτλ): όπως παραπάνω	Όπως Μεσαίωνα	(hellenic κτλ), συγκεκριμένα σε ότι αφορά την αρχαία Ελλάδα (κυρίως γερμανική βιβλιογραφία), ή γενικά σε ότι αφορά τον ελληνικό πολιτισμό και φιλοσοφία διαχρονικά (αγγλική βιβλιογραφία)
	Γραικοί	όπως παραπάνω	(Greeks, Graeci κτλ) όρος σε καθολική χρήση στην δυτική Ευρώπη για την περιγραφή των κατοίκων του συνόλου της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας^{[^ 6]}	Όπως Μεσαίωνα	(Greeks κτλ): Οι κάτοικοι της Ελλάδας, αλλά και διαχρονικός γενικός χαρακτηρισμός στις δυτικές γλώσσες για τους Έλληνες γενικότερα
	Βυζαντινοί	όπως παραπάνω	όπως παραπάνω	χρήση του όρου τον 15ο αιώνα από τον Ιερώνυμο Βολφ όπου ως όρος για το σύνολο της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Επικράτησε σταδιακά ως τέτοιος.^{[^ 8]}^{[^ 6]}	Οι κάτοικοι της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
	Ρωμαίοι	όπως παραπάνω	αρχαίοι Ρωμαίοι, οι κάτοικοι της Ρώμης, γενικότερα οι ακολουθόντες τον δυτικό χριστιανισμό (ρωμαιοκαθολικισμό),^{[^ 9]}^{[^ 6]} και η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία των Φράγκων (Βασίλειο της Γερμανίας) ως ρωμαϊκή αυτοκρατορία (9ος αιώνας) και κατόπιν Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (11ος αιώνας και έπειτα), ισχυρή γερμανική επίδραση^{[^ 10]}^{[^ 11]}^{[^ 12]}	Όπως Μεσαίωνα	αρχαίοι Ρωμαίοι και σύγχρονοι κάτοικοι της Ρώμης

Παραπομπές πίνακα

↑ Bowersock, G.W. (1996). Hellenism in late antiquity. Michigan, USA: The University of Michigan Press. σελ. 9-12. ISBN 978-0-472-06418-2.
↑ Neville, Leonora (4 Οκτωβρίου 2012). Heroes and Romans in Twelfth-Century Byzantium: The Material for History of Nikephoros Bryennios. Cambridge University Press. ISBN 9781107009455.
↑ ^3,0 ^3,1 «Νίκος Σβορώνος: Ο μεσαιωνικός ελληνισμός - Ερανιστής». Ερανιστής. 2017-03-20. http://eranistis.net/wordpress/2017/03/20/%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CF%83%CE%B2%CE%BF%CF%81%CF%8E%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BF-%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CF%83/. Ανακτήθηκε στις 2017-08-13.
↑ (Heidelberg), Gschnitzer, Fritz (στα αγγλικά). Grai, Graeci. http://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/grai-graeci-e427170.
↑ (στα αγγλικά) Antique Names and Self-IdentificationHellenes, Graikoi, and Romaioi from Late Byzantium to the Greek Nation-State* - Oxford Scholarship. doi:10.1093/acprof:oso/9780199672752.001.0001/acprof-9780199672752-chapter-5. http://www.oxfordscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780199672752.001.0001/acprof-9780199672752-chapter-5.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ««Γιατί το Βυζάντιο», Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ (Μεταίχμιο)». Protagon.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2017.
↑ Kaldellis, Anthony. From Rome to New Rome, from Empire to Nation-StateReopening the Question of Byzantium’s Roman Identity. σελίδες 387–404.
↑ N.Y.), Metropolitan Museum of Art (New York (2006). Byzantium, Faith, and Power (1261-1557): Perspectives on Late Byzantine Art and Culture. Metropolitan Museum of Art. ISBN 9780300111415.
↑ «Old Roman Catholicism and the Holy Roman Empire». www.anglicanritecatholicchurch.org. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2017.
↑ «Holy Roman Empire | historical empire, Europe» (στα αγγλικά). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/Holy-Roman-Empire. Ανακτήθηκε στις 2017-08-13.
↑ Peter Hamish Wilson, The Holy Roman Empire, 1495–1806, MacMillan Press 1999, London, page 2
↑ Erik von Kuehnelt-Leddihn: The Menace of the Herd or Procrustes at Large – Page: 164

Σημειώσεις-παραπομπές

↑ Wolff, Robert Lee (Ιανουάριος 1948). «Romania: The Latin Empire of Constantinople». The University of Chicago Press 23 (1): 34. doi:10.2307/2853672. http://www.jstor.org/stable/2853672. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2017.
↑ Skukurov, Rustam (2001). «Turkoman and Byzantine Self-Identity.Some reflections on the Logic of Title-Making in Twelfth- and Thirteenth-Century Anatolia». Στο: A. Eastmond, επιμ. Eastern Approaches to Byzantium. Λονδίνο / Νέα Υόρκη. σελίδες 264–272.