Πλάτων Δρακούλης

Πλάτων Δρακούλης
Ο Πλάτων Δρακούλης στο Ημερολόγιον Σκόκου του 1894
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Πλάτων Δρακούλης (Ελληνικά)
Γέννηση1858
Ιθάκη
Θάνατος1942 ;
Λονδίνο ;
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταδημοσιογράφος
πολιτικός
κοινωνιολόγος
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΣοσιαλιστική αδελφότης και Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος
Οικογένεια
ΣύζυγοςAlice Lampe
(Αλίκη Πλ. Δρακούλη)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος της Βουλής των Ελλήνων (εκλογική περιφέρεια Αττικής)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πλάτων Δρακούλης (Ιθάκη, 1858 - Λονδίνο 1942 ;)[α] ήταν Έλληνας δημοσιογράφος, συγγραφέας και κοινωνιολόγος, από τους πρωτοπόρους του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Οι απόψεις του ήταν ένα κράμα θεοσοφισμού, χριστιανο-σοσιαλιστικών και ανθρωπιστικών ιδεών, με επιρροές από τη σκέψη του Θ. Καΐρη, από το βρετανικό μεταρρυθμιστικό σοσιαλισμό της Φαβιανής Εταιρείας και τον Τολστόι. Υπήρξε περισσότερο άνθρωπος «του γραφείου», παρά της δράσης, μολονότι είχε εκλεγεί βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1910. Το βιβλίο του Εγχειρίδιον του εργάτου (1893) άσκησε σημαντική διαπαιδαγωγητική επίδραση στους εργάτες της Ελλάδας εκείνου του καιρού.[1][2]

Βιογραφία

Νεανικά χρόνια και πρώτη σοσιαλιστική δράση

Γεννήθηκε το 1858 στην Ιθάκη (τότε βρετανική κτήση, όπως όλα τα Επτάνησα), από ευκατάστατη οικογένεια. Ο πατέρας του, Ευστάθιος Δρακούλης, διέτελεσε για πολλά χρόνια έπαρχος του νησιού.[3] Τελείωσε το γυμνάσιο στην Πάτρα και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε (1885-1887) ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Αιών[4] του Τιμολέοντα Φιλήμονα. Από τον Αύγουστο του 1885 και για δύο χρόνια εξέδιδε το περιοδικό Άρδην,[β] το οποίο αυτοπροσδιοριζόταν ως «φύλλον των ανθρωπίνων συμφερόντων» και είχε κοινωνιολογικό περιεχόμενο. Από τις σελίδες του περιοδικού ο Δρακούλης προπαγανδίζει την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των «μοχθούντων», την πρόνοια για τους φτωχούς τους ανήμπορους και τους «πεινώντας» κ.λπ. Παρά γενικά τον ήπιο σοσιαλιασμό που πρόβαλε μέσα από το Αρδην ο Δρακούλης, ο οποίος δεν έκανε λόγο για «πάλη των τάξεων» και βίαιες κινητοποιήσεις, ο αθηναϊκός τύπος της εποχής ανησύχησε από τα γραπτά του και από την απήχηση που φαίνεται πως είχαν, σε τμήμα της νεολαίας κυρίως, και του επιτέθηκε με χαρακτηρισμούς περί εγκληματικότητας, ανατρεπτικότητας, ανηθικότητας και αθεΐας. Το 1886 ο Δρακούλης μετέφρασε και εξέδωσε τη μπροσούρα Προς τους νέους (στα γαλλικά: Aux jeunes gens, Παρίσι 1881) του Κροπότκιν, η οποία είχε μεγάλη απήχηση.[6] Μετέφρασε και εξέδωσε επίσης την επόμενη χρονιά άλλη μια μπροσούρα του διάσημου αναρχικού στοχαστή, την Αναρχία στην σοσιαλιστική εξέλιξη (στα γαλλικά: L'Anarchie dans l'evolution socialiste, Παρίσι 1887).[4]

Μετοίκηση στην Αγγλία

To 1887 ο Δρακούλης μετέβη στην Αγγλία,[7] χωρίς ωστόσο η παραμονή του εκεί να τον αποκόψει από την Ελλάδα, αφού -μεταξύ άλλων- στις βουλευτικές εκλογές του 1895 κατήλθε ως κοινός υποψήφιος των Ελλήνων σοσιαλιστών με την Σοσιαλιστική Αδελφότητα σε Αθήνα και Πάτρα. Πήγε καλά σε ψήφους, αλλά δεν κατάφερε να εκλεγεί (ήταν στους πρώτους επιλαχόντες).[8]

Στην Αγγλία, ο Δρακούλης νυμφεύθηκε μια πλούσια Αγγλίδα[9][γ] και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, του οποίου ανακηρύχτηκε διδάκτωρ.[5] Από το 1894 μέχρι το 1899 δίδαξε ελληνική γλώσσα και φιλολογία στην Οξφόρδη.[4] Παραιτήθηκε από τη θέση του, μη δεχόμενος να διδάξει ελληνικά με ερασμιακή προφορά.[12] Το 1901 έβγαλε στην Οξφόρδη το μηνιαίο περιοδικό Έρευνα, την έκδοση του οποίου αργότερα μετέφερε στην Αθήνα με μορφή εβδομαδιαίας εφημερίδας. Ταυτόχρονα, μετέβαλε και τη φυσιογνωμία του εντύπου, ενισχύοντας τη δημοσίευση θεωρητικών και πολιτικών κειμένων, σε βάρος των θεοσοφιστικών και θρησκευτικών, τα οποία ωστόσο δεν εξαφανίστηκαν από την ύλη.[13][14]

Ο Δρακούλης διατηρούσε σχέσεις με το διεθνή σοσιαλισμό, κάτι που του προσέδιδε ιδιαίτερο κύρος εντός της Ελλάδας. Το 1889 είχε λάβει μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο της Β΄ Διεθνούς που είχε συνέλθει στο Παρίσι, μένοντας μακριά από τις διάφορες τάσεις της, ανάμεσά τους και από τους μαρξιστές.[4] Μαζί με τον Σταύρο Καλλέργη, και παρ' όλες τις μεταξύ τους διαφωνίες, πέτυχαν την καθιέρωση του εορτασμού της εργατικής πρωτομαγιάς στην Ελλάδα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Επιστροφή στην Ελλάδα

Ο Δρακούλης επέστρεψε στην Ελλάδα το 1908 και ο εργατικός κόσμος της χώρας τον υποδέχτηκε με εξαιρετικές τιμές, έχοντας πολλές προσδοκίες από αυτόν.[15][16] Το 1910 ίδρυσε το Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων της Ελλάδας (κατόπιν Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα). Στις εκλογές του Αυγούστου του 1910 για την Α΄ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή, ο Δρακούλης εκλέχτηκε ως ανεξάρτητος σοσιαλιστής βουλευτής και στήριξε την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου, παρέχοντας ψήφο εμπιστοσύνης. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του ίδιου έτους για τη Β΄ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή, επανεκλέχτηκε ως συνεργαζόμενος σοσιαλιστής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ωστόσο η επανεκλογή του τελικά ακυρώθηκε, έπειτα από προσφυγές συνυποψηφίων του.[17] Ήταν υπέρμαχος της πολεμικής πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου.[18]

Ύστερα χρόνια. Θάνατος

Ο Δρακούλης, σύμφωνα με το Γιάνη Κορδάτο, ξόδεψε όλη την περιουσία του στην υποστήριξη της σοσιαλιστικής δράσης και του αγώνα του για το διαφωτισμό των εργατών με τις ιδέες του. Πέθανε «ξεχασμένος, πάμπτωχος και χωρίς θαυμαστές», όπως σημειώνει εμφατικά ο γνωστός μαρξιστής ιστορικός, το 1934 στην Αγγλία, όπου είχε αποτραβηχτεί.[19][δ] Ο καθηγητής κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας Παναγιώτης Νούτσος αναφέρει, σχετικά με το θάνατο του Δρακούλη, ως τόπο την Αθήνα και έτος το 1934.[4][ε]. Ο μελετητής του ελληνικού σοσιαλιστικού κινήματος Μιχάλης Δημητρίου, γράφει -έχοντας ως αναφορά το Μέγα Βιογραφικόν Ελληνικόν Λεξικόν του 1959- ότι ο Δρακούλης ζούσε από το 1918 μόνιμα στο Λονδίνο, όπου σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα το 1932. Σχεδίαζε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να περάσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στην Ιθάκη και είχε ήδη στείλει τα πράγματά του με ένα ατμόπλοιο, το οποίο όμως βυθίστηκε.[22] Σύμφωνα με βιογραφικό σημείωμα του Δρακούλη στα γερμανικά, το οποίο έχει συνταχθεί από τον καθηγητή φιλολογίας Γιώργο Βελουδή για την έκδοση Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas (τόμ. Α΄, σελ. 432-433· επιμέλεια: Mathias Bernath και Felix von Schroeder, Μόναχο 1974), αναφέρεται ως τόπος θανάτου το Λονδίνο και έτος το 1942.[23][ζ] Πηγή του Βελουδή σχετικά με το θάνατο του Δρακούλη είναι το βιβλίο του Αλ. Σ. Σαντά, Η εξ Ιθάκης οικογένεια Δρακούλη (Αθήνα, 1958, σελ. 51-52), όπου αναφέρονται τα ίδια με όσα παραθέτει και ο Μ. Δημητρίου, μόνο που το δυστύχημα τοποθετείται το 1942. Η διαθήκη του φέρεται να ανοίχτηκε στις 16 Ιουλίου 1942, στο Λονδίνο.[25]

Εργογραφία

Αυτοτελείς εκδόσεις

Ο Δρακούλης έγραψε μεταξύ άλλων:[η]

  • Τι είναι σοσιαλισμός (Αθήνα, 1886)
  • Ιστορία της Γαλλικής Επαναστάσεως και τα εξ αυτής διδάγματα (Αθήνα, 1890)
  • Το εγχειρίδιον του εργάτου, ήτοι αι βάσεις του σοσιαλισμού (Αθήνα, 1893)
  • Φως εκ των ένδον, ήτοι στοιχεία εσωτερικής φιλοσοφίας (Αθήνα, 1894)
  • Υγιεινή και ηθική (Αθήνα, 1894)
  • Neohellenic Language and Literature (Οξφόρδη, 1897)· στα ελληνικά: Ελληνική γλώσσα και φιλολογία (Αθήνα, 1897)
  • To έργον της Γαλλικής Επαναστάσεως (Οξφόρδη, χ.χ.)
  • Η ζωτικότης και η πρακτική αξία του Χριστιανισμού (Οξφόρδη, 1907)
  • Εγκληματικότης και ανθρωπισμός (Αθήνα, 1909)
  • Το αντιπλουτοκρατικόν πνεύμα (Αθήνα, 1910)
  • Η παγκόσμιος κρίσις και η στάσις της Ελλάδος (Αθήνα, 1915)
  • Προς την μόνιμον ειρήνην. Υπόμνημα προς το Διεθνή Σοσιαλισμόν (1912)
  • Σοβιετική Πολιτεία (Νέα Υόρκη, 1919· Αθήνα, 1922)
  • Αι νέαι αντιλήψεις (Αθήνα, 1924)
  • Διεθνές Συνέδριον Αγροπόλεων 1924. Έκθεσις σταλείσα εις το Υπουργείον των Εσωτερικών (Αθήνα, 1924)
  • Αγροτική Συμπολιτεία (Αθήνα, ²1927)

Μεταφράσεις

  • Πιοτρ Κροπότκιν, Έκκλησις προς τους νέους.  (Αθήνα, 1886)
  • Πιοτρ Κροπότκιν, Εξέλιξις του νεωτεριστικού πνεύματος του ενεστώτος αιώνος.  (Αθήνα, 1887)

Σημειώσεις

  1. ↑ Για τις αντικρουόμενες χρονολογίες και τοποθεσίες του θανάτου του Δρακούλη, βλ. αναλυτικότερα παρακάτω.
  2. ↑ Ο Φιλήμων ήταν τέκτων, όπως άλλωστε και ο Δρακούλης· το ίδιο και ο Σπύρος Νάγος, συνεργάτης του Δρακούλη στο Άρδην[5] και μέλος του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου, που ίδρυσε το 1890 ο Στ. Καλλέργης.
  3. ↑ Η σύζυγος του Δρακούλη ονομαζόταν Alice Lampe. Μετά το γάμος τους, λαμβάνοντας το επίθετο του συζύγου της, αναφερόταν στα ελληνικά ως Αλίκη Πλάτωνος Δρακούλη.[10][11]
  4. ↑ Η άποψη αυτή αναπαράγεται και στο βιογραφικό σημείωμα του Δρακούλη που περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα «Η ίδρυση του ΚΚΕ» της έκδοσης Ε/Ιστορικά της εφ. Ελευθεροτυπία.[20]
  5. ↑ Τον Π. Νούτσο ακολουθεί και ο ιστορικός του εργατικού κινήματος Θεόδωρος Μπενάκης[21]
  6. ↑ Το 1942 αναφέρεται ως έτος θανάτου και από τη διαδικτυακή έκδοση του Παγκόσμιου Βιογραφικού Λεξικού της εκδοτικής Αθηνών, ωστόσο ως τόπος θανάτου γράφεται η Αθήνα.[24] Στο βιογραφικό του Δρακούλη στην ιστοσελίδα της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος διαβάζουμε «Αγγλία 1944».[5]
  7. ↑ Αρκετά από τα παραπάνω βιβλία και μπροσούρες του Δρακούλη είχαν διάφορες ανατυπώσεις και επανεκδόσεις. Στον κατάλογο που ακολουθεί καταγράφονται μόνο οι πρώτες γνωστές εκδόσεις τους.

Παραπομπές

  1. ↑ Κορδάτος 1974, σελ. 58-59, 62-63.
  2. ↑ Δημητρίου 1985, σελ. 115-116, 118-119.
  3. ↑ Δημητρίου 1985, σελ. 115.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Νούτσος 1990, σελ. 163.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Μεγάλη Στοά της Ελλάδος.
  6. ↑ Κορδάτος 1974, σελ. 58-61.
  7. ↑ Κορδάτος 1974, σελ. 62.
  8. ↑ Κορδάτος 1974, σελ. 76.
  9. ↑ Κορδάτος 1934, σελ. 1085.
  10. ↑ Νούτσος 1990, σελ. 533.
  11. ↑ Βλ. «Αλίκη Πλάτωνος Δρακούλη». Ο Εργάτης (Βόλος): σελ. 1-2. 13 Φεβρουαρίου 1910. http://62.103.28.111/aski/rec.asp?id=17654. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. [νεκρός σύνδεσμος]
  12. ↑ Δημητρίου 1985, σελ. 116.
  13. ↑ Κορδάτος 1934, σελ. 1086.
  14. ↑ Μπενάκης 2000, σελ. 49.
  15. ↑ Κορδάτος 1974, σελ. 149.
  16. ↑ Μπενάκης 2000, σελ. 48.
  17. ↑ Νούτσος 1991, σελ. 265.
  18. ↑ ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αθήνα: Εξάντας. σελ 63
  19. ↑ Κορδάτος 1966, σελ. 21.
  20. ↑ Βλ. Ε/Ιστορικά, αρ. 212 (20 Νοεμβρίου 2003), σελ. 26.
  21. ↑ Μπενάκης 2000, σελ. 57.
  22. ↑ Δημητρίου 1985, σελ. 171.
  23. ↑ Βλ. sτη διαδικτυακή ανάρτηση του λήμματος: (Γερμανικά) Georg Veloudis. «Drakulis, Platon». biolex.ios-regensburg.de. Leibniz-Institut für Ost- und Südosteuropaforschung. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2018. 
  24. ↑ «Δρακούλης, Πλάτων». www.greekencyclopedia.com. Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2018. 
  25. ↑ Βλ. την καταχώριση για τον Platon Soterios Eustathiou Drakoules στο familysearch.org (με δωρεάν εγγραφή).

Πηγές

  • Δημητρίου, Μιχάλης (1985). Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα. Αθήνα: Πλέθρον. 
  • Κορδάτος, Γιάνης (1934). «Δρακούλης (Πλάτων)». Κοινωνιολογικόν και Πολιτικόν Λεξικόν. 6. Αθήνα: εφ. “Ανεξάρτητος”. σελίδες 1085–1086. 
  • Κορδάτος, Γιάνης (1966). Προοδευτικές μορφές στην Ελλάδα. Αθήνα: Ιστορικό Φιλολογικό Ινστιτούτο «Γ. Κορδάτος». 
  • Κορδάτος, Γιάνης (1974). Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος (4η έκδοση). Αθήνα: Μπουκουμάνης. 
  • Νούτσος, Παναγιώτης, επιμ. (1990). Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα. Α΄. Αθήνα: Γνώση. ISBN 960-235-396-1. 
  • Νούτσος, Παναγιώτης, επιμ. (1991). Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα. Β΄1. Αθήνα: Γνώση. ISBN 960-235-397-Χ Check |isbn= value: invalid character (βοήθεια). 
  • Λεοντιάδης Γιώργος, Ο σοσιαλισμός χωρίς τις μάζες: πολιτική σκέψη και πρακτική του Πλάτωνα Δρακούλη 1885-1908 https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/54599

Εξωτερικοί σύνδεσμοι