Ο Μανώλης Τομπάζης (1784 - 1831) ήταν Έλληνας πλοιοκτήτης και ναυμάχος του '21.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στην Ύδρα, ήταν γιος του Νικολάου Τομπάζη[1] και αδερφός του Ιακώβου Τομπάζη. Σύζυγός του ήταν η Ξανθή Δ. Σαχίνη.
Δράση
Αρχικά διαφώνησε με την επανάσταση αλλά στη συνέχεια συμμετείχε σε αυτήν. Πήρε μέρος σε πολλές ναυμαχίες όπως της Πάτρας, του Γέροντα, κ.α.
Το 1823 διορίστηκε από την κυβέρνηση αρμοστής της Κρήτης, θέση την οποία διατήρησε μέχρι το 1824 χωρίς όμως να πετύχει τον σκοπό του.[2]Αρμοστής ορίστηκε μέσα σε κλίμα γενικότερης αποδοχής.[3][4] Έφτασε στην Κρήτη στις 21 Μαΐου 1823 με μικρή ναυτική μοίρα 8 πλοίων. [5]
Πρώτη επιτυχία του στις 25 Μαΐου η παράδοση των Τούρκων στο Καστέλλι Κισάμου. [5] Επόμενος στόχος του ήταν το Σέλινο, στα νοτιοδυτικά του νησιού, όπου ζούσαν πολλοί γενίτσαροι και η Κάντανος. Κατηγορήθηκε ότι δε στράφηκε άμεσα στην κατάληψη του φρουρίου της Γραμβούσας, αν και οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές τη δεδομένη στιγμή. Λόγω της ανασύνταξης των Οθωμανών, ο Τομπάζης συγκάλεσε συνέλευση των αντιπροσώπων των 24 επαρχιών του νησιού στις 22 Ιουνίου στο χωριό Αρκούδαινα Αποκορώνου, όπου ψηφίστηκε ο «Οργανισμός της ενιαυσίου τοπικής διοικήσεως της νήσου Κρήτης». Με το ψήφισμα αυτό ο Αρμοστής είχε αυξημένες εξουσίες. [5]
Ο Τομπάζης κατηγορήθηκε ότι ασχολήθηκε περισσότερο με διοικητικά θέματα, ενώ οι καιροί απαιτούσαν δράση, ενώ φαίνεται ότι ούτε μπόρεσε να μειώσει τις εσωτερικές έριδες [4][5] ούτε να επιτύχει τη στήριξη της κεντρικής διοίκησης των επαναστατών. [4]
Όταν ανέλαβε την αρχηγία από την πλευρά των τουρκοαιγυπτιακών δυνάμεων ο Χουσεϊν μπέης, συγκεντρώθηκε δύναμη 12.000 στρατιωτών στο Ηράκλειο έναντι 3.000 ανδρών του Τομπάζη. Στη μάχη που δόθηκε στις 20 Αυγούστου 1823 στο χωριό Αμουργέλες οι Κρητικοί έχασαν. [5] Μετά από αυτή την ήττα άρχισε η προέλαση του Χουσεΐν στα δυτικά με πολλές απώλειες από την πλευρά των Κρητικών.
Ο Τομπάζης στράφηκε τότε (1824) χωρίς επιτυχία στο φρούριο της Γραμβούσας. Τον Μάρτιο του 1824 ο Χουσεΐν εισέβαλε στα Σφακιά. Πολλοί οπλαρχηγοί υποτάχθηκαν. Στο Λουτρό Σφακίων ο Τομπάζης διέταξε την καύση των αποθηκών τροφίμων και εφοδίων για να μην περιέλθουν στον εχθρό. Ο Χουσεΐν κατέλαβε τελικά την επαρχία Κυδωνίας, το Σέλινο και την Κίσαμο.[4]
Οι συνεχείς αποτυχίες ανάγκασαν τον Τομπάζη σε παραίτηση κι αποχώρηση από την Κρήτη στις 12 Απριλίου 1824. Πριν φύγει, στις 6 Απριλίου, κάλεσε τους Κρητικούς σε συνέχιση του αγώνα. [4] Εντούτοις μέχρι τα τέλη Μαΐου ο Χουσεΐν κατάφερε να καταπνίξει την επανάσταση.
Το 1828 ανέλαβε υπουργός ναυτικών, παραιτήθηκε όμως λόγω διαφωνιών του με τον Καποδίστρια. Το 1831 ήταν μέλος της διοικητικής επιτροπής της Ύδρας.
Απεβίωσε στις 15 Μαΐου 1831 στην Ύδρα και ενταφιάστηκε στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Καλαυρίας στον Πόρο, όπου διατηρείται ακόμα το μνήμα του.[7] Είχε αποκτήσει έναν γιο, τον Νικόλαο (1815 - 1896). Εγγονός του ήταν ο Ιάκωβος Ν. Τομπάζης.
