Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως μια Μινωική έπαυλη καθώς και μια έπαυλη Ρωμαϊκής περιόδου.
Ιστορικά στοιχεία
Ο Μακρύς Γιαλός ήταν ένας μικρός παραθαλάσσιος οικισμός σε φυσικό όρμο (Λιμανάκι) αποτελούμενο από λίγες αποθήκες κτισμένες στη άκρη της θάλασσας. Σε αυτές οι ντόπιοι κάτοικοι (που εκείνη την εποχή κατοικούσαν στα γύρω βουνά) αποθήκευαν προς εξαγωγή διάφορα προϊόντα όπως λάδι, σουλτανίνα, χαρούπια, σιτηρά και οικόσιτα ζώα, ενώ μέχρι σήμερα παράγεται το ξύγαλο Σητείας (ΠΟΠ). Επίσης τις χρησιμοποιούσαν για τα εισαγόμενα αγαθά, όπως λιπάσματα σιτηρά ξυλεία κλπ. Αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1900, όταν ανήκε στην κοινότητα Χαντρά και είχε 5 κατοίκους, αλλά δεν αναφέρεται στην απογραφή του 1920[3].
Εκείνο τον καιρό ελάχιστες οικογένειες κατοικούσαν στο χωριό και μερικοί άνδρες διανυκτέρευαν όταν πήγαιναν στο ψάρεμα. Δεν υπήρχαν δρόμοι για τις μεταφορές επειδή το έδαφος είναι πετρώδες. Δεν υπήρχαν ως το τέλος του τελευταίου πολέμου, και μεταξύ του 1950 ως το 1970 οπότε το κράτος άρχισε να κατασκευάζει δρόμους. Η περιοχή ήταν πολύ φτωχή και εκείνη την εποχή ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων μετανάστευσε σε μεγάλες πόλεις, όπως το Ηράκλειο και η Αθήνα. Πολλοί επίσης πήγαν στη Γερμανία και την Αυστραλία για ανεύρεση εργασίας.
Σήμερα ο Μακρύ Γιαλός ονομάζεται όλη η ευρύτερη περιοχή του τέως Δήμου. Η τουριστική περιοχή Μακρύ Γιαλού απαρτίζεται από τους οικισμούς Μακρύ Γιαλού και Αναλήψεως. Έχει κτιστεί κατά μήκος του οδικού άξονα Σητείας - Ιεράπετρας. Η περιοχή οικοδομήθηκε πολύ σύντομα μεταξύ 1980 – 1995.
Η περιοχή έχει μεγάλη ποικιλία από ταβέρνες, μπαρ, καταστήματα τροφίμων, δώρων, τράπεζα, φαρμακείο, γιατρό, οδοντίατρο κλπ. Κάθε Παρασκευή γίνεται και λαϊκή στη διασταύρωση στο λιμανάκι. Για να έλθει κάποιος εδώ μπορεί να ταξιδέψει με πλοίο στα λιμάνια Σητείας, Αγ. Νικολάου ή Ηρακλείου. Επίσης αεροπορικώς από το αεροδρόμιο Σητείας και το αεροδρόμιο Ηρακλείου. Επίσης την περιοχή εξυπηρετούν τακτικά δρομολόγια λεωφορείων. Το καλοκαίρι τα τουριστικά γραφεία οργανώνουν εκδρομές στα αρχαιολογικά και φυσιολατρικά μέρη της Κρήτης (Κνωσός, Μουσεία, Σαμαριά, Βάι κλπ.), καθώς επίσης και σε μικρότερα νησιά (Χρυσή, Σπιναλόγκα).
Στη περιοχή έχει κτισθεί ένα μεγάλο ξενοδοχείο και πολλά μικρότερα. Πολλά επίσης ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα είναι διαθέσιμα το καλοκαίρι. Ο πληθυσμός αριθμεί περίπου 1200 κατοίκους που προέρχονται κυρίως από τα χωριά Άγιος Στέφανος και Πεύκοι.
Στην άκρη της θάλασσας εκτείνεται μια αβαθής και αμμώδης παραλία, με νερά που είναι πολύ ζεστά ακόμη και στα τέλη Οκτωβρίου. Στην άκρη αυτής της παραλίας βρίσκεται το μικρό λιμάνι. Άλλες μικρότερες παραλίες είναι του Καλαμοκανιά, της Λαγκούφας, το Διασκάρι και της Λαγκάδας.
