Η Κυβέρνηση Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ (16 Αυγούστου 1960 – 28 Φεβρουαρίου 1968) ήταν η πρώτη κυβέρνηση της Κύπρου και η πρώτη κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Μακαρίου Γ΄.
Βάσει του συντάγματος, το σύστημα διακυβέρνησης ήταν η προεδρική δημοκρατία με πρόεδρο Ελληνοκύπριο και αντιπρόεδρο Τουρκοκύπριο εκλεγμένους, τον πρώτο από τους ελληνικής και τον δεύτερο από τους τουρκικής καταγωγής κατοίκους της χώρας.[2] Και ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος είχαν το δικαίωμα του βέτο για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενόπλων δυνάμεων, ασφάλειας κλπ.[2]Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε εκλεγεί χωρίς ανθυποψήφιο ο Φαζίλ Κιουτσούκ.[2][3][7]
Επιπλέον, το σύνταγμα όριζε ότι το υπουργικό συμβούλιο θα αποτελείτο από επτά Ελληνοκύπριους και τρεις Τουρκοκύπριους υπουργούς. Μετά τις δικοινοτικές διαταραχές της περιόδου 1963-1964 οι Τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από τη διακυβέρνηση της χώρας.[2][8] Η θέση του αντιπροέδρου παρέμεινε κενή ενώ οι θέσεις των Τουρκοκύπριων υπουργών κατελήφθησαν από Ελληνοκύπριους.[8] Επιπρόσθετα, με νόμο που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 1965, οι νομοθετικές αρμοδιότητες της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης μεταβιβάστηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων, οι αρμοδιότητές της επί εκπαιδευτικών, μορφωτικών και διδακτικών θεμάτων στο συνιστώμενο με βάση τον ίδιο νόμο Υπουργείο Παιδείας και οι υπόλοιπες διοικητικές της αρμοδιότητες στα άλλα συναφή υπουργεία.[2][8]
Πριν την διεξαγωγή των πρώτων προεδρικών εκλογών του νέου κράτους, έπρεπε να προετοιμαστεί το έδαφος για τη μεταβίβαση της εξουσίας μέσω επιτροπών που προνοούσαν οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου.[4] Στο διάστημα που μεσολάβησε από την ημέρα της υπογραφής των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου (19 Φεβρουαρίου 1959) έως τις 16 Αυγούστου 1960 που η Κύπρος ανακηρύχθηκε επίσημα ανεξάρτητο κράτος, την ευθύνη της διακυβέρνησης κράτησε ο Άγγλος κυβερνήτης σερ Χιου Φουτ.[4][9] Με βάση τις συμφωνίες και για να καταστεί δυνατή η μεταβίβαση της εξουσίας στην Κυπριακή Δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε μεταβατική επιτροπή, που είχε ως στόχο να καταρτίσει σχέδια προσαρμογής και αναδιοργάνωσης της κυβερνητικής μηχανής για τη μεταβίβαση της εξουσίας στην ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία.[4] Η μεταβατική επιτροπή αποτελείτο από τον κυβερνήτη, τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας και άλλους Έλληνες και Τούρκους της Κύπρου.[4] Η μεταβατική επιτροπή σχηματίστηκε στις 2 Απριλίου 1959 και είχε θέση προσωρινής κυβέρνησης.[4] Απαρτιζόταν από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ (πρόεδρος) και τον Φαζίλ Κιουτσούκ (αντιπρόεδρος) και δέκα υπουργούς (7 Ελληνοκύπριους και 3 Τουρκοκύπριους).[4] Τα μέλη της επιτροπής είχαν συμβουλευτική μόνο ψήφο, μετείχαν όμως στη λήψη αποφάσεων για τις διευθετήσεις για τη μεταβίβαση της διακυβέρνησης του νησιού.[4]
Οι σύνθεση της προσωρινής κυβέρνησης της μεταβατικής περιόδου (2 Απριλίου 1959 - 15 Αυγούστου 1960) παρουσιάζεται στον πιο κάτω πίνακα.[4]
Στις 20 Αυγούστου 1960 το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανέλαβε η Στέλλα Σουλιώτη.[13]
Στις 28 Ιουνίου 1962 ο Ρηγίνος Θεοχάρης παραιτήθηκε από Υπουργός Οικονομικών για να αναλάβει διοικητής της Τράπεζας Κύπρου.[24] Στις 2 Ιουλίου 1962 το Υπουργείο Οικονομικών ανέλαβε ο Ρένος Σολομίδης.[18][24]
στις 7 Απριλίου 1964 Υπουργός Άμυνας ανέλαβε ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης παράλληλα με τα καθήκοντα του ως Υπουργού Εσωτερικών.[11][16][25]
στις 27 Απριλίου 1964 Υπουργός Υγείας ανέλαβε η Στέλλα Σουλιώτη παράλληλα με τα καθήκοντα της ως Υπουργού Δικαιοσύνης.[20][26]
στις 27 Απριλίου 1964 Υπουργός Γεωργίας ανέλαβε ο Τάσσος Παπαδόπουλος παράλληλα με τα καθήκοντα του ως Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.[12][26]