Το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel (αγγλικά: Marvel Cinematic Universe, συντομογραφία MCU) είναι αμερικανικό franchise που προβάλλει ένα κοινό σύμπαν το οποίο επικεντρώνεται σε ταινίες με υπερήρωες. Η κάθε ταινία έχει παραχθεί ανεξαρτήτως από την άλλη από τη Marvel Studios και βασίζεται σε χαρακτήρες οι οποίοι εμφανίστηκαν στα κόμικς της Marvel. Το franchise αυτό έχει επεκταθεί και περιλαμβάνει βιβλία κόμικ, ταινίες μικρού μήκους και τηλεοπτικές σειρές. Το κοινό αυτό σύμπαν, όπως και το αρχικό σύμπαν της Marvel στα κόμικς, εγκαθιδρύθηκε από φανταστικές διασταυρώσεις μεταξύ των κοινών θεμάτων στην πλοκή, κοινές τοποθεσίες, κοινό θίασο και κοινούς χαρακτήρες.
Η ταινία Iron Man το 2008, ξεκίνησε την Φάση Ένα του MCU, που ολοκληρώθηκε με την ταινία Οι Εκδικητές το 2012. Η Φάση Δύο ξεκίνησε με το Iron Man 3 (2013) και ολοκληρώθηκε με το Ant-Man (2015). Η Φάση Τρία ξεκίνησε με το Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος (2016) και ολοκληρώθηκε με το Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του (2019). Οι πρώτες τρεις φάσεις στο franchise ονομάζονται μαζί "Το Έπος της Αιωνιότητας" (The Infinity Saga). Η Φάση Τέσσερα ξεκίνησε με το Black Widow (2021) και ολοκληρώθηκε με το Black Panther: Wakanda Forever (2022). Η Φάση Πέντε ξεκίνησε με το Ant-Man και Wasp: Κβαντομανία (2023) και θα ολοκληρωθεί με το Thunderbolts* (2025). Η Φάση Έξι θα ξεκινήσει με το The Fantastic Four: First Steps (2025) και θα ολοκληρωθεί με το Avengers: Secret Wars (2027). Η τέταρτη, πέμπτη και έκτη φάση του MCU αποτελούν το δεύτερο έπος του franchise, "Το Έπος του Πολυσύμπαντος" (The Multiverse Saga). Το σύμπαν ξεκίνησε να αναπτύσσεται με την κυκλοφορία των πρώτων κόμικς που διαδραματίζονται στο σύμπαν αυτό το 2010. Αργότερα επεκτάθηκε, αρχικά με την κυκλοφορία ταινιών μικρού μήκους που κυκλοφόρησαν κατευθείαν σε βίντεο, με το όνομα Marvel One-Shots το 2011 και στη συνέχεια με την τηλεοπτική σειρά Agents of S.H.I.E.L.D. στο ABC το 2013, η οποία παράχθηκε από τη Marvel Television. Ακολούθησαν το Daredevil στο Netflix το 2015, το Runaways στο Hulu το 2017 και το Cloak & Dagger στο Freeform το 2018. Η Marvel Studios επεκτάθηκε σε streaming τηλεόραση με το Disney+ για συνδεδεμένες σειρές, ξεκινώντας με το WandaVision το 2021 ως την αρχή της Φάσης Τέσσερα. Επίσης επεκτάθηκαν σε τηλεοπτικά σπέσιαλ στη Φάση Τέσσερα, γνωστά ως Ξεχωριστές Παρουσιάσεις των Marvel Studios, το πρώτο από τα οποία ήταν το Λυκάνθρωπος (2022). Έχουν κυκλοφορήσει soundtrack άλμπουμ για όλες τις ταινίες και πολλές από τις τηλεοπτικές σειρές, όπως και συλλεκτικά άλμπουμ τα οποία περιέχουν υπάρχουσα μουσική που ακούγεται στις ταινίες.
Το MCU είναι το πιο κερδοφόρο franchise ταινιών στις ΗΠΑ και παγκοσμίως και έχει εμπνεύσει και άλλα στούντιο να δημιουργήσουν παρόμοια κοινά σύμπαντα με χαρακτήρες από βιβλία κόμικ. Στο MCU έχουν εστιάσει και άλλα μέσα, έξω από το κοινό σύμπαν, συμπεριλαμβάνοντας βιβλία οδηγούς για κάθε ταινία και πολλαπλά βιντεοπαιχνίδια.
Η Marvel Television παρήγαγε διάφορες τηλεοπτικές σειρές που τοποθετούνται στο MCU, καλωδιακές και συνδρομητικές. Οι σειρές της που προβλήθηκαν στο ABC περιλαμβάνουν τα Agents of S.H.I.E.L.D. (2013–2020), Agent Carter (2015–2016), και Inhumans (2017). Οι σειρές της που προβλήθηκαν στο Netflix περιλαμβάνουν τα Daredevil (2015–2018), Jessica Jones (2015–2019), Luke Cage (2016–2018), Iron Fist (2017–2018), The Defenders (2017), και The Punisher (2017–2019). Οι σειρές νεαρών ενηλίκων περιλάμβαναν το Runaways (2017–2019), το οποίο κυκλοφόρησε στο Hulu, και το Cloak & Dagger (2018–2019), το οποίο προβλήθηκε στο Freeform. Η σειρά του Hulu Helstrom (2020) ήταν αρχικά προορισμένη να ξεκινήσει ένα franchise με όνομα "Adventure into Fear",[7] αλλά τελικά δεν είναι μέρος του MCU σύμφωνα με τον υπεύθυνο της σειράς, Πολ Ζμπισέφσκι.[8]
Αφότου τα One-Shots έγιναν διαθέσιμα στο Disney+ τον Ιανουάριο του 2022, η Marvel κατηγοριοποίησε τις ταινίες μικρού μήκους ψευδοντοκιμαντέρ Team Thor One-Shots.[13][14][15] Το Team Thor αποτελείται από τις ταινίες Team Thor (2016), Team Thor: Μέρος 2 (2017), και Team Darryl (2018).[16][17][18]
Το I Am Groot είναι μια σειρά ταινιών μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων για το Disney+ με πρωταγωνιστή το Μωρό Γκρουτ που πηγαίνει σε νέες περιπέτειες με νέους και ασυνήθιστους χαρακτήρες.[19][20][21] Ο Βιν Ντίζελ επαναλαμβάνει τον ρόλο του, με πέντε ταινίες μικρού μήκους να κυκλοφορούν στις 10 Αυγούστου 2022.[22] Ένας δεύτερος κύκλος πέντε επεισοδίων κυκλοφόρησε στις 6 Σεπτεμβρίου του 2023.[23]
Άλλα μέσα
Ψηφιακές σειρές
Το WHIH Newsfront (2015–16) είναι μια εσωτερική εκπομπή ειδήσεων που λειτουργεί ως προώθηση για κάποιες από της ταινίες του MCU, που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την Google για το YouTube.[24] Η Λέσλι Μπιμπ επαναλαμβάνει τον ρόλο της ως Κριστίν Έβερχαρτ από τις ταινίες Iron Man.[25]
Διάφορα κόμικς έχουν εκδοθεί από την Marvel Comics που συνδέονται με το MCU. Σκοπεύουν να αφηγούνται επιπρόσθετες ιστορίες για υπάρχοντες χαρακτήρες, ή να συνδέσουν έργα του MCU, χωρίς απαραίτητα να επεκτείνουν το σύμπαν ή να δημιουργούν νέες ιδέες ή χαρακτήρες.[28][29]
Βιβλία
Το The Wakanda Files: A Technological Exploration of the Avengers and Beyond είναι "μια συλλογή χαρτιών, άρθρων, σχεδιαγραμμάτων, και σημειώσεων βασισμένη στην ιστορία των Πολεμικών Σκυλιών της Γουακάντα" σε απαίτηση της Σούρι. Κυκλοφόρησε στις 20 Οκτωβρίου του 2020.[30]
Διάφοροι συνέθετες έχουν δημιουργήσει την μουσική για ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, One-Shots, Ξεχωριστές Παρουσιάσεις, και άλλα μέσα του MCU. Πρωτότυπα τραγούδια έχουν επίσης δημιουργηθεί συγκεκριμένα για την χρήση τους στο franchise, ενώ ο Μπράιαν Τάιλερ και ο Μάικλ Τζακίνο έχουν συνθέσει δύο διαφορετικά σαλπίσματα για το λογότυπο παραγωγής των Marvel Studios.[32][33]
Το παρακάτω διάγραμμα αντιπροσωπεύει την χρονολογική σειρά του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel για τα μέσα που κυκλοφόρησαν από την Marvel Studios καθώς και τις τηλεοπτικές σειρές του Netflix από τη Marvel Television. Η τοποθέτηση ενός μέσου στο χρονοδιάγραμμα καθορίζεται από σαφείς αναφορές ημερομηνίας μέσα σε αυτό ή άλλο μέσο μέσω διαλόγου, με το The Marvel Cinematic Universe: An Official Timeline να χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να καθορίσει την τοποθέτηση, ακολουθούμενη από την χρονολογική σειρά του Disney+, εάν χρειάζεται. Η τοποθέτησή του προορίζεται να αντιπροσωπεύει πότε συμβαίνει το μεγαλύτερο μέρος του μέσου.
Τα Loki και What If...? δεν περιλαμβάνονται στο διάγραμμα καθώς τα γεγονότα τους συμβαίνουν εκτός του βασικού χρονολογίου.[34][35][36] Το Λυκάνθρωπος επίσης δεν περιλαμβάνεται καθώς δεν λέει πότε τοποθετείται στο MCU.[37] Η χρονολογική σειρά του Disney+ τοποθετεί τους πρώτους κύκλους των Loki και What If...? ανάμεσα στα Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη και WandaVision,[38][39][40] τους δεύτερους κύκλους τους μετά από το The Marvels,[40] και το Λυκάνθρωπος μετά από το Thor: Love and Thunder.[41]
Χρονολογική σειρά του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Mavel
(μέχρι το The Marvels)
Το Επίσημο Εγχειρίδιο του Σύμπαντος της Marvel από το A μέχρι το Z, Vol. 5, εκδόθηκε το 2008, αρχικά τοποθέτησε το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel ως Γη-199999 του πολυσύμπαντος των κόμικς της Marvel.[87] Οι τηλεοπτικές σειρές Loki και What If...? ήταν οι πρώτες που εξερεύνησαν την ιδέα του πολυσύμπαντος στο MCU,[88][89] όπως και η ταινία Spider-Man: No Way Home, που σύνδεσε το MCU με άλλα franchise ταινιών Spider-Man περιλαμβάνοντας χαρακτήρες από την τριλογία Spider-Man του Σαμ Ράιμι, την δυλογία The Amazing Spider-Man του Μαρκ Γουέμπ, και το Σύμπαν του Spider-Man της Sony (SSU).[90][91] Η ταινία του SSU Venom 2 τοποθετήθηκε για λίγο στο βασικό σύμπαν του MCU.[91] Στο Doctor Strange in the Multiverse of Madness, το βασικό σύμπαν του MCU αναγνωρίστηκε ως Γη-616 (μια ονομασία που αναφέρθηκε αρχικά στο Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του), έχοντας το ίδιο όνομα με το βασικό σύμπαν των Marvel Comics, ενώ ένα άλλο σύμπαν ονομάστηκε Γη-838.[92] Το Spider-Man: Ακροβατώντας στο Αραχνο-Σύμπαν (2023) αναφέρει τα γεγονότα του No Way Home, αναφέροντας το βασικό σύμπαν του MCU ως Γη-199999.[93] Οι Φάσεις Τέσσερα, Πέντε και Έξι θα αποτελούν «Το Έπος του Πολυσύμπαντος».[4] Με την κυκλοφορία του The Marvel Cinematic Universe: An Official Timeline τον Οκτώβριο του 2023, ο Φάιγκι έγραψε τον πρόλογο πως η Marvel Studios θεωρούσε τότε τα project που αναπτύχθηκαν από αυτήν στις τέσσερις πρώτες φάσεις ως μέρος του «Ιερού Χρονολογίου» αλλά αναγνώρισε την ιστορία άλλων ταινιών και τηλεοπτικών σειρών που υπάρχουν στο πολυσύμπαν καθώς βρίσκονται «στον κανόνα της Marvel».[94]
