Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|30|10|2024}}
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Καλυδώνιος Κάπρος είναι γνωστό ένα φοβερό στο μέγεθος και στη δύναμη αγριογούρουνο, το οποίο έστειλε η θεά Άρτεμις για να τιμωρήσει τον βασιλιά της πόλεως Καλυδώνας στην Αιτωλία.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο βασιλιάς της Καλυδώνας Οινέας προσέφερε τους πρώτους ετήσιους καρπούς της χώρας προς όλους τους θεούς εκτός από την Άρτεμη. Η θεά τότε από την οργή της έστειλε τον Κάπρο, που σκότωνε τους γεωργούς όταν πήγαιναν να σπείρουν και προκαλούσε καταστροφές γενικώς στα υπάρχοντα των χωρικών. Τότε ο Μελέαγρος, γιος του Οινέα και της Αλθαίας, για να απαλλάξει τη χώρα από το θηρίο, κάλεσε τους περισσότερους από τους ήρωες της Ελλάδας και τους υποσχέθηκε ότι όποιος κατόρθωνε να το σκοτώσει θα έπαιρνε ως έπαθλο το τομάρι και το κεφάλι του θηρίου. Ακολούθησε το περίφημο «κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου», στο οποίο πήραν μέρος οι πιο ονομαστοί μυθικοί ήρωες της εποχής (ο Βακχυλίδης στα Επινίκια τους αποκαλεί «αρίστους των Ελλήνων»).
Με αλφαβητική σειρά αναφέρονται (Π = από τον Παυσανία, Υ = από τον Υγίνο, Ο = από τον Οβίδιο) οι παρακάτω:
Μαρμάρινη ρωμαϊκή σαρκοφάγος από το Βικοβάρο με αναπαράσταση του κυνηγιού του Καλυδωνίου Κάπρου (Palazzo dei Conservatori, Ρώμη).
Αφού πρώτα φιλοξενήθηκαν οι ήρωες στα ανάκτορα του Οινέως επί εννέα ημέρες, βγήκαν για να συναντήσουν το αγριογούρουνο. Στην αρχή σκοτώθηκαν από αυτό ο Υλέας και ο Αγκαίος. Ο πρώτος κυνηγός που κατάφερε να τραυματίσει το ζώο ήταν η θρυλική Αταλάντη, που το πέτυχε στο πίσω μέρος, και ο δεύτερος ο Αμφιάραος, που το πέτυχε στο μάτι. Στη συνέχεια ο Μελέαγρος σκότωσε το θηρίο χτυπώντας το με το ακόντιό του στο πλευρό. Πήρε λοιπόν το έπαθλο, το δέρμα του Κάπρου, και στη συνέχεια το χάρισε στην Αταλάντη, που είχε πρώτη τραυματίσει το ζώο.
Η Άρτεμις τότε προκάλεσε διχόνοια μεταξύ των Αιτωλών και των Κουρήτων που είχαν πάρει μέρος στο κυνήγι για το ποιος πράγματι είχε δικαίωμα στο τομάρι και το κεφάλι του ζώου, με τους δεύτερους να υποστηρίζουν ότι ο Μελέαγρος ως γιος του βασιλιά της χώρας είχε ευνοηθεί στη θέση του στο κυνήγι ώστε να το σκοτώσει. Επακολούθησε μάχη και σε αυτή ο Μελέαγρος σκότωσε τους Τοξέα και Πλέξιππο, αδελφούς της μητέρας του, η οποία τότε τον καταράστηκε, επικαλούμενη εναντίον του την οργή των «χθονίων θεών» (του Κάτω Κόσμου). Τελικώς, στη συνέχεια του μύθου (σε δύο διαφορετικές εκδοχές), ο Μελέαγρος έχασε τη ζωή του εξαιτίας αυτών των γεγονότων. Για περισσότερα, βλ. Μελέαγρος.
Ο μύθος στη τέχνη
Το κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου υμνήθηκε από πολλούς ποιητές και ασχολήθηκαν μ΄ αυτό επίσης πολλοί μυθοποιοί. Ιδιαίτερα όμως ενέπνευσε γλύπτες και ζωγράφους. Εξ αυτού έλαβε το θέμα ο Σκόπας στο γλυπτό στολισμό του ανατολικού αετώματος του ναού της Αλέας Αθηνάς στη Τεγέα, όπως επίσης ο Κλιτίας, στο διάκοσμο του περίφημου κρατήρα γνωστότερου ως αγγείο του Φρανσουά, κ.άλ. Σημειώνεται ότι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα φυλάσσονται οι 15 μαρμάρινες κεφαλές των ηρώων που συμμετείχαν στο κυνήγι του κάπρου, ο κορμός της Αταλάντης και η κεφαλή του κάπρου από το αέτωμα του ναού της Αλέας Αθηνάς.
