Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|17|01|2025}}
Ο Κάρλο Γκολντόνι (Βενετία, 25 Φεβρουαρίου1707 - Παρίσι, 6 Φεβρουαρίου1793) ήταν Ιταλός κωμωδιογράφος, ο οποίος θεωρείται ότι ανανέωσε την ιταλική κωμωδία, απομακρυνόμενος από τις χοντροκομμένες φάρσες, δημιουργώντας την «κωμωδία χαρακτήρων». Στα έργα του, παρουσιάζονται χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες της μεσαίας τάξης του καιρού του, ενώ ενσωμάτωσε στοιχεία και από τους χαρακτήρες της Κομέντια ντελ άρτε.
Βιογραφία
Παιδικά χρόνια και σπουδές
Ο Γκολντόνι γεννήθηκε το 1707 στη Βενετία από τη Μαργκερίτα και τον Τζούλιο Γκολντόνι. Ενδιαφέρθηκε από τα παιδικά του κιόλας χρόνια για το θέατρο. Το 1723, ο πατέρας του τον έστειλε στο αυστηρό Κολέγιο Ghislieri στην Παβία, ωστόσο ο Γκολντόνι περνούσε τον χρόνο του διαβάζοντας αρχαίες ελληνικές και λατινικές κωμωδίες. Είχε αρχίσει ήδη να γράφει: εξαιτίας ενός ποιήματος-λίβελου και της επίσκεψής του σε τοπικό οίκο ανοχής, αποβλήθηκε από τη σχολή και έφυγε από την πόλη το 1725. Σπούδασε νομική στο Ούντινε και πήρε το πτυχίο του στη Μόντενα.
Παρότι εργάστηκε ως γραμματέας και σύμβουλος, επέστρεψε στη Βενετία και αφιερώθηκε στη συγγραφή έργων και στη διαχείριση θεάτρων. Το 1731, πέθανε ο πατέρας του κι ένα χρόνο αργότερα έφυγε για το Μιλάνο και τη Βερόνα, όπου ο θεατράνθρωπος Τζιουζέπε Ίμερ τον βοήθησε να γίνει κωμικός ποιητής, ενώ τον γνώρισε και με τη μελλοντική του σύζυγο, Νικολέτα Κόνιο, με την οποία επέστρεψε στη Βενετία μέχρι το 1743.
Θεατρική σταδιοδρομία
Στο ιταλικό θέατρο εμφανίστηκε με την τραγωδία Amalasunta στο Μιλάνο, το οποίο αποτέλεσε θεατρική και οικονομική αποτυχία. Ο διευθυντής της όπερας του τόνισε ότι στη Γαλλία ο συγγραφέας θα έπρεπε να προσπαθήσει να ευχαριστήσει το κοινό, αλλά στην Ιταλία έπρεπε να συμβουλευτεί και να ευχαριστήσει τα μέλη του θιάσου. Έπειτα από αυτό, ο Γκολντόνι έκαψε το χειρόγραφο του έργου.
Το επόμενο έργο του με τίτλο Belisario (1734) είχε μεγαλύτερη επιτυχία. Ταυτόχρονα, έγραφε λιμπρέτα για όπερα, ενώ υπηρέτησε ως πνευματικός διευθυντής της βενετσιάνικης όπερας San Giovanni Grisostomo.
Σύντομα ανακάλυψε ότι είχε μεγαλύτερο ταλέντο στην κωμωδία, ενώ συνειδητοποίησε ότι η ιταλική σκηνή χρειαζόταν μια μεγάλη ανανέωση. Υιοθέτησε ως πρότυπό του τον Μολιέρο και το 1738 παρουσίασε την πρώτη του κωμωδία, με τίτλο L'uomo di mondo. Ακολούθησαν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά του έργα, στα οποία διαφαινόταν το ιδιαίτερο στυλ γραφής του που συνδύαζε το ύφος του Μολιέρου και τη δυναμική της Κομέντια ντελ άρτε, προσθέτοντας παράλληλα τη δική του προσωπική πινελιά.
Μετά το 1748, ο Γκολντόνι συνεργάστηκε με τον συνθέτη Μπαλτασάρε Γκαλούπι, συνεισφέροντας σημαντικά στην ανάπτυξη της Όπερα μπούφα. Στις κωμωδίες του που ακολουθούσαν αυτή τη φόρμα, ο Γκολντόνι ενσωμάτωσε χαρακτήρες της Κομέντια ντελ άρτε με αναγνωρίσιμα στοιχεία από τη σύγχρονή του πραγματικότητα, συνήθειες και χαρακτήρες της μεσαίας τάξης και της καθημερινότητας της Βενετίας.
Το 1761, εξαιτίας της διαμάχης του με τον συγγραφέα Κάρλο Γκότζι, ο οποίος τον κατηγόρησε ότι στέρησε από το Ιταλικό θέατρο την ποίηση και τη φαντασία, μετακόμισε αγανακτισμένος στο Παρίσι, όπου έγινε δεκτός στην Αυλή και τέθηκε υπεύθυνος του Ιταλικού Θεάτρου. Έμεινε στη Γαλλία μέχρι το τέλος της ζωής του, γράφοντας στα γαλλικά τα έργα του και τα Απομνημονεύματά του.
Υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα. Όταν αποσύρθηκε στις Βερσαλλίες, δεχόταν σύνταξη από τον ίδιο τον Βασιλιά, την οποία έχασε μετά τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά αποδόθηκε ξανά στη σύζυγό του μετά τον θάνατό του.
Μοτίβα στο έργο του Γκολντόνι
Τα έργα που γράφτηκαν όσο ο συγγραφέας ήταν στην Ιταλία δεν έχουν θρησκευτικό ή εκκλησιαστικό θέμα ούτε εκφράζουν σκέψεις για τον θάνατο ή τη μετάνοια, κάτι που προκαλεί εντύπωση λόγω της αυστηρής καθολικής ανατροφής του Γκολντόνι. Μετά τη μετοίκησή του στη Γαλλία, η θέση του έγινε πιο ξεκάθαρη, καθώς τα έργα του είχαν έντονο αντι-εκκλησιαστικό τόνο και συχνά σατίριζαν την υποκρισία των μοναχών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Ο Γκολντόνι ενδιαφερόταν για τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, τη φιλοσοφία, το κίνημα του Ουμανισμού, ενώ ασκούσε κριτική στην αλαζονεία, στην αδιαλλαξία και την κατάχρηση εξουσίας. Συχνά σατίριζε τους υπερόπτες ευγενείς και τους φτωχούς που δεν είχαν τιμιότητα και αξιοπρέπεια.
Έργα
Τραγωδίες
Amalasunta (1733)
Rosmonda (1734)
Griselda (1734)
Enrico Re di Sicilia (1736)
Gli amori de Alessandro Magno (1759)
Enea nel Lazio (1760)
Nerone (1760)
Artemisia
Τραγικωμωδίες
Belisario (1734)
Rinaldo di Montalbano (1736)
Giustino
La sposa persiana (1753)
Ircana in Julfa
Ircana in Ispaan
La peruviana
La bella selvaggia
La dalmatina
Gli amori di Alessandro Magno
Artemisia
Enea nel Lazio
Zoroastro
La bella giorgiana
Κωμωδίες
Commedie
Don Giovanni Tenorio
Un curioso accidente (1760)
L'uomo di mondo
Il prodigo
Il Momolo cortesan (1738)
Il mercante fallito (1741)
La donna di garbo (1743)
Il servitore di due padroni (Υπηρέτης δύο αφεντάδων, 1745)― ελλην.μετάφρ.Γεράσιμου Σπαταλά ("Δωδώνη")
Il frappatore
I due gemelli veneziani (1745)
L'uomo prudente
La vedova scaltra (1748)
La putta onorata (1749)
La buona moglie (1749)
Il cavaliere e la dama
L'avvocato veneziano
Il padre di famiglia
La famiglia dell'antiquario (1750)
L'erede fortunata (1750)
Il teatro comico (1750-1751)
Le femmine puntigliose (1750-1751)
La bottega del caffè (Το καφενείο, 1750-1751) ― ελλην.μετάφρ.Αντ.Σακελλαρίου("Δωδώνη")
Il bugiardo (1750-1751)
L'adulatore
Il poeta fanatico
La Pamela
Il cavaliere di buon gusto
Il giuocatore
Il vero amico
La finta ammalata (1750-1751)
La dama prudente
L'incognita
L'avventuriere onorato (1750-1751)
I pettegolezzi delle donne (1750-1751)
Il Moliére
La castalda
L'amante militare
Il tutore
La moglie saggia (1752)
Il feudatario
Le donne gelose (1752)
La serva amorosa (1752)
I puntigli domestici
La figlia obbediente
I mercatanti
La locandiera (Η ξενοδόχα, 1753) ― ελλην.μετάφρ.Αντ.Σακελλαρίου ("Δωδώνη")
Βάλτερ Πούχνερ, «Η πρόσληψη του Carlo Goldoni στην Ελλαδα», στο: Βάλτερ Πόυχνερ, Δραματουργικές αναζητήσεις-Πέντε μελετήματα, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 1995, σελ.345-358
Δημήτρης Σπάθης, «Η παρουσία του Γκολντόνι στο νεοελληνικό θέατρο», στο: Ο Διαφωτισμός και το νεοελληνικό θέατρο, εκδ.University Studio Press, Θεσσ/ίκη, 1986, σελ.199-214
_Ca_Goldoni_Venezia.jpg)
.jpg)
,_1819_-_3144409_Pagina_187.jpg)
