Ελευθερισμός

Ελευθερισμός[1] ή λιμπερταριανισμός[2] (αγγλικά: libertarianism, λατινικά: libertas "ελευθερία") ονομάζεται η θεωρία και η πολιτική φιλοσοφία που θεωρεί βασική αξία της, την ελευθερία και υποστηρίζει ότι οι ηθικοί δρώντες (persons, agents· αυτοδρώντες με ηθική κρίση - πρόσωπα) είναι ιδιοκτήτες του εαυτού τους και μπορούν να αποκτούν ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε πράγματα του εξωτερικού κόσμου. Σημαντικότερος σύγχρονος εκπρόσωπος του ελευθερισμού είναι ο Αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος Ρόμπερτ Νόζικ.[3]

Στον αγγλοσαξονικό κόσμο οι οπαδοί του δεξιού λιμπερταριανισμού («libertarianism») εδραιώθηκαν και ορισμένες φορές αυτοαποκαλούνται και αναρχοκαπιταλιστές[εκκρεμεί παραπομπή] λόγω του ότι στα μέσα του 20ου αιώνα ο Μάρεϊ Ρόθμπαρντ, από τους πρωτεργάτες της αναβίωσης της αυστριακής σχολής οικονομικής σκέψης στις ΗΠΑ, προσεταιρίστηκε τον όρο «ελευθεριακός» από τους Γάλλους ελευθεριακούς σοσιαλιστές (αναρχικούς) του 19ου αιώνα. Ο ίδιος ο Ρόθμπαρντ περιέγραψε αυτή τη νέα χρήση των λέξεων ανοιχτά ως «κατάκτηση» από τους εχθρούς του, λέγοντας:

για πρώτη φορά στη μνήμη μου, εμείς, «η πλευρά μας», οικειοποιηθήκαμε μια κρίσιμη λέξη από τον εχθρό. Οι «ελευθεριακοί» ήταν από καιρό απλά μια ευγενική λέξη για τους αριστερούς αναρχικούς, δηλαδή για τους αναρχικούς κατά της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, είτε της κομμουνιστικής είτε της συνδικαλιστικής σχολής. Αλλά τώρα τον έχουμε αναλάβει εμείς.[4]

Επίσης υπάρχει και οι κοινωνικός ελευθερισμός (social libertarianism) ή ελευθερικός διανομισμός ο οποίος υποστηρίζει μια ισχυρή αποκεντρωμένη κυβέρνηση, ελεύθερες αγορές και κοινωνική πρόνοια. Επίσης αυτή η ιδεολογία πρεσβεύει ότι τόσο η αρνητική ελευθερία (δηλαδή η ελευθερία να κάνεις πράγματα) όσο και η θετική ελευθερία (δηλ. Η ελευθερία από δυνάμεις (όπως η φτώχεια, η κακή υγεία, η ρύπανση)) είναι εξίσου σημαντικές και ως εκ τούτου η ελευθεριακή ιδεολογία πρέπει να μεταρρυθμιστεί για να θεωρηθεί ότι η ελευθερία και η δικαιοσύνη είναι απαλλαγμένα από όλες οι μορφές κυριαρχίας αντί μόνο από από την ελευθερία από το κράτος.[5][6]

Σε αντίθεση με άλλες δεξιές κρατικοκαπιταλιστικές πολιτικές θεωρίες που αποδέχονται τον κρατικό παρεμβατισμό και το κοινωνικό συμβόλαιο ως εργαλείο υπεράσπισης της αγοράς και ταυτόχρονα ως μέσου μεγιστοποίησης της ωφέλειας ή διασφάλισης των πολιτικών ελευθεριών, οι αυτοαποκαλούμενοι «ελευθεριστές», του υπερασπίζονται τις ελεύθερες αγορές επειδή θεωρούν ότι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να διαθέτουν τα κτήματά τους όπως επιθυμούν. Για τους δεξιούς «ελευθεριστές» η κρατική παρέμβαση μέσω της διασφάλισης βασικών δικαιωμάτων ανεξαρτήτως τάξης ισοδυναμεί με την παραβίαση της εξελικτικής πορείας βάσει φυσικής επιλογής στην οποία βασίζεται ο καπιταλισμός.[7][8] Παρόλο όμως που οι «ελευθεριστές» απορρίπτουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης να ανακατανείμει τον πλούτο και να προσφέρει κοινωνική δικαιοσύνη, υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στους αναρχοκαπιταλιστές (οι οποίοι απορρίπτουν την ιδέα του κράτους) και στους μιναρχιστές (οι οποίοι αναγνωρίζουν την ανάγκη για ένα "ελάχιστο κράτος").

Αντίθετα από τους καπιταλιστές «ελευθεριστές», οι σοσιαλιστές «ελευθεριστές» ή ελευθεριακοί αποδέχονται την αρχή της ιδιοκτησίας του εαυτού, αλλά θεωρούν ότι οι φυσικοί πόροι ανήκουν σε όλους εξίσου, κάτι που παρέχει τη βάση για την υποστήριξη κάποιου είδους εξισωτικής αναδιανομής.[3]

Κριτική

Οι επικριτές του ελευθερισμού, θεωρούν ότι ο ελευθερισμός, απορρίπτει οποιαδήποτε μορφή κοινωνικής πρόνοιας ή αναδιανομής του πλούτου, τρέφοντας τον καπιταλισμό που συνδέεται με τα συμφέροντα του επιχειρηματικού και ιδιωτικού πλούτου. Επίσης, υποστηρίζουν ότι ο ελευθερισμός παρότι δίδει έμφαση στα ατομικά δικαιώματα και αξίες, εκτιμώντας την ατομική προσπάθεια και την ικανότητα (όπως επιτάσσει και ο φιλελευθερισμός), αλλά αγνοεί τις ευθύνες και δεν κατορθώνει να λάβει υπόψη το βαθμό στον οποίο αυτές οι αξίες αποτελούν προϊόν του κοινωνικού περιβάλλοντος.[9]

Παραπομπές

  1. ↑ Tobias Gombert κ.α., Αρχές της Κοινωνικής Δημοκρατίας, 2013 Αρχειοθετήθηκε 2017-06-23 στο Wayback Machine., σελ. 93
  2. ↑ Andrew Heywood, Βασικές έννοιες της πολιτικής επιστήμης, Επίκεντρο, 2011
  3. ↑ 3,0 3,1 «Stanford Encyclopedia of Philosophy: Libertarianism». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2014. 
  4. ↑ Ρόθμπαρντ, Μάρεϊ (2007). Betrayal of the American Right. 518 West Magnolia Avenue, Auburn, Alabama 36832 U.S.A: Ludwig von Mises Institute. σελ. 83. ISBN 978-1-933550-13-8. «“Libertarians,” in contrast, had long been simply a polite word for left-wing anarchists, that is for anti-private property anarchists, either of the communist or syndicalist variety. But now we had taken it over» 
  5. ↑ «Social Libertarianism». Polcompball Wiki (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2021. 
  6. ↑ Conservation🔰, Progress & (23 Ιουνίου 2020). «Libertarian Distributist Social Democracy». Medium (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2021. 
  7. ↑ Kymlicka, Will (2002). Contemporary Political Philosophy: An Introduction. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 102–103. 
  8. ↑ kanopiadmin (6 Δεκεμβρίου 2010). «The Left and Right within Libertarianism». Mises Institute (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2021. 
  9. ↑ Heywood, Andrew (2011). Βασικές Έννοιες της Πολιτικής Επιστήμης. Θεσσαλονίκη: Palgrave Macmillan / ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ. σελ. 91. ISBN 978-960-458-251-8.