PROFILPELAJAR.COM

Ιστορικό

Το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου είναι πάρκο της Αθήνας. Περικλείεται από τις οδούς Χ. Τρικούπη, Ναυαρίνου, Ζωοδόχου Πηγής και Διδότου στην περιοχή των Εξαρχείων, στο κέντρο των Αθηνών. Πριν από τη δημιουργία του πάρκου, στο χώρο αυτό υπήρχε, ήδη από το έτος 1907, η κλινική «Γερουλάνειον Ίδρυμα», η οποία μετονομάστηκε αργότερα σε «Κλινική Σμπαρούνη». Η κλινική έκλεισε το έτος 1972 και πωλήθηκε στο Τεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΤΕΕ), το οποίο προχώρησε στην κατεδάφιση του κτιρίου της κλινικής κατά τη δεκαετία του 1980, με σκοπό να προχωρήσει στην ανέγερση κτιρίου για την στέγαση των γραφείων του, κάτι που ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Το 1990 το ΤΕΕ υποβάλλει πρόταση παραχώρησης του οικοπέδου προς το Δήμο Αθηναίων, προκειμένου να μετατραπεί σε πλατεία, ζητώντας σε αντάλλαγμα τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης σε άλλο ακίνητο ιδιοκτησίας του ΤΕΕ, ευρισκόμενο στην περιοχή Αμαρουσίου Τελικά ωστόσο το σχέδιο αυτό δεν υλοποιείται διότι, λόγω και των καθυστερήσεων που σημειώθηκαν, άλλαξε εν των μεταξύ ο πολεοδομικός κώδικας, καθιστώντας την ως άνω ανταλλαγή μη εφικτή^[1]. Ο χώρος παρέμεινε επί σειρά ετών νοικιασμένος ως χώρος στάθμευσης (πάρκινγκ), μέχρι και το τέλος του 2008, κατά το οποίο σημειώθηκε η λήξη της μίσθωσης και επανήλθαν στο προσκήνιο συζητήσεις για ανοικοδόμηση των γραφείων του ΤΕΕ στο οικόπεδο. Μπροστά στον κίνδυνο αυτό, πρωτοβουλία κατοίκων προέβη στις 7 Μαρτίου 2009 στην κατάληψη του οικοπέδου και στην μετατροπή του σε πάρκο, εντάσσοντάς το στα κοινά και αποδίδοντάς το προς χρήση σε όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7].

Από πάρκινγκ σε πάρκο

Αμέσως μετά τη λήξη της μίσθωσης του χώρου ως πάρκινγκ, η Πρωτοβουλία Κατοίκων Εξαρχείων και άλλες κινήσεις ξεκινούν ενημερωτική καμπάνια στη γειτονιά και κινητοποίηση για τη μετατροπή του σε χώρο υψηλού πρασίνου. Κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 7 Μαρτίου 2009 από κοινού με τη συλλογικότητα «Εμείς, Εδώ και Τώρα για Όλους Εμάς», κάτοικοι και άλλοι υποστηρικτές της ιδέας προχώρησαν σε κατάληψη και σε συμβολικές φυτεύσεις του χώρου. Κύριο χαρακτηριστικό ήταν η συλλογική εργασία και συνεισφορά των συμμετεχόντων που το πίστεψαν εξ' αρχής και διαμόρφωσαν οι ίδιοι (οι συμμετέχοντες) τους όρους λειτουργίας του πάρκου μένοντας μακριά από κρατικούς, δημοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς. Έτσι σταδιακά, και χάρη στην ευαισθητοποίηση και την αυξανόμενη υποστήριξη του κόσμου, το οικόπεδο μετατρέπεται από πάρκινγκ σε πάρκο, απαντώντας σε αυτή την επιτακτική ανάγκη των κατοίκων για την ύπαρξη ενός χώρου πρασίνου και αναψυχής στην επιβαρυμένη περιοχή του κέντρου των Αθηνών^[8] Αντί της ιδιοκτησίας του χώρου λοιπόν, το Πάρκο έρχεται και προτάσσει τη συλλογική, οριζόντια δημιουργία της πόλης και το δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά, και εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη κοινωνική ανάγκη: την ύπαρξη ανοικτών κοινόχρηστων χώρων συνάντησης και αναψυχής.^[9]

Χρήσεις του πάρκου

Το πάρκο Ναυαρίνου είναι ένας χώρος πολλαπλών χρήσεων που απευθύνεται σε όλους χωρίς καμία διάκριση. Διαθέτει παιδική χαρά, λαχανόκηπο και χώρο εκδηλώσεων, όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις, διαλέξεις συναυλίες κλπ, αλλά και προβολές ταινιών.^[5]^[5]^[10]^[11]^[12]^[13]^[14] Το θερινό σινεμά του πάρκου έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι καλοκαιρινής συντροφιάς για τους Εξαρχιώτες. Το 2017 ο γνωστός πολιτικοποιημένος Ιταλός καλλιτέχνης, με το ψευδώνυμο BLU, δημιούργησε ένα τεράστιο σε μέγεθος και νόημα έργο, που κοσμεί τον τοίχο του Πάρκου προσθέτοντας έτσι μια νέα αισθητική στον χώρο.^[15]

Το παρτέρι του πάρκου στηρίζεται στην τεχνική Φουκουόκα, μια ιαπωνική μέθοδο βιολογικής σποράς. Η σπορά της γης γίνεται με ένα μείγμα από σπόρους διαφορετικών φυτών μαζί με χώμα που παίρνουν την μορφή "σβόλων" . Έτσι φυτρώνουν διάφορα φυτά και η “φυσική επιλογή” θα αποφασίσει ποιο θα αναπτυχθεί και ποιο θα πεθάνει δίνοντας ζωή στο άλλο. Με αυτόν τον τρόπο η φύση αναγεννάτε μόνη της, χωρίς φυτοφάρμακα ή άλλα χημικά. Στα μελλοντικά σχέδια των κατοίκων είναι η δημιουργία μιας πρότυπης αυτοδιαχειριζόμενης μονάδας κομποστοποίησης. Όλα τα οργανικά σκουπίδια θα πολτοποιούνται μαζί με χώμα και ειδικά σκουλήκια και θα μετατρέπονται σε βιολογικό λίπασμα. Ο όγκος των σκουπιδιών της γειτονιάς θα μειωθεί και το πάρκο θα αποκτήσει βιολογικό λίπασμα που θα χρησιμοποιηθεί στην δενδροφύτευση, ώστε να καλυφθεί με πράσινο όλος ο ελεύθερος χώρος του οικοπέδου.^[16]

Διοίκηση/διαχείριση

Όλες οι αποφάσεις που σχετίζονται με το πάρκο λαμβάνονται από την ανοιχτή Γενική Συνέλευση του πάρκου, όπου μπορεί να συμμετέχει κάθε ενδιαφερόμενος και η οποία πραγματοποιείται στο κοντέινερ που βρίσκεται στο χώρο.^[17] Βασικές αρχές που διέπουν τη λειτουργία του είναι η αρχή της αυτοδιαχείρισης, της αντί-ιεραρχίας και της αντί-εμπορευματοποίησης.^[18] Στο πάρκο λειτουργούν ομάδες εργασίας, στις οποίες κατανέμονται οι απαιτούμενες εργασίες, όπως είναι η ομάδα σχεδιασμού-προγραμματισμού, η ομάδα παιδικών δραστηριοτήτων, η ομάδα κινηματογράφου, η ομάδα κηπουρικής κλπ.^[19] Οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης αναρτώνται σε πινακίδα δημοσιεύσεων εντός του πάρκου, για την ενημέρωση όλων.^[20]^[21]

Προβλήματα

Το πάρκο αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων που σχετίζονται, τόσο με την υποβάθμιση της γύρω περιοχής, όσο και με την έλλειψη αστυνόμευσης. Η χρήση του χώρου κατά τη διάρκεια της νύχτας προξενεί πολλές φορές ενόχληση στους περίοικους, ενώ συχνά είναι τα προβλήματα που δημιουργούν συμμορίες, εμπόριο ναρκωτικών, βανδαλισμοί και άλλες ομάδες ατόμων, τα οποία λυμαίνονται την περιοχή.^[16]

Εδώ και χρόνια τα μέλη του πάρκου έρχονται σε καθημερινή βάση αντιμέτωπα με καταστροφές, κλοπές και σκουπίδια. Καθαρίζουν περιττώματα και ξεπλένουν χώρους που κάποιοι τους βλέπουν ως ουρητήρια. Φυτεύουν δέντρα στη θέση εκείνων που ξερίζωσαν πάλι κάποιοι, μαζεύουν όσα αφήνουν πίσω τους οι χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών. Ακόμη και εκπαίδευση σκύλων έχουν δει να γίνεται καταμεσής του πάρκου, φαινόμενο που και αυτό χρειάστηκε μόνοι να βρουν τρόπο να το αντιμετωπίσουν.^[22]

Αναδιαμόρφωση πάρκου

Το μέλλον του πάρκου και οι τρόποι υπέρβασης των προβλημάτων συζητήθηκαν σε εκδήλωση- συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο τέλος του 2018. Αποφασίστηκε η μετατροπή ολόκληρου του πάρκου σε παιδική χαρά.

Τα μέλη της συνέλευσης αποφάσισαν τη μετατροπή του πάρκου σε παιδική χαρά για να τονώσουν τον συλλογικό χαρακτήρα του εγχειρήματος και να δώσουν λύσεις σε πραγματικές ανάγκες. Η επέκτασης της παιδικής χαράς ήταν μία απάντηση στην νέα σκληρή πραγματικότητα των Εξαρχείων των αντί-κοινωνικών φαινομένων και της τάσης πολεοδομικού εξευγενισμού. Οι γονείς, που ίσως δέκα χρόνια πριν να κρατούσαν τα εργαλεία που έσπασαν το τσιμέντο του πάρκινγκ, καλούνται καθημερινά να αναθεωρούν την επιμονή και την αγάπη για την γειτονιά τους.«Δεν θέλουμε όποιος γεννάει να μετακομίζει. Δεν θέλουμε συνεχώς να χάνουμε τους γείτονες και τους φίλους μας, επειδή γίνονται γονείς», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά.^[22]^[23]^[24]^[25] .

Για την υλοποίηση του σχεδίου απαιτούνται χρήματα, για τη συγκέντρωση των οποίων αποφασίστηκε η δημιουργία καμπάνιας.^[26]^[27] Τα χρήματα συγκεντρώθηκαν, είτε μέσω της πώλησης κουπονιών δια ζώσης από τα καταστήματα της γειτονιάς, είτε με την υλοποίηση διαδικτυακής καμπάνιας.^[28] Ο αρχικός στόχος της συγκέντρωσης 8.000 ευρώ υπερκαλύφθηκε και το ποσό έφτασε στα 10.130 ευρώ, μέχρι τη λήξη της καμπάνιας στις 22.11.2018. Οι εργασίες για την αναδιαμόρφωση του πάρκου ξεκίνησαν στις 24.3.2019 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.^[21]