«Αρχέλαος ο Περδίκκου υιός βασιλεύς γενόμενος τά νυν όντα εν τη χώρα ωκοδόμησεν και οδούς ευθείας έτεμε και τάλλα διεκόσμησε... και τη άλλη παρασκευή κρείσσονι ή ξύμπαντες οι άλλοι βασιλής οκτώ οι προ αυτού γενόμενοι.»
Ο Αρχέλαος Α΄ ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας από το 413 π.Χ. έως τον θάνατό του το 399 π.Χ.. Αναδείχθηκε ικανός και ευεργετικός ηγεμόνας, γνωστός για τις ριζικές αλλαγές που επέβαλε στη δημόσια διοίκηση, τον στρατό και το εμπόριο.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Αρχέλαος Α΄, το 413 π.Χ., διαδέχθηκε τον Περδίκκα Β΄ στον θρόνο της Μακεδονίας. Ο Αρχέλαος Α΄ ήταν γιος του Περδίκκα Β΄ και ανέβηκε στο θρόνο εξολοθρεύοντας τους νόμιμους διαδόχους.[2] Μόλις ανέλαβε την εξουσία, εκμεταλλεύτηκε το γεγονός του ότι η Αθήνα είχε απόλυτη ανάγκη ξυλείας (λόγω της καταστροφικής Σικελικής εκστρατείας) και γενναιόδωρα προμήθευσε τους Αθηναίους με ξυλεία, πετυχαίνοντας έτσι να αντιστρέψει το κλίμα αντιπαλότητας που υπήρχε μεταξύ των δύο πόλεων-κρατών. Οι Αθηναίοι, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους, έδωσαν στον Αρχέλαο Α΄, και στα παιδιά του, τον τίτλο του πρόξενου και του ευεργέτη του λαού.
Ο Αρχέλαος Α΄ προχώρησε σε πολλές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Έκοψε νόμισμα καλής ποιότητας σε ικανή ποσότητα, έκτισε οχυρά, χάραξε ευθείς δρόμους και βελτίωσε τη στρατιωτική οργάνωση, κυρίως το ιππικό και την οπλιτική φάλαγγα.
Ο Αρχέλαος Α΄ ήταν επίσης γνωστός για το ενδιαφέρον του προς την τέχνη. Φιλοξένησε διάσημους καλλιτέχνες της εποχής στο νέο του παλάτι στην Πέλλα, που μεταφέρθηκε εκεί από την παλαιά πρωτεύουσα, τις Αιγές. Τα βασιλικά ανάκτορα διακοσμήθηκαν από τον ζωγράφο Ζεύξη και στην αυλή τους φιλοξενήθηκαν ο χορικός ποιητής Τιμόθεος ο Μιλήσιος, ο επικός Χοιρίλος από τη Σάμο και οι Αθηναίοι τραγικοί ποιητές Αγάθων και Ευριπίδης[3] που έγραψε στην αυλή τους τις τραγωδίες Αρχέλαος και Βάκχαι. Επίσης ο Αρχέλαος Α΄ διοργάνωσε Ολύμπια πανελλήνιας εμβέλειας στο Δίον,[4] με αθλητικούς και μουσικούς αγώνες.
Σύμφωνα με τον Αιλιανό[5], ο Αρχέλαος σκοτώθηκε το 399 π.Χ. κατά τη διάρκεια κυνηγιού από ένα «βασιλικό παίδα», Κρατεύα ή Κρατερό.[6] Ο Θουκυδίδης λέει για τον Αρχέλαο Α΄ ότι πέτυχε για το βασίλειό του όσα είχαν πετύχει όλοι οι προκάτοχοί του μαζί.[7] Τον διαδέχθηκε ο Κρατερός.
