Αρμενικό αλφάβητο

Αρμενικό αλφάβητο
ΕίδοςΑλφάβητο
ΓλώσσεςΑρμενική
Χρονική περίοδος405 μέχρι σήμερα
Προέλευσηπιθανώς με βάση τα Ελληνικά και περισσότερο τα Γεωργιάνα
Παράγωγα συστήματα γραφήςΑλβανικά Καυκάσου
Παρεμφερή συστήματαΛατινικό
Κοπτικό
Γεωργιανό
Κυριλλικό
ISO 15924Armn, 230
ΚατεύθυνσηΑριστερά προς δεξιά
Ψευδώνυμο UnicodeArmenian
Εύρος τιμών UnicodeU+0530–U+058F
U+FB00–U+FB17

Το αρμενικό αλφάβητο (Αρμενικά: Հայոց գրեր Χαγιότς γκρερ ή Հայոց այբուբեն Χαγιότς αϊμπουμπέν) είναι αλφαβητικό σύστημα γραφής που χρησιμοποιείται για τη γραφή της αρμενικής γλώσσας. Αναπτύχθηκε γύρω στο 405 μ.Χ. από τον Μεσρώπ Μαστότς, έναν Αρμένιο γλωσσολόγο και εκκλησιαστικό ηγέτη. Αρχικά είχε 36 γράμματα, αλλά τώρα έχει 38.

Η αρμενική λέξη για το "αλφάβητο" είναι այբուբեն αϊμπουμπέν, που ονομάστηκε έτσι από τα δύο πρώτα γράμματα του αρμενικού αλφαβήτου: ⟨Ա⟩ Αρμενικά: այբ άιμπ και ⟨Բ⟩ Αρμενικά: բեն μπεν. Τα αρμενικά γράφονται οριζόντια, από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Αλφάβητο

Γράμμα Ονομασία Προφορά Μεταγραφή Αριθμοί
Κλασσικό Αναμορφωμένο Προφορά Κλασσικό Ανατολικό Δυτικό Κλασσικό ISO 9985
Κλασσικό Ανατολικό Δυτικό
Ա ա այբ ayb [/ɑjb/] [/ɑjpʰ/] [/ɑ/] a 1
Բ բ բեն ben [/bɛn/] [/pʰɛn/] [/b/] [/pʰ/] b 2
Գ գ գիմ gim [/ɡim/] [/kʰim/] [/ɡ/] [/kʰ/] g 3
Դ դ դա da [/dɑ/] [/tʰɑ/] [/d/] [/tʰ/] d 4
Ե ե եչ yeč [/jɛtʃʰ/] [/ɛ/], στην αρχή της λέξης [/jɛ/]6 e 5
Զ զ զա za [/zɑ/] [/z/] z 6
Է է է ē1 [/ɛː/] [/ɛ/] [/ɛː/] [/ɛ/] ē 7
Ը ը7 ըթ ët' [/ətʰ/] [/ə/] ə ë 8
Թ թ թօ t'ò[2] թո t'o [/tʰo/] [/tʰ/] tʿ t’ 9
Ժ ժ ժէ žē ժե že [/ʒɛː/] [/ʒɛ/] [/ʒ/] ž 10
Ի ի ինի ini [/ini/] [/i/] i 20
Լ լ լիւն liwn լյուն lyown [/lʏn/] [/ljun/] [/lʏn/] [/l/] l 30
Խ խ խէ xē խե xe [/χɛː/] [/χɛ/] [/χ/] x 40
Ծ ծ ծա ça [/tsɑ/] [/dzɑ/] [/ts/] [/dz/] c ç 50
Կ կ կեն ken [/kɛn/] [/ɡɛn/] [/k/] [/ɡ/] k 60
Հ հ հօ hò[2] հո ho [/ho/] [/h/] h 70
Ձ ձ ձա ja [/dzɑ/] [/tsʰɑ/] [/dz/] [/tsʰ/] j 80
Ղ ղ ղատ ġat [/ɫɑt/] [/ʁɑt/] [/ʁɑd/] [/ɫ/] [/ʁ/] ł ġ 90
Ճ ճ ճէ č̣ē ճե č̣e [/tʃɛː/] [/tʃɛ/] [/dʒɛ/] [/tʃ/] [/dʒ/] č č̣ 100
Մ մ մեն men [/mɛn/] [/m/] m 200
Յ յ յի yi հի hi [/ji/] [/hi/] [/j/] [/h/]1, [/j/] y 300
Ն ն նու now [/nu/] [/n/, /ŋ/] n 400
Շ շ շա ša [/ʃɑ/] [/ʃ/] š 500
Ո ո ո vo [/ɔ/] [/ʋɔ/] [/ɔ/], στην αρχή της λέξης [/ʋɔ/]2 o 600
Չ չ չա ča [/tʃʰɑ/] [/tʃʰ/] čʿ č 700
Պ պ պէ pē պե pe [/pɛː/] [/pɛ/] [/bɛ/] [/p/] [/b/] p 800
Ջ ջ ջէ ǰē ջե ǰe [/dʒɛː/] [/dʒɛ/] [/tʃʰɛ/] [/dʒ/] [/tʃʰ/] ǰ 900
Ռ ռ ռա ṙa [/rɑ/] [/ɾɑ/] [/r/] [/ɾ/] ṙ 1000
Ս ս սէ sē սե se [/sɛː/] [/sɛ/] [/s/] s 2000
Վ վ վեւ vew վեվ vev [/vɛv/] [/v/] v 3000
Տ տ տիւն tiwn տյուն tyown [/tʏn/] [/tjun/] [/dʏn/] [/t/] [/d/] t 4000
Ր ր րէ rē րե re [/ɹɛː/] [/ɾɛ/]3 [/ɹ/] [/ɾ/]3 r 5000
Ց ց ցօ c'ò[2] ցո c'o [/tsʰo/] [/tsʰ/] cʿ c’ 6000
Ւ ւ հիւն hiwn վյուն vyun5 [/hʏn/] [/w/] [/v/]5 w 7000
Փ փ փիւր p'iwr փյուր p'yowr [/pʰʏɹ/] [/pʰjuɾ/] [/pʰʏɾ/] [/pʰ/] pʿ p’ 8000
Ք ք քէ k'ē քե k'e [/kʰɛː/] [/kʰɛ/] [/kʰ/] kʿ k’ 9000
և և4 jew — [/jɛv/] — [/ɛv/], στην αρχή της λέξης [/jɛv/] ew —
Օ օ օ ò1 — [/o/] — [/o/] ō ò —
Ֆ ֆ ֆէ fē ֆե fe — [/fɛ/] — [/f/] f —

Σημειώσεις:

  1. ^ Χρησιμοποιείται μόνο στην κλασσική ορθογραφία, στην αρχή της λέξης και σε μερικές σύνθετες λέξεις.
  2. ^ Εκτός του ով /ov/ "ποιός" και του ովքեր /ovkʰer/ "εκείνοι".
  3. ^ Οι Ιρανοαρμένιοι (ένας υποκλάδος των Ανατολικών Αρμένιων) προφέρουν αυτό το γράμμα ως [[ɹ]], όπως στην Κλασσική Αρμενική.
  4. ^ Στην κλασσική ορθογραφία, το ու και το և θεωρούνται δίγραμμα, και ενωμένα. Στην αναμορφωμένη ορθογραφία, είναι ξεχωριστά γράμματα του αλφαβήτου.
  5. ^ Στην αναμορφωμένη ορθογραφία, το γράμμα ւ εμφανίζεται μόνο ως μέρος του ու. Στην κλασσική ορθογραφία, το γράμμα συνήθως αντιπροσωπεύει [/v/], εκτός του διγράμματος իւ [/ju/]. Η αναμορφωμένη γραφή στη Σοβιετική Αρμενία αντικατέστησε το իւ με το τρίγραμμα յու.
  6. ^ Εκτός του ενεστώτα του "να είμαι": եմ /em/ "είμαι", ես /es/ "είσαι", ենք /enkh/ "είμαστε", եք /ekh/ "είστε", են /en/ "είναι (αυτοί)".
  7. ^ Το γράμμα ը γενικά χρησιμοποιείται μόνο στην αρχή ή στο τέλος μιας λέξης και έτσι ο ήχος /ə/ είναι άγραφος μεταξύ των συμφώνων.

Παραπομπές

  1. ↑ True History and the Religion of India: A Concise Encyclopedia of Authentic Hinduism, Prakashanand Saraswali, Motilal Banarsidass (2002), (ISBN 978-8120817890)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Melkonian, Zareh (1990). Գործնական Քերականութիւն — Արդի Հայերէն Լեզուի (Միջին եւ Բարձրագոյն Դասընթացք) (στα Αρμενικά) (Fourth έκδοση). Los Angeles. σελ. 6.