Στην αρχαία ελληνική μυθολογία ο Αρισταίος ("πολύ εξαιρετικός", "πολύ χρήσιμος") ήταν λατρευτικός ήρωας. Στον Αρισταίο πιστώνεται η ανακάλυψη μιας μεγάλης σειράς από τέχνες όπως η κτηνοτροφία, το άρμεγμα, η παρασκευή τυριού, η καλλιέργεια της ελιάς και η μελισσοκομία.[1][2][3] Ο Αρισταίος ήταν γιος του θεού Απόλλωνος και της Νύμφης Κυρήνης κόρης του Πηνειού ποταμού. Η λατρεία του εξαπλώθηκε σε μια μεγάλη σειρά από περιοχές στις οποίες διαδόθηκαν αυτές οι τέχνες όπως Βοιωτία, Αρκαδία, Κέα, Σικελία, Σαρδηνία, Θεσσαλία και Μακεδονία. Δεν ήταν τόσο σημαντική μορφή λατρείας στην αρχαία Αθήνα όσο στη Βοιωτία που λατρεύεται σαν "φτερωτός Απόλλων", άντρας της Αυτονόης της κόρης του Κάδμου του ιδρυτή της Θήβας.[4] Στη βοιωτική κεραμική ο Αρισταίος παριστάνεται σαν φτερωτός νέος όπως οι Βορεάδες, οι θεότητες του βορείου ανέμου.[5] Τα παιδιά του ήταν ο Ακταίωνας, η Μάκρις και πιθανότατα ο Καλλίκαρπος στη Σαρδηνία.[6] Επίσης, ο Αρισταίος είναι γνωστός για την ερωτική επίθεση που έκανε στην Ευρυδίκη, σύζυγο του Ορφέα, η οποία κατέληξε με τον θάνατο της γυναίκας από δάγκωμα φιδιού.[7]
Πίνδαρος
Ο Πίνδαρος στο έργο του Ένατη πυθαία ωδή και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στο έργο του Αργοναυτικά περιγράφουν το θάρρος της Κυρήνης, περιφρονούσε τις γυναικείες δουλειές και βοηθούσε τον πατέρα της σαν βοσκός. Μια μέρα νίκησε έναν λύκο που επιτέθηκε στα πρόβατα του πατέρα της προκαλώντας τον θαυμασμό του θεού Απόλλωνος που την παρακολουθούσε. Ο κένταυρος Χείρων συμβούλευσε τον θεό να τη μεταφέρει μαζί του με το χρυσό του άρμα στη Λιβύη. Ο Απόλλωνας τη μετέφερε σε μια εύφορη πεδιάδα στην Αφρική και την έκανε βασίλισσα, ίδρυσε την πόλη Κυρήνη που της έδωσε το όνομα της, μαζί της έκανε τον Αρισταίο. Ο μικρός Αρισταίος μεταφέρθηκε από τον Ερμή στη Γαία να τον αναθρέψει, τον έκανε αθάνατο με αμβροσία και νέκταρ. Όταν μεγάλωσε ο Αρισταίος μετακινήθηκε από την Κυρήνη στη Βοιωτία, εκεί έμαθε από τον κένταυρο Χείρωνα τα μυστικά των τεχνών. Παντρεύτηκε την κόρη του Κάδμου Αυτονόη και απέκτησε τον δυστυχή Ακταίωνα που θα κληρονομήσει το πάθος του πατέρα του για το κυνήγι και θα το πληρώσει με τη ζωή του και τη Μάκρι που θα γίνει τροφός του Διονύσου. Ο Φερεκύδης έγραψε ότι έγινε ο πατέρας της Εκάτης αλλά σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου η Εκάτη ήταν κόρη του Πέρση και της Αστερίας.
Μετάβαση στην Κέα
Η παρουσία του Αρισταίου στην Κέα πιστοποιείται τον 4ο και τον 3ο αιώνα π.Χ., μετακινήθηκε στο νησί από τη λύπη του για τον θάνατο του γιου του ή επειδή του έδωσαν συμβουλές οι Δελφοί για να λυτρώσει τους κατοίκους.[8] Οι κάτοικοι υπέφεραν από τις θανατηφόρες ακτίνες του Σειρίου στην πρώτη του εμφάνιση πριν την ανατολή του Ηλίου στις αρχές Ιουλίου. Ο Αρισταίος ίδρυσε τις λατρευτικές τελετές της Κέας αφιερωμένες στον Ζευ Ικμαίο ή τον "Δία που φέρνει τη βροχή". Τα δροσερά μελτέμια που έφερε ο Αρισταίος ανακούφισαν τους κατοίκους που τον λάτρεψαν, οι λατρείες στον Σείριο ήταν ετήσιες πριν από την πρώτη εμφάνιση του.[9][10] Στην προσπάθειά του να διερευνήσει τα αίτια του κακού στο νησί ο Αρισταίος ανακάλυψε ότι ανάμεσα στους κατοίκους βρίσκονταν οι δολοφόνοι του Ικάριου. Οι κάτοικοι της Κέας τους ανακάλυψαν και τους εκτέλεσαν στον ναό του Ικμαίου Διός, αφιερωμένο στον ναό που έφερε τους δροσερούς ανέμους 40 μέρες τον χρόνο, στους καλοκαιρινούς μήνες.[11] Η μορφή του Αριστέα παρουσιάζεται στα νομίσματα της Κέας.[12]
Παραπομπές
- ↑ Νόννος ο Πανοπολίτης, Διονυσιακά, V.214ff
- ↑ Λεξικόν Εγκυκλοπαίδειας, 1861, τόμος πρώτος, σελ. 366
- ↑ Haralampos V. Harissis, Anastasios V. Harissis. (2009). Apiculture in the Prehistoric Aegean. Minoan and Mycenaean Symbols Revisited. https://www.academia.edu/1259037/Apiculture_in_the_Prehistoric_Aegean._Minoan_and_Mycenaean_Symbols_Revisited: British Archaeological Reports, Oxford. σελ. 95.
- ↑ Ησίοδος, Θεογονία, 977
- ↑ The Metropolitan Museum of Art Bulletin New Series, 21.1 (Summer 1962), σσ. 31-36
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, "Ιστορική Βιβλιοθήκη", Βιβλίο 4.82.4
- ↑ «Ορφέας». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023.
- ↑ Theophrastus, Of the winds 14, and other testimony noted in Walter Burkert, Homo Necans (1972), translated by Peter Bing ((University of California Press) 1983), σ. 109
- ↑ Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά, 2.521ff
- ↑ Burkert 1983:109ff
- ↑ Hyginus, Poeticon Astronomicon
- ↑ Charikleia Papageorgiadou-Banis, The Coinage of Kea (Paris) 1997
Πηγές
- Eugene Vanderpool, "Two Inscriptions Near Athens", Hesperia 14.2,
- Haralampos V. Harissis, Anastasios V. Harissis. (2009). Apiculture in the Prehistoric Aegean. Minoan and Mycenaean Symbols Revisited
