Αιθυλοσιλανόλη
|
Γενικά
|
Όνομα IUPAC |
Αιθυλοσιλανόλη
|
Άλλες ονομασίες |
Υδροξυσιλυλαιθάνιο 1-σιλα-1-προπανόλη
|
Χημικά αναγνωριστικά
|
Χημικός τύπος |
C2SiH8O
|
Μοριακή μάζα |
76,17009 amu[1]
|
Σύντομος συντακτικός τύπος |
CH3CH2SiH2OH
|
Συντομογραφίες |
EtSiH2OH
|
SMILES |
CC[SiH2]O
|
Φυσικές ιδιότητες
|
Χημικές ιδιότητες
|
Επικινδυνότητα
|
|
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).
|
Η αιθυλοσιλανόλη ή υδροξυσιλυλαιθάνιο ή 1-σιλα-1-προπανόλη είναι μια οξυγονούχα οργανική ένωση του πυριτίου. Ο σύντομος συνακτικός τύπος της είναι: CH3CH2SiH2OH. Με βάση το χημικό τύπο της, CH6SiO, έχει τα ακόλουθα ισομερές θέσης:
- Διμεθυλοσιλανόλη, με σύντομο συντακτικό τύπο CH3SiH(OH)CH3.
- 1-σιλυλαιθανόλη, με σύντομο συντακτικό τύπο CH3CH(OH)SiH3.
- 2-σιλυλαιθανόλη, με σύντομο συντακτικό τύπο SiH3CH2CH2OH.
- Μεθυλοσιλυλαιθέρας, με σύντομο συντακτικό τύπο CH3OSiH3.
Ονοματολογία
Από τις παραπάνω αναφερόμενες ονομασίες:
- Η πρώτη προκύπτει αν η ένωση θεωρηθεί υποκατεστημένη σιλανόλη (SiH3OH), δηλαδή ότι ένα άτομο υδρογόνου της αιλανόλης έχει αντικατασταθεί από αιθύλιο (CH3CH2).
- Η δεύτερη προκύπτει αν η ένωση θεωρηθεί υποκατεστημένο αιθάνιο (CH3CH3), δηλαδή ότι ένα άτομο υδρογόνου του μεθανίου έχει αντικατασταθεί από υδροξυοσιλύλιο (-SiH2OH).
- Η τρίτη είναι ονομασία που προκύπτει από την «ονοματολογία αντικαταστάσεως», δηλαδή 1-προπανόλη (CH3CH2CH2OH) στην οποίο έχει αντικατασταθεί το #1 άτομο άνθρακα (C) από πυρίτιο (Si).
Δομή
Η δομή της ομοιάζει γεωμετρικά με αυτήν της 1-προπανόλης. Ωστόσο οι δεσμοί C-Si και Si-Η είναι πολωμένοι κατά την έννοια Cδ--Siδ+ και Siδ+-Hδ-, αντίστοιχα, γιατί το πυρίτιο έχει μικρότερη ηλεκτραρνητικότητα (1,90 κατά Paouling) και από τον άνθρακα (2,55 κατά Paouling) και από το υδρογόνο (2,20 κατά Paouling). Επιπλέον το οξυγόνο, με ηλεκτραρνητικότητα 3,44 κατά Paouling, έχει μεγαλύτερη διαφορά ηλεκτραρνητικότητας από το πυρίτιο (1,90 κατά Paouling), παρά από τον άνθρακα (2,55 κατά Paouling).
Δεσμοί[2]
|
Δεσμός |
τύπος δεσμού |
ηλεκτρονική δομή |
Μήκος δεσμού |
Ιονισμός
|
C-H |
σ |
2sp2-1s |
107 pm |
3% C- H+
|
C-Si |
σ |
2sp2-3sp2 |
188 pm |
10,5% C- Si+
|
Si-H |
σ |
3sp2-1s |
143 pm |
3% Si+ H-
|
Si-O |
σ |
3sp2-2sp2 |
165 pm |
44,5% Si+ O-
|
O-H |
σ |
2sp2-1s |
96 pm |
32% O- H+
|
Στατιστικό ηλεκτρικό φορτίο[3]
|
Ο |
-0,765
|
C#1 |
-0,165
|
C#2 |
-0,09
|
Η (Si-H) |
-0,03
|
Η (C-H) |
+0,03
|
Η (O-H) |
+0,32
|
Si |
+0,55
|
Παραγωγή
Από αιθυλιδενοσιλάνιο
Με προσθήκη νερού σε αιθυλιδενοσιλάνιο παράγεται αιθυλοσιλανόλη[4]:
Από αιθυλαλοσιλάνιο
Με υδρόλυση αιθυλαλοσιλάνιου (CH3CH2SiH2X) παράγεται αιθυλοσιλανόλη[5]:
- Συνυπάρχει μια ανταγωνιστική αντίδραση απόσπασης υδραλογόνου, από την οποία παράγεται αιθυλιδενοσιλάνιο. Η χρήση σχετικά ήπιας βάσης, όπως το AgOH, περιορίζει τη σχετική συμμετοχή της.
Από αιθυλοσιλάνιο
Με επίδραση νερού (H2O) ή αλκοόλης παράγεται αιθυλοσιλανόλη[6][7].
Χημικές ιδιότητες και παράγωγα
Όξινη συμπεριφορά
Η αιθυλοσιλανόλη είναι ισχυρότερο οξύ από την αντίστοιχη 1-προπανόλη[7]. Μερικά παραδείγματα εφαρμογής της οξύτητας της αιθυλοσιλανόλης είναι τα ακόλουθα[8]:
Υποκατάσταση από αλογόνα
Το υδροξώνιο είναι καλύτερη αποχωρούσα ομάδα από τα αλογόνα (X) και έτσι είναι εφικτή η σχετική πυρηνόφιλη υποκατάσταση, εφόσον όλα τα υδραλογόνα (HX) είναι σαφώς ισχυρότερα οξέα από την αιθυλοσιλανόλη[9].
Αντιδράσεις αφυδάτωσης
Με ενδομοριακή αφυδάτωση αιθυλοσιλανόλης παράγεται αιθυλιδενοσιλάνιο. Η αντίδραση ευνοείται σε σχετικά υψηλές θερμοκρασίες. Σε χαμηλότερες ευνοείται η διαμοριακή αφυδάτωση που δίνει δι(αιθυλοσιλυλ)υλαιθέρα, ενώ χωρίς καθόλου θέρμανση παράγεται ο όξινος θειικός (αιθυλοσιλυλ)εστέρας (CH3CH2SiH2OSO3H), που αποτελεί την ενδιάμεση ένωση για τις αφυδατώσεις.[10]:
Αντιδράσεις εστεροποίησης με καρβοξυλικά οξέα
Δίνει αντιδράσεις εστεροποίησης με ακυλιωτικά μέσα[11]:
Παρατηρήσεις, υποσημειώσεις και αναφορές
- ↑ Υπολογίστηκε βάση του χημικού τύπου της από τις ατομικές μάζες των χημικών στοιχείων που την αποτελούν.
- ↑ Τα δεδομένα προέρχονται από τους πίνακες δεδομένων των στοιχείων άνθρακα, πυριτίου και υδρογόνου και τις πηγές«Table of periodic properties of thw Ellements», Sagrent-Welch Scientidic Company και «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982»
- ↑ Υπολογισμένο βάση του ιονισμού από τον παραπάνω πίνακα
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.3. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη, που λόγω πόλωσης Cδ--Siδ+ και Hδ+-OHδ- το πυρίτιο έλκει το υδροξύλιο και ο άνθρακας το υδρογόνο.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.197, §8.2.3α. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
- ↑ Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 291-293, §19.1. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
- ↑ 7,0 7,1 Paul D. Lickiss "The Synthesis and Structure of Organosilanols" Advances in Inorganic Chemistry Volume 42, 1995, Pages 147–262
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.199, §8.2.4α-δ. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.199, §8.4.2. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.3.3. και σελ.199, §8.4.5β. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.199, §8.4.4. Εφαρμογή για την αιθυλοσιλανόλη.
Πηγές
- SCHAUM'S OUTLINE SERIES, «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ», Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
- «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας» Ν. Α. Πετάση 1982
- Αναστάσιου Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
- Καραγκιοζίδη Σ. Πολυχρόνη, «Ονοματολογία Οργανικών Ενώσεων στα Ελληνικά & Αγγλικά» Β΄ ΈκδοσηΘεσσαλονίκη 1991
- Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, «Γενική Οργανική Χημεία», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
- Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη, «Ειδικά Μαθήματα Οργανικής Χημείας», ΑΠΘ, θεσσαλονίκη 1983
- Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Φαίδωνα Χατζημηχαλάκη, «Εργαστηριακός Οδηγός», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1986
- Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη: «Χημεία Ετεροκυκλικών Ενώσεων», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985