| Dewi Watkin Powell |
|---|
| Ganwyd | 29 Gorffennaf 1920  |
|---|
| Bu farw | 6 Mai 2015 |
|---|
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
|---|
| Galwedigaeth | cyfreithiwr, barnwr |
|---|
| Swydd | barnwr cylchdaith |
|---|
Roedd Dewi Watkin Powell neu, yn aml, Dewi Watcyn Powell (29 Gorffennaf 1920 - 6 Mai 2015). yn gyfreithiwr, ymgyrchydd dros y Gymraeg a senedd i Gymru, a llenor. Bu farw ym 6 Mai 2015 yn 94 oed.[1] a'i gladdu ym mynwent Tanlan, Llanfrothen.[2] Ei deitl llawn oedd, Ei Anrhydedd Dewi Watkin Powell MA LLD.
Ganed ef ar 29 Gorffennaf 1920 yn Aberdâr[3] a bu'n byw yn Radur, ger Caerdydd, Nanmor a Chricieth.
Y gyfraith
Yn dilyn astudiaethau is-raddedig yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen, galwyd ef i’r Bar yn 1949 gan ddod yn ddiweddarach yn Farnwr Llys y Goron, yn Ddyfarnwr Swyddogol yn Adran Mainc y Frenhines o’r Uchel Lys ac yn Farnwr Cysylltiol yn Llys y Goron yn siroedd Dyfed a Morgannwg Ganol.[4]
Yn ôl y cyn-ddirprwy farnwr, a'r cyn-archdderwydd, Dr Robyn Léwis, roedd Dewi Watcyn Powell wedi defnyddio ei ddylanwad fel barnwr i Gymreigio'r gyfundrefn gyfreithiol, ac roedd yn gwneud hynny ar bob cyfle posib.[1]
Gwleidyddiaeth
Roedd yn un o’r rhai wnaeth gyflwyno tystiolaeth o blaid datganoli mwy o bwerau i Gymru – gyda Gwynfor Evans, Chris Rees, Phil Williams a Dafydd Wigley – i Gomisiwn Crowther, neu Gomisiwn Kilbrandon, ar ddiwedd y 1960au a’r 1970au.[5]
Roedd yn gefnogwr o Blaid Cymru a bu'n annerch ei chynadleddau.[6]
Chwaraeodd ran yn ochr gyfreithiol achub Capel Celyn a boddi Cwm Tryweryn yn yr 1950au a 60au.[7]
Byd Addysg
Bu’n Gadeirydd Cyngor Coleg Prifysgol Caerdydd (Prifysgol Caerdydd bellach), ac yn aelod o Lysoedd a Chynghorau Prifysgol Cymru, Coleg Meddygaeth y Brifysgol, a Choleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth (Prifysgol Aberystwyth bellach).
Anrhydeddau
Roedd yn is-lywydd Anrhydeddus o Gymdeithas y Cymmrodorion, ac fe dderbyniodd y wisg wen gan Orsedd y Beirdd.
Gwasanaethodd hefyd fel Llywydd Undeb Bedyddwyr Cymru a Llywydd Cyngor yr Eglwysi Rhyddion. Cynrychiolwyd y Gymdeithas yn ei angladd yn Llanfrothen ar 14 Mai 2015 gan y Llywydd, yr Athro Prys Morgan.
Personol
Roedd yn briod i'r diweddar Alys, ac yn dad i'r academydd Nia Watcyn Powell a thaid i Elen Huana.
Roedd yn Gristion o argyhoeddiad yn perthyn i’r traddodiad Bedyddiedig. Bu’n aelod yn Eglwys y Bedyddwyr, Tabernacl Caerdydd ac yn un o aelodau olaf Berea, Cricieth cyn iddo gau.
Cyhoeddiadau
- Forensic phraseology, a compilation of phrases of the kind commonly used in law courts, Adran y Gyfraith, Coleg Prifysgol Cymru, 1974
- Y Gyfraith yng Nghymru: Ddoe, Heddiw ac Yfory Darlith Gyfreithiol yr Eisteddfod Genedlaethol Cymdeithas y Cyfreithwyr, 1998,
- Iaith, cenedl a deddfwriaeth: tuag at agweddau newydd Darlith flynyddol Cymru heddiw, Llys yr Eisteddfod Genedlaethol, 1990, ISBN 0863836593, 9780863836596
- Cynulliad i Genedl Archifwyd 2020-09-28 yn y Peiriant Wayback, pamffled Cynulliad i Genedl, Gwasg y Lolfa, 1999
Cyfeiriadau
