Un o'r brwydrau pwysicaf yn ystod Rhyfel Cartref Cyntaf Lloegr oedd Brwydr Naseby a ymladdwyd ar 14 Mehefin 1645 ger pentref Naseby yn Swydd Northampton. Dinistriwyd prif fyddin y Brenhinwyr o dan orchymyn y Brenin Siarl I a'r Tywysog Rupert gan y Fyddin Fodel Newydd y Seneddwyr dan orchymyn Syr Thomas Fairfax ac Oliver Cromwell. Daeth y gorchfygiad i ben ag unrhyw obaith gwirioneddol o fuddugoliaeth i'r achos brenhinol, er nad tan fis Mai 1646 yr ildiodd Siarl o'r diwedd.
