Brwydr Camlan

Brwydr Camlan
Enghraifft o:brwydr chwedlonol Edit this on Wikidata
Dyddiad537 Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Arthur a Medrawd ym Mrwydr Camlan, gan Arthur Rackham (1917)

Brwydr olaf y Brenin Arthur yn ôl hanes traddodiadol Cymru oedd Brwydr Camlan neu Cad Gamlan. Mewn gwahanol ffynonellau, dywedir iddo gael ei ladd yn y frwydr neu iddo gael ei glwyfo a'i ddwyn ymaith i Ynys Afallon. Nid oes sicrwydd a yw'r digwyddiadau hyn yn hanesyddol ai peidio.

Dywedir i Arthur ymladd y frwydr yn erbyn ei nai, Medrawd, a laddwyd yn y frwydr. Ceir yr hanes yn llawn gan Sieffre o Fynwy yn ei Historia Regum Britanniae, sy'n dweud fod Medrawd wedi cipio teyrnas Arthur a'i wraig, Gwenhwyfar. Mae traddodiad arall fod y cweryl rhwng Arthur a Medrawd wedi dechrau fel ffrae rhwng Gwenhwyfar a'i chwaer Gwenhwyfach.

Ceir y cofnod cynharaf am y frwydr yn yr Annales Cambriae am y flwyddyn 537:

Gueith camlann in qua Arthur eroxt Medraut corruerunt.
("Brwydr Camlan, yn yr hon y bu farw Arthur a Medrawd")

Ceir cyfeiriad at y frwydr yn y chwedl Breuddwyd Rhonabwy o'r 13g. Ceir sawl cyfeiriad at y frwydr yng ngwaith y beirdd hefyd, gan amlaf dan yr enw gwaith Camlan neu gwaith Cad Camlan, fel trosiad am frwydr ffyrnig neu laddfa (gwaith='brwydr'). Yng ngwaith y Gogynfeirdd (Beirdd y Tywysogion) ceir cyfeiriadau at Frwydr Camlan mewn cerddi gan Cynddelw Brydydd Mawr, Prydydd y Moch, Llywelyn Fardd, a Gruffudd ab yr Ynad Coch. Mae un o 'Englynion y Beddau' yn sôn am 'Bedd mab Osfran yng Nghamlan'.[1]

Cyfeirir at Frwydr Camlan mewn pump o Drioedd Ynys Prydain. Yn nhriawd 30 (trefn golygiad Rachel Bromwich) disgrifir gosgordd Alan Fyrgan fel un o 'Dri Anniwair ('anffyddlon') Deulu Ynys Prydain' am iddynt ei adael i ymladd ym Mrwydr Camlan gyda dim ond ei weision. Cyfeirir at Fedrawd fel un o'r 'Trywyr Gwarth' mewn triawd hir (51) sy'n rhoi hanes Camlan. Mae triawd arall (53) yn cofnodi Gwenhwyfach yn taro Gwenhwyfar fel un o'r 'Tair Gwith (Niweidiol) Balfawd ('cernod')' am iddo arwain at Frwydr Camlan. Cyfeira triawd arall (59) at ymrannu llu Arthur yn dair rhan cyn y frwydr yn un o'r 'Tri Anfad ('anffodus') Gynghor'. Disgrifir Brwydr Camlan ei hun yn un o 'Tri Ofergad ('brwydr ddiffrwyth') Ynys Prydain' am ei fod yn deillio o weithred dynghedfennol Gwenhwyfach yn taro Gwenhwyfar (triawd 84).[2]

Mae llawer o drafod wedi bod ynghylch lleoliad y frwydr, gyda'r awgrymiadau yn cynnwys Camelford yng Nghernyw, Queen Camel yng Ngwlad yr Haf, sy'n agos i fryngaer South Cadbury a chaer Rufeinig Camboglanna, efallai Birdoswald neu Castlesteads. Ceir Afon Camlan yn Eifionydd a chae o'r enw Camlan wrth waelod Bwlch Oerddrws ger Dolgellau. Ceir hefyd Afon Camlad yn nwyrain Powys.

Ychydig o'r milwyr a ymladdodd yn y frwydr a ddihangodd yn fyw yn ôl y chwedlau, ond mae'r fersiynau o bwy yn union a oroesodd y frwydr yn amrywio. Tri yn unig a ddihangodd yn ôl Culhwch ac Olwen, ond mae ffynonellau diweddarach yn cyfeiro at saith. Ymhlith y rhai a enwir mae'r seintiau Derfel Gadarn a Pedrog, Morfran mab Tegid Foel a Cheridwen, a ddihangodd am ei fod mor hyll, a Sandde Bryd Angel, a ddihangodd am ei fod mor hardd fel bod pawb yn credu nad meidrolyn ydoedd.

Cyfeiriadau

  1. ↑ Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain, gol. Rachel Bromwich (Caerdydd, arg. newydd 1991), t.160
  2. ↑ Trioedd Ynys Prydein, gol. Bromwich, trioedd 30, 51, 53, 59, 84

Read other articles:

Consumed (novel)

2014 novel by David Cronenberg Consumed First edition coverAuthorDavid CronenbergCover artistChip KiddCountryCanadaLanguageEnglishGenreHorrorPublisherScribnerPublication date2014Media typePrint (hardcover)Pages308ISBN978-1-4165-9614-1OCLC862347743 Consumed is the first novel by the Canadian filmmaker, screenwriter and actor David Cronenberg.[1] The novel is driven by a globe-trotting, photojournalist couple, that pursue stories featuring rather unusual people. Reviews Cronen...

 

Outpost (military)

Military post For other uses, see Outpost. Look up outpost in Wiktionary, the free dictionary. American Military outpost in Nurestan Province, in Afghanistan. Part of a series onWar History Prehistoric Ancient Post-classical Early modern napoleonic Late modern industrial fourth-gen Military Organization Command and control Defense ministry Army Navy Air force Marines Coast guard Space force Reserves Regular / Irregular Ranks Specialties: Staff Engineers Intelligence Reconnaissance Medical Mil...

 

Cyberian Outpost

Cyberian Outpost, Inc.IndustryE-commerceFounded1995; 29 years ago (1995)[1]FounderDarryl PeckDefunct2001; 23 years ago (2001)FateAcquiredSuccessorFry's ElectronicsHeadquartersKent, ConnecticutProductsComputer hardware & softwareRevenue $355 million (2001)[1]Number of employees300[2] Cyberian Outpost was an online vendor of discount computer hardware and software that operated the website outpost.com. After its IPO in 1998, it rea...

العربي تواتي

العربي تواتي   معلومات شخصية الميلاد 12 أكتوبر 1936 (العمر 87 سنة)تونس  مركز اللعب مهاجم الجنسية الحماية الفرنسية في تونس (–20 مارس 1956) تونس (20 مارس 1956–)  المنتخب الوطني سنوات فريق مشاركات (أهداف) تونس 2 عدد مرات الظهور مع المنتخب وعدد الأهداف . تعديل مصدري - تعديل   العرب�...

 

Palo Alto Baylands Nature Preserve

Palo Alto Baylands Nature Preserve Gray fox kit at the Palo Alto Baylands in California Thorny Wild California rose shelters a gray fox den in the Palo Alto Baylands along Matadero Creek. The Palo Alto Baylands Nature Preserve, known officially as the Baylands Nature Preserve, is the largest tract of undisturbed marshland remaining in the San Francisco Bay. Fifteen miles of multi-use trails provide access to a unique mixture of tidal and fresh water habitats. The preserve encompasses 1,940 ac...

 

The Making of a Moonie

1984 book by Eileen Barker The Making of a Moonie The Making of a MoonieAuthorEileen BarkerCountryUnited KingdomLanguageEnglishSubjectreligious conversionGenreUnification ChurchPublisherBlackwell PublishersPublication dateNovember 1984ISBN0-631-13246-5OCLC10923532Dewey Decimal289.9 19LC ClassBX9750.S4 B37 1984 The Making of a Moonie: Choice or Brainwashing? is a 1984 book written by British sociologist Eileen Barker. The book describes the religious conversion process to the Unification ...

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、�...

 

Paléomycologie

PaléomycologieLe champignon fossile Coprinites dominicana pris dans l'ambre dominicain.Partie de Mycologie, paléontologiemodifier - modifier le code - modifier Wikidata La paléomycologie est l'étude des champignons fossiles, considérée comme une sous-discipline de la paléobotanique. Un paléomycologue est une personne qui travaille dans ce domaine. Cette discipline scientifique apparaît au XIXe siècle avec des paléobotanistes comme Henry Steinhauer, von Sternberg, von Eichwald ...

 

Direct rule (Northern Ireland)

Periods of direct administration of Northern Ireland by the government of the UK This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Direct rule Northern Ireland – news · n...

Stephen McNallen

American spiritual leader (born 1948) Stephen McNallenMcNallen in 2005BornStephen Anthony McNallen (1948-10-15) October 15, 1948 (age 75)Breckenridge, Texas, U.S.EducationMidwestern State UniversityOccupationSpiritual leader (goði)Years active1970–presentSpouse Sheila Edlund ​(m. 1997)​ Stephen Anthony McNallen (born October 15, 1948) is an American proponent of Heathenry, a modern Pagan new religious movement, and a white nationalist activist. He fo...

 

Державний комітет телебачення і радіомовлення України

Державний комітет телебачення і радіомовлення України (Держкомтелерадіо) Приміщення комітетуЗагальна інформаціяКраїна  УкраїнаДата створення 2003Керівне відомство Кабінет Міністрів УкраїниРічний бюджет 1 964 898 500 ₴[1]Голова Олег НаливайкоПідвідомчі ор...

 

中华人民共和国国家元首列表

  提示：此条目页的主题不是中華人民共和國最高領導人。 中华人民共和国 中华人民共和国政府与政治系列条目 执政党 中国共产党 党章、党旗党徽 主要负责人、领导核心 领导集体、民主集中制 意识形态、组织 以习近平同志为核心的党中央 两个维护、两个确立 全国代表大会 （二十大） 中央委员会 （二十届） 总书记：习近平 中央政治局 常务委员会 中央书记处 �...

中華民國國軍中的中共間諜列表

 本表是動態列表，或許永遠不會完結。歡迎您參考可靠來源來查漏補缺。 潛伏於中華民國國軍中的中共間諜列表收錄根據公開資料來源，曾潛伏於中華民國國軍、被中國共產黨聲稱或承認，或者遭中華民國政府調查審判，為中華人民共和國和中國人民解放軍進行間諜行為的人物。以下列表以現今可查知時間為準，正確的間諜活動或洩漏機密時間可能早於或晚於以下所歸�...

 

MG 34

Maschinengewehr 34 MG 34 Jenis Senapan mesin serbaguna Negara asal Jerman Nazi Sejarah pemakaian Masa penggunaan 1936–1945 (oleh Militer Jerman secara resmi) 1936–saat ini (oleh tentara negara lain) Digunakan oleh See Users Pada perang Perang Dunia KeduaPerang Saudara TiongkokPerang Indochina PertamaPerang Arab–Israel 1948Perang KoreaPerang Kolonial Portugis[butuh rujukan]Perang Kemerdekaan AljazairRevolusi KubaKrisis Suez[1]BiafranPerang VietnamPera...

 

Sappada

Questa voce o sezione sull'argomento centri abitati del Friuli-Venezia Giulia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Sappadacomune Sappada – VedutaPanorama di Sappada nell'Alta Valle del Piave dai monti circostanti LocalizzazioneStato Italia Regione Friuli-Venezia Giulia Provincia Udine AmministrazioneSindacoAlessandro De Zordo...

Tirparappu Waterfalls

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Tirparappu Waterfalls – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2021) (Learn how and when to remove this message) Waterfall in ThiruparappuThriparappu fallsLocationThiruparappuTotal height50ft Top of Tirparappu Water Falls Thirparappu Waterfalls is lo...

 

Federazione calcistica dell'Islanda

Questa voce sull'argomento federazioni calcistiche è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Knattspyrnusamband ÍslandsLogo Disciplina Calcio Fondazione1947 Nazione Islanda ConfederazioneFIFA (dal 1947)UEFA (dal 1954) Presidente Sito ufficialewww.ksi.is Modifica dati su Wikidata · Manuale La Federazione calcistica islandese (KSÍ) (in islandese Knattspyrnusamband Íslands) è l'organo governativo del calcio in Islanda. Cont...

 

Streptokokken

Dieser Artikel wurde aufgrund von formalen oder inhaltlichen Mängeln in der Qualitätssicherung Biologie zur Verbesserung eingetragen. Dies geschieht, um die Qualität der Biologie-Artikel auf ein akzeptables Niveau zu bringen. Bitte hilf mit, diesen Artikel zu verbessern! Artikel, die nicht signifikant verbessert werden, können gegebenenfalls gelöscht werden. Lies dazu auch die näheren Informationen in den Mindestanforderungen an Biologie-Artikel. Streptokokken Streptococcus pneumoniaes...

Бхонсле

Бхонсле Медиафайлы на Викискладе Бхонсле или Бхосле (маратхи भोसले) — маратхский клан, правивший в нескольких индийских княжествах. Самым известным представителем клана был Шиваджи, основавший в XVII веке Государство маратхов, его потомки правили из города Сат...

 

Philippe Quinault

French dramatist and librettist This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these messages) This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Philippe Quinault – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February ...