Žuta bukva (spomenik prirode)

Žuta bukva
IUCN kategorija III
(spomenik prirode)
Spomenik prirode "Žuta bukva" - Fagus moesiaca (K.Maly) Czecz. stavljena je pod zaštitu kao dendrološki raritet, taksonomski poseban varijetet (var. aurea serbica Tošić), netipični predstavnik svoje vrste
Najbliži gradKotor-Varoš, Bosna i Hercegovina
Površina0,5 ha
Osnovano2021.[1]
Upravljačko tijeloPrivredno društvo Eko-etno selo "Žuta bukva

Žuta bukva (Fagus moesiaca) nalazi se u MZ Vagani, selo Zaselje, zaseok Stolići, opština Kotor-Varoš, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.[2]

Mezijska bukva

Mezijska bukva (Fagus moesiaca (Domin, Maly) Czecz.) po svojim osnovnim karakteristikama slična je evropskoj bukvi (Fagus sylvatica), pa se dugo vremena i determinisala kao takva. Tek su novija istraživanja tokom 20. veka pokazala da se ona na području Balkanskog poluostrva po mnogim osobinama razlikuje od evropske bukve koja raste u zapadnoj Evropi i one koja raste na istoku, kavkaske bukve (Fagus orientalis). Otuda se u literaturi još javljaju neslaganja oko starog (Fagus sylvatica subsp. moesiaca (K. Maly) Szafer) i novog imena ovog varijeteta (Fagus moesiaca (Domin, Maly) Czecz.).

Bukva sa zlatno-žutim lišćem

Bukva sa zlatno-žutim lišćem (Fagus moesiaca (K. Maly) Czecz. var. aurea serbica Tošić), poznata i kao „Žuta bukva“ drugi je varijetet mezijske bukve, prepoznatljiva po žutim listovima. Javnosti je otkrivena 2004. godine u selu Zaselje kod Kotor Varoši. Stablo je karakteristično po izrazito žutom lišću od pupanja u proljeće do opadanja u jesen, što je čini jedinim takvim varijetetom bukve u Evropi.[3] Stablo je veoma staro, pravilne i široko granate krošnje. Razlikuje se od osnovnog varijateta mezjske bukve po boji listova i grančica – listovi su veoma žuti i sjajni, a grančice su crvenkaste boje. Na površini od 400 kvadratnih metara oko bukve nalazi se oko 100 mladih jedinki. Pukotina u stablu je ispunjena kamenom, gipsom i pur-pjenom kako bi se drvo zaštitilo od daljeg truljenja.[4]

Spomenik prirode

Vlada Republike Srpske na sjednici od 14. marta 2012. god donijela je odluku da se Žuta bukva, kao dendrološki raritet, proglasi za zaštićeno područje - spomenik prirode.[1] Površina zone zaštite je 5007 m2. O spomeniku prirode brine se opština Kotor Varoš, koja je upravljanje povjerila privrednom društvu Eko-etno selo "Žuta bukva.

Karakteristike

Stablo žute bukve staro je oko 300 godina i karakteristično je po ujednačenoj zlatnožutoj boji lišća.

Visina stabla 15,0 m
Obim debla na 1,3 m 445,0 cm
Širina krune 18 x 17,5 m
Prečnik debla 141,72 cm
Visina debla do prve grane 2,3 m

Reference

  1. ^ a b "Odluka o zaštiti spomenika prirode "Žuta bukva"" (PDF). Službeni glasnik Republike Srpske, broj 117, 25.11.2011. Pristupljeno 9. 10. 2021.
  2. ^ "Žuta Bukva – spomenik prirode". Opština Kotor Varoš - opstinakotorvaros.com. Pristupljeno 9. 10. 2021.
  3. ^ "Zaštićena područja RS: Spomenik prirode - Žuta bukva". Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, e-priroda.rs.ba/. Pristupljeno 9. 2. 2021.
  4. ^ "Spomenik prirode - Žuta bukva". cin.ba - Centar istraživačkog novinarstva, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2018.
Portal iconPortal Bosna i Hercegovina