Kirgiski jezik (kir. кыpгыз тили, кыргызчa, قىرعىزچا, قىرعىز تىلى) pripada porodici turkijskih jezika (kirgisko-kipčačkoj grupi). Uz ruski jezik službeni je jezik Kirgistana. Blizak je altajskoj grupi turkijskih jezika. Sličan je kazaškom jeziku.
Kirgiskim govori 3 miliona ljudi u Kirgistanu, Uzbekistanu, Kazahstanu, Tadžikistanu, Rusiji, Turskoj, Afganistanu, Pakistanu i Kini.
Pismo
U službenoj je upotrebi prilagođena ruska ćirilica. Do 1928. pisalo se modifikovanim arapskim pismom, zatim se uvodi latinica koja je 1940. u skladu sa novom sovjetskom jezičnom politikom zamijenjena današnjom ćirilicom. Raspadom SSSR-a pokušalo se ponovo uvesti latinicu, što je potpomogla Turska, ali se od toga odustalo zbog finansijskih razloga.
Kirgiska azbuka ima 36 slova od kojih se 6 pojavljuje samo u riječima stranog porijekla (В, Ф, Ц, Щ, Ъ, Ь):
| ćirilica
|
imena na kirgiskom
|
arapsko pismo[1]
|
transliteracija
|
latinica
(1928–1940)
|
IPA
|
| А a |
a |
ا |
A a |
A a |
/ɑ/
|
| Б б |
бе |
ب |
B b |
B в |
/b/, [w], [v]
|
| В в |
ве |
ۋ |
V v |
V v |
/v/
|
| Г г |
ге |
گ
ع* |
G g |
G g, Ƣ ƣ |
/ɡ/ [ʁ]
|
| Д д |
де |
د |
D d |
D d |
/d/
|
| Е е |
e |
ه |
E e |
E e |
/je/, /e/
|
| Ё ё |
ё |
يو |
Yo yo |
Yo yo |
/jo/
|
| Ж ж |
же |
ج |
J j |
Ç ç (Ƶ ƶ 1938-1940) |
/dʒ/
|
| З з |
зе |
ز |
Z z |
Z z |
/z/
|
| И и |
и |
ى |
İ i |
I i |
/i/
|
| Й й |
ий |
ي |
Y y |
J j |
/j/
|
| К к |
кa |
ك
ق* |
K k |
K k, Q q |
/k/, [q], [χ]
|
| Л л |
эл |
ل |
L l |
L l |
/l/
|
| М м |
эм |
م |
M m |
M m |
/m/
|
| Н н |
эн |
ن |
N n |
N n |
/n/
|
| Ң ң |
ың |
ڭ |
Ñ ñ |
Ŋ ŋ |
/ŋ/
|
| О о |
о |
و |
O o |
O o |
/o/
|
| Ө ө |
ө |
ۅ |
Ö ö |
Ɵ ɵ |
/ø/
|
| П п |
пe |
پ |
P p |
P p |
/p/
|
| Р р |
эр |
ر |
R r |
R r |
/r/
|
| С с |
эс |
س |
S s |
S s |
/s/
|
| Т т |
те |
ت |
T t |
T t |
/t/
|
| У у |
у |
ۇ |
U u |
U u |
/u/
|
| Ү ү |
ү |
ۉ |
Ü ü |
Y y |
/y/
|
| Ф ф |
эф |
ف |
F f |
F f |
/f/
|
| Х х |
хa |
ح |
H h |
X x (H h 1928-1938) |
/χ/ (=/k/)
|
| Ц ц |
це |
تس |
C c |
Ts ts |
/ʦ/
|
| Ч ч |
че |
چ |
Ç ç |
C c |
/tʃ/
|
| Ш ш |
шa |
ش |
Ş ş |
Ş ş |
/ʃ/
|
| Щ щ |
щa |
- |
Şç şç |
Şc şc |
/ʃtʃ/, /ʃː/
|
| Ъ ъ |
aжырaтуу белгиси |
- |
- |
- |
-
|
| Ы ы |
ы |
ى |
İ i |
Ь ь |
/ɯ/
|
| Ь ь |
ичкертүү белгиси |
- |
- |
- |
-
|
| Э э |
э |
ه |
É é |
E e |
/e/
|
| Ю ю |
ю |
يۋ |
Yu yu |
Yu yu |
/ju/, /jy/
|
| Я я |
я |
يا |
Ya ya |
Ya ya |
/ja/, /jɑ/
|
Primjer
Član 1. Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima:
| ćirilica
|
arapsko pismo
|
transliteracija
|
bosanski
|
| Бaрдык aдaмдaр өз беделинде жaнa укуктaрындa эркин жaнa тең укуктуу болуп жaрaлaт. Алaрдын aң-сезими менен aбийири бaр жaнa бири-бирине бир туугaндык мaмиле кылуугa тийиш. |
باردىق ادامدار ۅز بەدەلىندە جانا ۇقۇقتارىندا ەركىن جانا تەڭ ۇقۇقتۇۇ بولۇپ جارالات.۔ الاردىن اڭ-سەزىمى مەنەن ابئيىرى بار جانا بئرى-بئرىنە بئر تۇۇعاندىق مامئلە قىلۇۇعا تئيىش. |
Bardık adamdar öz bedelinde jana ukuktarında érkin jana teñ ukuktuu bolup jaralat. Alardın añ-sezimi menen abiyiri bar jana biri-birine bir tuugandık mamile kıluuga tiyiş. |
Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i sviješću i treba da jedno prema drugome postupaju u duhu bratstva.
|
Reference