Раман ствараўся на працягу чатырох гадоў — з 1964 па 1967 гады. У сваім творы Алесь Ганчар за аснову ўзяў рэальныя падзеі і факты.
У цэнтры апавядання рамана знаходзіцца барацьба за адраджэнне духоўнасці, за гістарычную памяць народа. Сімвалам усяго Святога і прыстойнага ў рамане паслужыў Троіцкі сабор ў НавамаскоўскеДнепрапятроўская вобласці. Але раман чакала сумная доля. Першы сакратар Днепрапятроўскага абкама КПСС Ватчанка пазнаў сябе ў вобразе аднаго з герояў, пасля чаго пачалося цкаванне аўтара.
Раман быў надрукаваны толькі ў часопісе «Айчына» у 1968 годзе[1], і ўжо надрукаваны тыраж кнігі быў канфіскаваны, пераклад рамана на рускую мову быў прыпынены. Нягледзячы на спробы абараніць твор іншымі ўкраінскімі пісьменнікамі, ён быў забаронены, і пра раман перасталі згадваць доўгі час.
Уплыў
Раман меў значэнне не толькі для ўкраінскай літаратуры. У 1971 годзе літоўскі паэт Юстынас Марцінкявічус напісаў сваю працу «Сабор» — драматычную паэму пра духоўны сабор літоўскай нацыі.
У 1974 годзе беларускі пісьменнік Іван Шамякін стварыў свой твор «Атланты і карыятыды», які ідэяй пераплятаецца з «Саборам» Алеся Ганчара.