Паўнамоцтвы вызначаны Канстытуцыяй ЗША. Кангрэс з’яўляецца двухпалатным, складаецца з Сената і Палаты прадстаўнікоў. Засядае ў КапітолііВашынгтона. Сенатары і кангрэсмены абіраюцца праз прамыя выбары, хоць вакантныя месцы ў Сенаце могуць замяшчацца з месцаў па прамым прызначэнні губернатараў (але толькі на часовай аснове, да чарговых выбараў). Усяго Кангрэс налічвае 535 чальцоў з правам голасу: 100 сенатараў (па 2 ад кожнага штата) з 6-гадовым тэрмінам паўнамоцтваў і 435 кангрэсменаў (абіраных па мажарытарнай сістэме па адной ад кожнай выбарчай акругі прапарцыйна колькасці насельніцтва) плюс яшчэ 6 чальцоў без права голасу, якія прадстаўляюць тэрыторыі ЗША без статута штата, з 2-летнім тэрмінам паўнамоцтваў. Віцэ-прэзідэнт ЗША, які старшынюе ў Сенаце, мае права голасу ў Сенаце, толькі калі галасы па тым ці іншым пытанні ў Сенаце падзяляюцца пароўну[3].
Згодна з артыкулам 1 раздзела 4 Канстытуцыі ЗША Кангрэс збіраецца не радзей як адзін раз у год, і яго сесіі пачынаюцца ў першы панядзелак снежня. Апошняе палажэнне было зменена ў 1933 годзе прыняццем 20-й папраўкі, якая вызначыла пачатак сесіі 3 студзеня апоўдні. Выбары ў Кангрэс (як у Сенат, так і ў Палату прадстаўнікоў) праходзяць у адпаведнасці з двухгадовым цыклам (раз на 2 гады адбываецца поўнае абнаўленне складу Палаты прадстаўнікоў і каля 1⁄3 складу Сената) кожны цотны год у адзіны Дзень выбараў.
Кангрэс быў створаны Канстытуцыяй ЗША і ўпершыню сабраўся на пасяджэнне ў 1789 году. Як саюзны парламент ЗША ён замяніў сабой Кангрэс Канфедэрацыі. З XIX стагоддзя члены Кангрэса звычайна належаць да адной з дзвюх найбуйнейшых палітычных партый краіны — Дэмакратычнай або Рэспубліканскай. Прыналежнасць да іншай партыі ці беспартыйнасць з’яўляецца прыкметным выключэннем у радах Кангрэса. Прыналежнасць да партыі не прадугледжана афіцыйным законам і па факце з’яўляецца палітычнай традыцыяй.
Агульныя звесткі: сутнасць амерыканскага парламента
Артыкул I, раздзел 1 Канстытуцыі ЗША 1787 года абвяшчае: «Усе заканадаўчыя паўнамоцтвы, сапраўдным устаноўленыя, належаць Кангрэсу Злучаных Штатаў, які складаецца з Сената і Палаты прадстаўнікоў»[4]. Палата прадстаўнікоў і Сенат — раўнапраўныя партнёры ў заканадаўчым працэсе. Удзел і згода абедзвюх палат неабходны для яго паспяховай працы. Канстытуцыя надзяляе кожную палату асаблівымі, унікальнымі паўнамоцтвамі. Так, калі Сенат ратыфікуе міжнародныя дамовы і пагадненні і сцвярджае прызначэнні Прэзідэнтам службовых асоб выканаўчай улады, то Палата прадстаўнікоў ініцыюе разгляд законаў, злучаных з паступленнем дзяржаўных прыбыткаў[4].
Палата прадстаўнікоў ініцыюе разгляд імпічменту службовай асобе, Сенат — выносіць рашэнне па ім. Для таго, каб адхіліць любую службовую асобу (аж да Прэзідэнта ЗША) ад пасады, Сенату неабходна набраць ⅔ галасоў пры галасаванні за імпічмент[5].
Кангрэсам таксама ў Амерыцы традыцыйна абазначаюць канкрэтны тэрмін паўнамоцтваў палат аднаго склікання. Такі тэрмін складае 2 гады: цяперашні, 119-ы Кангрэс пачаў працу 3 студзеня 2025 года і завершыць яе 3 студзеня 2027 года. З часу прыняцця Дваццатай папраўкі да Канстытуцыі 23 студзеня 1933 года паўнамоцтвы Кангрэса пачынаюцца і заканчваюцца апоўдні 3 студзеня ў кожны няцотны год па парадку. Традыцыйна дэпутаты Сената называюцца сенатарамі, дэпутаты Палаты прадстаўнікоў — прадстаўнікамі, кангрэсменамі (для мужчын) або кангрэсвумен (для жанчын).
Навуковец, даследчык і былы кангрэсмен ад Дэмакратычнай партыі Лі Гамільтан лічыць, што «гістарычнай місіяй Кангрэса было адстойваць свабоду»[6], ён пачытае яго «рухаючай сілай амерыканскага ўрада» і «відавочна ўстойлівым інстытутам»[7]. З пункту гледжання падобнага роду даследчыкаў, Кангрэс — «сэрца і душа амерыканскай дэмакратыі»[8], хаця заканадаўцы рэдка дасягаюць такога ўзроўню прызнання або прэстыжу, які выпадае на долю прэзідэнтаў або суддзяў Вярхоўнага суда. Хтосьці з даследчыкаў назваў кангрэсменаў «зданямі амерыканскага гістарычнага ўяўлення»[8]. Многія адзначаюць актыўную ролю Кангрэса ў вызначэнні ўрадавай палітыкі і яго незвычайную адчувальнасць да грамадскай думкі[9]. Вось, як апісваюць Кангрэс Сміт, Робертс і В’елен:
Кангрэс з’яўляецца адлюстраваннем усіх нашых моцных і слабых бакоў. Ён адлюстроўвае нашу рэгіянальную ідыясінкразію, нашы этнічныя, рэлігійныя і расавыя адрозненні, асаблівасці сістэмы падзелу працы, нарэшце, усе адценні грамадскай думкі на ўсё — ад цаны вайны да вайны за каштоўнасці. Кангрэс з’яўляецца найбольш прадстаўнічым урадавым органам… У сутнасці, Кангрэс прызначаны для таго, каб прыміраць адзін з адным усю шматлікасць нашых пунктаў гледжання на найбольш істотныя праблемы сучаснай публічнай палітыкі.
Арыгінальны тэкст(англ.)
Congress reflects us in all our strengths and all our weaknesses. It reflects our regional idiosyncrasies, our ethnic, religious, and racial diversity, our multitude of professions, and our shadings of opinion on everything from the value of war to the war over values. Congress is the government's most representative body ... Congress is essentially charged with reconciling our many points of view on the great public policy issues of the day.
Кангрэс зазнае пастаянныя змены[10]. У цяперашні час у Палаце прадстаўнікоў дамінуюць прадстаўнікі Амерыканскага Поўдня і Захаду, што адпавядае дэмаграфічным зменам у краіне ў бок павышэння долі жанчын і меншасцяў (адпаведна, і ў Палаце прадстаўнікоў становіцца больш жанчын і меншасцяў)[10]. У той час, як баланс сярод розных частак урада працягвае мяняцца, унутраную структуру Кангрэса немагчыма да канца зразумець па-за яго ўзаемадзеяннем з так званымі «інстытутамі-пасрэднікамі» — палітычнымі партыямі, грамадскімі аб’яднаннямі, групамі інтарэсаў і СМІ[9].
Кангрэс ЗША выконвае дзве розныя, але перасечныя функцыі: мясцовае прадстаўніцтва на федэральным узроўні праз абіраных па выбарчых акругах Кангрэса прадстаўнікоў і агульнае прадстаўніцтва штатаў як суб’ектаў федэрацыі на федэральным узроўні праз сенатараў.
Кангрэс напрамую кіруе сталічнай акругай Калумбія — месцазнаходжаннем органаў федэральнай улады ЗША. Пры гэтым самі жыхары сталічнай акругі не абіраюць членаў Кангрэса, а толькі маюць дэлегата без права голасу ў Палаце прадстаўнікоў.
Структура
Палата прадстаўнікоў налічвае 435 членаў, якія ўдзельнічаюць у галасаванні, кожны з якіх уяўляе свой выбарчую акругу і пераабіраецца раз у два гады. Месцы ў палаце прадстаўнікоў размяркоўваюцца сярод штатаў на аснове колькасці насельніцтва.
Сенат складаецца з 100 членаў, якія працуюць шасцігадовы тэрмін. Кожны штат мае двух сенатараў, незалежна ад насельніцтва. Раз у два гады, прыкладна адна трэць Сената пераабіраецца.
Гісторыя
Гісторыя Кангрэсу ЗША пачынаецца з Кантынентальнага кангрэса, які сабраў у 1774 годзе ў Філадэльфіі. Першы двухпалатны кангрэс сучаснага тыпу быў сабраны ў 1789 годзе. У 1800 годзе ён пераехаў у будынак Капітолія ў Вашынгтоне.
↑Membership of the 116th Congress: A Profile(нявызн.). Congressional Research Service. — «Congress is composed of 541 individuals from the 50 states, the District of Columbia, Guam, the U.S. Virgin Islands, American Samoa, the Northern Mariana Islands, and Puerto Rico.» Архівавана з першакрыніцы 14 студзеня 2021. Праверана March 5, 2020.
↑Steven S. Smith, Jason M. Roberts, Ryan J. Vander Wielen. The American Congress (4th edition). — Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
↑ абJulian E. Zelizer, Joanne Barrie Freeman, Jack N. Rakove, Alan Taylor, eds. The American Congress: The Building of Democracy. — Houghton Mifflin Company, 2004. — С. XIII-XIV.
