Еўрапейскі даўгавы крызіс

Эканамічная ўстойлівасць і інтэграцыя краін еўразоны, 2011 год. (Крыніца: «Еўра плюс манітор»[1]).

Еўрапейскі даўгавы крызіс[2], або крызіс суверэннага доўгу ў шэрагу еўрапейскіх краін[3] — пазыкавы крызіс, які ахапіў у 2010 годзе спачатку перыферыйныя краіны Еўрасаюза (Грэцыя, Ірландыя), а затым распаўсюдзіўся практычна на ўсю зону еўра[4]. Крыніцай крызісу называюць крызіс рынку дзяржаблігацый у Грэцыі восенню 2009 года[5]. Для некаторых краін еўразоны стала складаным або немагчымым рэфінансаванне дзяржаўнага доўгу без дапамогі пасярэднікаў[6].

З канца 2009 года з-за росту велічыні запазычанасці дзяржаўнага і прыватнага сектара па ўсім свеце і адначасовага паніжэння крэдытных рэйтынгаў шэрагу краін ЕС інвестары сталі баяцца развіцця даўгавога крызісу. У розных краінах да развіцця даўгавога крызісу прывялі розныя прычыны: дзесьці крызіс быў выкліканы аказаннем экстранай урадавай дапамогі тым кампаніям банкаўскага сектара, якія знаходзіліся на мяжы банкруцтва з-за росту рынкавых «бурбалак», або спробамі ўрада правесці стымуляванне эканомікі пасля таго, як рынкавыя «бурбалкі» лопнулі. У Грэцыі рост велічыні дзярждоўгу быў выкліканы марнатраўна высокім узроўнем заработнай платы дзяржслужачых. Развіццю крызісу спрыяла і структура еўразоны (валютны, а не бюджэтна-падатковы саюз), якая таксама негатыўна адбілася на здольнасці кіраўніцтва еўрапейскіх краін рэагаваць на развіццё крызісу: у краінах-сябрах еўразоны ёсць адзіная валюта, але няма адзінага падатковага і пенсійнага заканадаўства[7][8]. Характэрна, што з-за таго, што ва ўласнасці еўрапейскіх банкаў знаходзіцца значная доля дзяржаўных аблігацый краін, сумневы ў плацежаздольнасці асобных краін прыводзяць да сумневаў у плацежаздольнасці іх банкаўскага сектара і наадварот[9].

Пачынаючы з 2010 года асцярогі інвестараў пачалі ўзмацняцца[10][11]. 9 мая 2010 года міністры фінансаў лідзіруючых краін Еўропы адрэагавалі на змену інвестыцыйнай абстаноўкі стварэннем Еўрапейскага фонду фінансавай стабільнасці (ЕФФС) з рэсурсамі памерам у 750 млрд. еўра для забеспячэння фінансавай стабільнасці ў Еўропе за кошт ажыццяўлення шэрагу антыкрызісных мер[12]. У кастрычніку 2011 года і лютым 2012 года лідарамі еўразоны былі ўзгодненыя меры прадухіленне эканамічнага краху, у тым ліку было заключана пагадненне аб спісанні банкамі 53,5 % даўгавых абавязацельстваў урада Грэцыі, які належыць прыватным крэдыторам[13], павелічэнне аб’ёмаў сродкаў Еўрапейскага фонду фінансавай стабільнасці да каля €1 трлн., а таксама павышэнне ўзроўню капіталізацыі еўрапейскіх банкаў да 9%[14]. Таксама з мэтай павышэння даверу інвестараў прадстаўнікамі краін-лідараў ЕС было заключана пагадненне аб бюджэтна-падатковай стабільнасці (en:European Fiscal Compact), у рамках якога ўрад кожнай краіны прымаў на сябе абавязацельствы па ўнясенні ў канстытуцыю паправак аб абавязковасці збалансавана бюджэту[15][16].

У той час як аб’ёмы выпуску дзяржаўных аблігацый істотна ўзраслі толькі ў некалькіх краінах еўразоны, рост дзяржаўнай запазычанасці стаў успрымацца як агульная праблема ўсіх краін Еўрасаюза ў цэлым[17]. Тым не менш, еўрапейская валюта застаецца стабільнай[18][19]. На тры краіны, у найбольшай ступені закранутых крызісам (Грэцыя, Ірландыя і Партугалія), прыходзіцца 6 працэнтаў валавога ўнутранага прадукту (ВУП) еўразоны[20].

У чэрвені 2012 года даўгавы крызіс Іспаніі выйшаў на першы план сярод эканамічных праблем еўразоны[21]. Гэта прывяло да рэзкага павелічэння стаўкі даходнасці ад дзяржаўных аблігацый Іспаніі і значна абмежавала доступ краіны да рынкаў капіталу, што прывяло да неабходнасці аказання фінансавай дапамогі іспанскім банкам і правядзення шэрагу іншых мер[22].

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Euro Plus Monitor 2011. The Lisbon Council (15 лістапада 2011). Праверана 17 November 2011.
  2. ↑ Бардина, Кристина. Европейский долговой кризис: причины, последствия и варианты решений (руск.) (html)(недаступная спасылка). Finam.ru. Финам (25 лістапада 2011). Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2012. Праверана 27 лютага 2012.
  3. ↑ ИТАР-ТАСС : Глава минфина РФ считает необходимой реформу финансового регулирования, предложенную «большой двадцаткой»
  4. ↑ Долговой кризис еврозоны — год 2011 Архівавана 6 красавіка 2011.
  5. ↑ Еврозона ЕС вошла в активную стадию системного финансового кризиса Архівавана 29 кастрычніка 2014.
  6. ↑ Хайдар, Джамаль Ибрагим. 2012. «Риск невыплат по долговым обязательствам стран еврозоны», Журнал «Мировая экономика», выпуск. 13(1), стр. 123—136 (англ.)
  7. ↑ Национальное общественное радио. Майкл Льюис. «Как финансовый кризис привёл к появлению нового третьего мира». Октябрь 2011 г.
  8. ↑ «Си-эн-би-си», Марк Тома. «Всё, что вам следует знать об экономическом кризисе в Европе». 13 чэрвеня 2012 г.
  9. ↑ Сет У. Фистер; Нельсон Д. Шварц; Том Кунц (22 кастрычніка 2011). "«Всё взаимосвязано: Европейский кризис — пособие для наблюдателей»". «Нью-Йорк таймс»(англ.). Нью-Йорк: Nytimes.com. Праверана 14 мая 2012.
  10. ↑ Джордж Матлок (16 лютага 2010). "«Разница между уровнями доходности государственных облигаций периферийных стран еврозоны растёт»"(англ.). «Рейтер». Архівавана з арыгінала 24 красавіка 2011. Праверана 28 красавіка 2010.
  11. ↑ "«Акрополис сегодня»". The Economist(англ.). 29 красавіка 2010. Праверана 22 чэрвеня 2011.
  12. ↑ "«План поддержки валюты ЕС обойдётся в 750 млрд евро»"(англ.). «Би-би-си». 10 мая 2010. Праверана 11 мая 2010.
  13. ↑ Уиллем Селз.. «Принятые меры оказания экстренной помощи Греции не являются долгосрочным решением» (англ.)(недаступная спасылка). «Инвестиции в Европе» (27 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 28 кастрычніка 2012. Праверана 3 сакавіка 2012.
  14. ↑ "«Лидеры стран-членов еврозоны после длительных переговоров заключают соглашение по антикризисным мерам»". «Би-би-си»(англ.). 27 кастрычніка 2011. Праверана 27 кастрычніка 2011.
  15. ↑ Пидд, Хелен (2 снежня 2011). "«Ангела Меркель выступает с инициативой создания „налогово-бюджетного" союза в рамках еврозоны»". «Гвардиан»(англ.). Лондон. Праверана 2 снежня 2011.
  16. ↑ "«Европейское соглашение о налогово-бюджетной стабильности: мнение экспертов»". «Гвардиан»(англ.). Лондон. 2 снежня 2011. Праверана 2 снежня 2011.
  17. ↑ «Как евро стал главной угрозой Европе» (англ.). «Дер шпигель» (20 июнь 2011). Архівавана з першакрыніцы 5 верасня 2012. Праверана 29 верасня 2017.
  18. ↑ Киршбаум, Эрик (22 жніўня 2011). "«Шойбле: несмотря на кризис, курс евро остаётся стабильным»". The Wall Street Journal(англ.).(недаступная спасылка)
  19. ↑ "«Курс евро и головная боль»". The Economist(англ.). 24 ліпеня 2012. Представляется вполне вероятным, что через пять-шесть лет евро прекратит своё существование, но эффективный курс евро ... всего немного ниже уровня 2007 г. ... (также см. график)
  20. ↑ «Непоколебимые повелители евро» (англ.)(недаступная спасылка). Project-syndicate.org (3 чэрвеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 29 верасня 2017.
  21. ↑ Айэн Трейнор и Николас Уотт (6 чэрвеня 2012). "«Испания призывает к заключению нового налогового соглашения для спасения евро: Мадрид выступает за общеевропейский план, но при этом против „унизительной" экстренной финансовой помощи»". «Гвардиан»(англ.).
  22. ↑ Чарльз Форель и Габриэль Стайнхаузер (11 чэрвеня 2012). "«Новейший пакет европейской финансовой помощи должен помочь Испании»". «Уолл стрит джорнал»(англ.).