«Талака» — незалежная арганізацыя моладзі ў 1985—1990 гадах, гісторыка-культурнае аб’яднанне.

Створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Займалася ўдзелам у рэстаўрацыйных работах і археалагічных раскопах, аховай помнікаў гісторыі і архітэктуры, змаганнем за стварэнне беларускіх класаў і школ, правядзеннем экалагічных экспедыцый, культурна-асветніцкай дзейнасцю, адраджэннем народных традыцый і свят. У другой палове 1980-х (да 1989) «Талака» была самай вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй^[2].

Вонкавыя відэафайлы
	Сведкі. 1980-я. Талака. БелСат (20 мая 2015)

Таварыства «Талака» створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Ля вытокаў яе заснавання былі Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша^[3]. Ініцыятарам назвы «Талака» быў скульптар Гэнік Лойка^[4][5]. Покліч арганізацыі «Дзе пачую талаку, туды ногі валаку» прыдумаў Сяржук Вітушка^[1]. За аснову сваёй эмблемы «Талака» ўзяла выяву мінскай ратушы, якая ў той час яшчэ не была адноўленая.

У канцы 1980-х «Талака» зрабілася вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй. Удзельнікі арганізацыі ўзнаўлялі і падтрымлівалі нацыянальныя традыцыі — ад культывацыі беларускага мовы, тэатру, літаратуры, выяўленчага мастацтва, фальклору, року і да пашырэння незалежніцкай палітычнай думкі, друку і арганізацыі^[6].

«Талака» зрабіла для сябе традыцыйным штогадовае правядзенне Купалля, Каляд, Гукання Вясны. Менавіта яна стала ініцыятарам адраджэння гэтых свят. Апроч таго праводзіліся археалагічныя раскопы, у тым ліку ў Верхнім горадзе (старая частка Мінска). Удзельнікі арганізацыі бралі ўдзел у талоках — падчас рэстаўрацыі Траецкага прадмесця і будучага музея Ваньковіча ў Мінску, прыводзілі ў парадак мясціны, звязаныя з памяццю паўстанцаў 1863 года^[7]. «Талака» выпускала насценную газету «Ратуша» (дзе адлюстроўвалася дзейнасць суполкі), у 1986—1987 наладзілі выпуск самвыдавецкага «Бурачка», у 1989 выпусцілі гумарыстычнае выданне «Брук» (прымеркаванае да 23 лютага — дня Савецкай арміі). Разам з іншымі незалежнымі суполкамі «Талака» ўдзельнічала ў падрыхтоўцы і правядзенні масавых мерапрыемстваў: «Дзвінскае ралі’87», мітынг у абарону Верхняга гораду (1988), «Прыпяць’88», мітынгі ў Курапатах і на Усходніх могілках, антыракетны паход (1990) і інш..

«Талака» прычынілася да нараджэння новай хвалі нацыянальнага адраджэння 1980-1990-х гадоў. З ініцыятывы «Талакі» ў беларускую прастору быў вернуты покліч «Жыве Беларусь!», а таксама бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня»^[1][7]. Першая публічная лекцыя, прысвечаная бел-чырвона-беламу сцягу, была праведзена «Талакой» у 1987 годзе, у залі Тэатра эстрады^[1].

За час існавання Талакі ў яе пасяджэннях і мерапрыемствах бралі ўдзел сотні маладых людзей, але правадзейных членаў было каля пяцідзесяці^[3]. Кіраўніцтва ў клубе было калегіяльнае. Галоўным кіруючым органам была Рада, члены ў якую абіраліся падчас Сойму большасцю галасоў. Кіраўніком арганізацыі нязменна быў Сяржук Вітушка^[7].

• 
  Талака ладзіць святкаванне «Гукання вясны» з гульнямі для моладзі, Парк Горкага, 1990
• 
  Талака ладзіць святкаванне «Каляд», 1989
• 
  Талака ладзіць святкаванне «Калядаў», 1989.
• 
  Талака разам з Сяржуком Сокалавым-Воюшам, Парк Горкага, 1990.
• 
  Талака на экскурсіі ў Заслаўскім музеі, 1989
• 
  Святкаванне 150-годдзя Ф. Багушэвіча (в. Свіраны). Ігар Гатальскі і Алег Грушэцкі. 1990.
• 
  Талака ў Плябані пад час Дзядоў на ўшанаванні памяці паўстанцаў Кастуся Каліноўскага (Алег Грушэцкі), 1989.
• 
  Лідар Талакі — Сяржук Вітушка. 1989.

• Беларуская спеўна-драматычная майстроўня

• «Талака́» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 397. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Ларыса Андросік. «Талака» (Менск) // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі (1956—1991). — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. — ISBN 985-6374-08-1.
• Сяржук Вітушка. «Талака́» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 495. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Талака (таварыства)
• Вінцук Вячорка. Сяржук Вітушка — узор беларускага інтэлігента (нявызн.). Новы Час (11 красавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2020. Праверана 21 сакавіка 2016.