Напружаныя адносіны паміж сучаснымі Азербайджанам і Арменіяй маюць глыбокія гістарычныя карані. У канцы 1980-х гадоў армянскае большасць насельніцтва Нагорна-Карабахскай аўтаномнай вобласціАзербайджанскай ССР выступіла з патрабаваннямі аб перадачы вобласці ў склад Армянскай ССР. Гэтыя патрабаванні былі падтрыманы кіраўніцтвам Арменіі. Разрастаецца этнапалітычных канфлікт прывёў да этнічных чыстак з абодвух бакоў і узброеным сутыкненняў, якія пасля распаду СССР перараслі ў поўнамаштабную вайну, падчас якой пад кантроль армянаў перайшлі некаторыя раёны Азербайджана, прылеглыя да тэрыторыі былой НКАВ. Яшчэ з канца 1980-х азербайджанскае кіраўніцтва ўвяло эканамічную блакаду НКАВ і Арменіі, спыніўшы транспартнае паведамленне з Арменіяй.
Азербайджан і іншыя дзяржавы-члены ААН лічаць Нагорны Карабах часткай Азербайджана. Кіраўніцтва Азербайджана не раз падкрэслівала, што ў выпадку, калі армянскі бок не вызваліць акупаваныя тэрыторыі і ў нагорна-карабахскага перагаворным працэсе не адбудзецца зрухаў, то гэта будзе азначаць, што ўсе мірныя магчымасці дазволу канфлікту вычарпаныя і Азербайджан будзе вымушаны звярнуцца да сілавых метадаў яго дазволу[4][5][6][7][8][9].
Аб неабходнасці новай вайны ў Карабаху кажуць і многія дэпутаты парламента рэспублікі[10]. Азербайджан нарошчвае ваенную моц, што выклікае негатыўную рэакцыю з боку шэрагу проармянских кангрэсменаў ЗША, і заяўляе аб неабходнасці ізаляваць Арменію ад рэгіянальных праектаў[11][12][13][14][15].
Γражданам Арменіі і іншых дзяржаў, якія маюць армянскае паходжанне, будзе адмоўлена ва ўездзе ў Азербайджан[16][17].
2 лістапада2008 г прэзідэнтамі Азербайджана, Арменіі і Расіі была падпісана дэкларацыя, якая тычыцца Карабахскага канфлікту. Лідары трох дзяржаў дамовіліся сумесна працаваць над аздараўленнем сітуацыі на Каўказе. «Прэзідэнты, прадметна і змястоўна абмеркаваўшы стан і перспектывы ўрэгулявання нагорна-карабахскага канфлікту палітычнымі сродкамі шляхам працягу прамога дыялогу паміж Азербайджанам і Арменіяй пры пасярэдніцтве Расеі, ЗША і Францыі, заяўляюць, што будуць спрыяць аздараўленню сітуацыі ў Паўднёвым Каўказе і забеспячэнню ўстанаўлення ў рэгіёне становішча стабільнасці , бяспекі шляхам палітычнага ўрэгулявання канфлікту », гаворыцца ў дэкларацыі.
Гейдар Аліеў з Уладзімірам Пуціным на цырымоніі падпісання сумесных расійска-азербайджанскіх дакументаў. Баку, 2001 год.
Дыпламатычныя адносіны паміж Азербайджанскай Рэспублікай і Расійскай Федэрацыяй былі ўсталяваныя 4 красавіка1992 года. Асноватворным дакументам дагаворна-прававой базы двухбаковых адносін з'яўляецца Дагавор аб дружбе, супрацоўніцтве і ўзаемнай бяспекі паміж Расійскай Федэрацыяй і Азербайджанскай Рэспублікай (падпісаны 3 ліпеня1997 года).
Расія прымае актыўны ўдзел у працэсе палітычнага ўрэгулявання карабахскага канфлікту.
Развіваецца гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва. У 2008 г. знешнегандлёвы абарот паміж Азербайджанам і Расіяй склаў 2,403 млрд даляраў. У сувязі з спыненнем з 1 Студзень 2007 года паставак расейскага газу ў Азербайджан у структуры тавараабароту павялічылася доля несырьевых тавараў.
Азербайджан ажыццяўляе праз тэрыторыю Расійскай Федэрацыі транспарціроўку нафты па маршруце Баку-Новарасійск. З 2007 г. у сувязі з уводам у эксплуатацыю новага маршруту транспарціроўкі нафты «Баку-Тбілісі-Джэйхан» і пераразмеркаваннем экспартных патокаў азербайджанскай нафты транзіт праз расейскую тэрыторыю істотна скараціўся.
Расія ўдзельнічае ў нафтагазавых праектах Азербайджана, мае сваю долю ў міжнародных кансорцыюмаў. Кампаніі «Лукойл» належыць 10% — у распрацоўцы радовішча «Шах-Дэніз» і 80% у праекце D-222. У той жа час гэта адзіная буйная расійская кампанія, якая працуе тут, і аб'ём расійскіх інвестыцый у азербайджанскую эканоміку настолькі сціплы ў параўнанні з заходнімі капіталаўкладаннямі.
Праблема занятасці ў Азербайджане ў асноўным вырашаецца за кошт міграцыі ў Расію. Колькасць азербайджанцаў, якія працуюць у Расіі, ацэньваецца прыкладна ў 2 млн. Па розных падліках, яны штогод дасылаюць у Азербайджан да двух з паловай мільярдаў долараў. У сувязі з гэтым у Азербайджане ўважліва сочаць за праявамі антымусульманскія настрояў у Расіі (гл. Міжэтнічны канфлікт у Кандопазе). У Баку не забываюць, як у сярэдзіне 1990-х расійска-азербайджанскія эканамічныя кантакты былі замарожаныя амаль на тры гады ў сувязі з армяна-азербайджанскім канфліктам.
Сустрэча Ільхама Аліева з Уладзімірам Пуціным у 2008 годзе ў Нова-Огарёво.
Развіваецца ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва. У 2003 г. было падпісана міжурадавае пагадненне аб ваенна-тэхнічным супрацоўніцтве, а ў 2006 г. — міжурадавае пагадненне аб узаемнай ахове правоў на вынікі інтэлектуальнай дзейнасці, якія выкарыстоўваюцца і атрыманыя ў ходзе двухбаковага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва.
Расія да 2012 года арандавала ў Азербайджане ГабалінскайРЛС — адну з складовых частак расійскай сістэмы сачэння за пускамі балістычных ракет. Габалінскай РЛС была пабудавана ў савецкі час у якасці аднаго з найважнейшых элементаў сістэмы супрацьракетнай абароны СССР. Пасля атрымання Азербайджанам незалежнасці і пераходу РЛС у яго ўласнасць Расея працягвала яе выкарыстанне, нягледзячы на ўсе перыпетыі ўнутрыпалітычнай жыцці Азербайджана.
Толькі ў 2002 г. было падпісана пагадненне аб статусе, прынцыпах і ўмовах выкарыстання Расеяй Габалінскай радыёлакацыйнай станцыі (РЛС «Дар'ял»), а ў 2007 г. — міжурадавы пратакол аб статусе упаўнаважаных прадстаўнікоў Расіі і Азербайджана, прызначаных для выканання гэтага пагаднення.
У 2007 г. расійскае прапанову аб выкарыстанні Габалінскай РЛС у распрацоўваецца ЗША сістэме ПРА атрымала падтрымку азербайджанскага кіраўніцтва.
Пытанне аб рабоце Габалінскай РЛС неаднаразова станавіўся прадметам ўнутрыпалітычных дэбатаў, у тым ліку ў парламенце Азербайджана.
Сустрэча Ільхама Аліева з Дзмітрыем Мядзведзевым у 2010 годзе ў Баку.
10 снежань 2012 г. Расея прыпыніла эксплуатацыю Габалінскай РЛС з прычыны таго, што бакі не прыйшлі да дамоўленасці датычна арэнднай кошту. У 2013 годзе РЛС была перададзена Азербайджану, расійскія вайскоўцы пакінулі гарнізон, а ўсё абсталяванне было дэмантавана і вывезена ў Расію.
На території Азербайджану проживає Чыма біженців в е Чечні, у таго числі учасників Збройны дій супраць російських військ. Азербайджанська територія Протяг тривалого гадзіне, за повідомленнями ЗМІ, використовувалася чеченськими сепаратыстамі як транзітны країна І свого роду тилова база, дэ, зокрема, праходзілі відновлення поранені бойовики. Бойовикам порівняно лёгка ўдавалася перетинати кардон між Азербайджанам І Дагестанам. 15 Вересня 2004 російські Уладзі після тэракту ў Беслані зачыніць всі прикордонні сухопутні пераходзь для аўтатранспарту тая людзей І відкрили їх лише праз півтора місяці після переговорів між прэзідэнтамі, а також затримань І видачі російським уладам Груп колишніх бойовиків. У Баку було закрито чеченське представництво.
У даний гадзіну повідомляється пра розвиток взаємодії правоохоронних тая судоў органів двох країн, розвитку прикордонного співробітництва, в е урахуванням загальної ситуації на Кавказі тая виходячи із завдань боротьби супраць міжнародного тероризму.
Триває робата в е делімітації вялікадзяржаўнага кардона в е Азербайджанам. Табарам на катах 2008 р погоджена Лінія кардона, аформлена робочими пратаколамі, картографічними І описовими дакументамі, склалось 301,1 км (в е 336,5 км), тобто делімітували 90% держкордону.
Некаторыя іншыя аспекты расійска-азербайджанскіх адносін:
У пачатку 1990-х гг. Азербайджан выказаў занепакоенасць расійскай падтрымкай ўзброеных сіл Арменіі падчас Карабахскай вайны.
У сярэдзіне 2000-х гг. Азербайджан выказаў заклапочанасць у сувязі з перакідкай расійскай ваеннай тэхнікі з зачыняюцца ваенных баз на тэрыторыі Грузіі ў Гюмры (Арменія)[11] і уплывам, якое яна можа аказаць на перспектывы карабахскага ўрэгулявання.
Азербайджан неаднаразова пратэставаў супраць таго, што расейскія кампаніі ўкладваюць сродкі і вядуць бізнэс на тэрыторыі НК.
Азербайджан занепакоены заклікамі Расіі вырашаць праблему непрызнаных рэспублік на постсавецкай прасторы па мадэлі Косава — а таксама ўжо адбыўся прызнаннем Расіяй самастойнасці Паўднёвай Асеціі і Абхазіі[12].
Расія выказвае незадаволенасць з нагоды ініцыяваных ЗША праектаў экспарту каспійскай нафты на Захад у абыход Расіі, лічачы іх больш палітычнымі, чым эканамічнымі праектамі. Услед за будаўніцтвам трубаправода Баку — Тбілісі — Джэйхан гаворка ідзе аб праекце стварэння нафтаправода па маршруце Актау-Баку для транзіту казахскай нафты на Захад праз тэрыторыю Азербайджана — у выпадку яго рэалізацыі асноўная маса казахскай нафты пойдзе праз трубаправод Баку-Джэйхан і, адпаведна, у абыход Расіі.
Адносіны Азербайджана і Ірана па ранейшаму застаюцца досыць напружанымі. Яны абвастрыліся пасля жудаснага скандалу вакол публікацыі ў урадавай газеце «Іран» абразлівых для азербайджанцаў карыкатуры і тэксту. На карыкатуры намаляваны хлопчык, паўтаралы на фарсі слова «прусак», пакуль прусак, які знаходзіцца перад ім, не пытае ў яго па-азербайджанскіх: «Што?»
У жніўні 2007 года адбыўся афіцыйны візіт прэзідэнта Ірана Махмуда Ахмадзінежада ў Азербайджан, падчас якога былі падпісаны важныя для дзвюх краін пагаднення. Сярод такіх будаўніцтва двух ГЭС на рацэ Араз (Ордубадская — на азербайджанскія сродкі і Маразадская — на іранскія), спрашчэнне візавага рэжыму паміж Нахічэванскай аўтаноміі і Іранам, будаўніцтва новага аўтамабільнага маршруту паміж іранскай і азербайджанскім бакамі горада Джульфы і Нахічэванскай аўтаноміі[18].
Крызіс, які ўзнік вакол іранскай ядзернай праграмы і расійска-амерыканскія супярэчнасці з нагоды размяшчэння ракет ПРА ў выпадку «іранскай пагрозы», не маглі не закрануць Азербайджан. У інтэрв'ю расійскаму тэлебачанню ад 18 Кастрычніка 2006 г. Ільхам Аліеў сказаў:
«Не хацелася б меркаваць негатыўнага развіцця вакол Ірана. І Азербайджана мяжа з Іранам больш за тысячу кіламетраў, наладжаны актыўныя трансгранічныя кантакты, у Іране пражывае больш за палову этнічных азербайджанцаў, а гэта такія ж азербайджанцы, якія пражываюць і тут. Любое абвастрэнне становішча ў нашым рэгіёне, безумоўна, будзе мець вельмі цяжкія наступствы для ўсіх краін, так як сёння і ў палітычным, і ў эканамічным, і ваенным плане краіны рэгіёну досыць ўзаемазвязаны. Дэстабілізацыя ў адной з іх можа мець катастрафічныя наступствы, і нават цяжка выказаць здагадку, якімі яны будуць[19].»
↑Цыганаў, Алег Уладзіміравіч.Лёс і час Аліевых // Ільхам Аліеў: адкрыты свет = англ.: Ilham Aliyev: Open world. — М.: Хроникёр, 2008. — С. 252. — ISBN 978-5-90123852, ББК 63.3(2)6-8.
↑Цыганаў, Алег Уладзіміравіч.Лёс і час Аліевых // Ільхам Аліеў: адкрыты свет = англ.: Ilham Aliyev: Open world. — М.: Хроникёр, 2008. — С. 253. — ISBN 978-5-90123852, ББК 63.3(2)6-8.
