Масавыя беспарадкі ў Аргенціне ў снежні 2001 года — грамадзянскія беспарадкі ў Аргенціне, якія працякалі на фоне эканамічнага крызісу канца 1990-х — пачатку 2000-х гадоў.
Перадумова
Жорсткая прывязка да дарагой валюты (далора) зрабіла аргенцінскія тавары неканкурэнтаздольнымі, што ў далейшым адмоўна адбілася на развіцці прамысловасці[2]. Акрамя таго, з-за жорсткай прывязкі Цэнтрабанк Аргенціны пазбавіў сябе магчымасці рэальнага ўплыву на сітуацыю. Пасля таго, як у 1999 годзе Бразілія правяла дэвальвацыю, яе эканоміка стала больш прывабнай для інвестараў, чым аргенцінская. Гэта прывяло да адтоку капіталаў[3].
У 1999 годзе адбылося павелічэнне ўзроўню беспрацоўя. Розніца ў даходах паміж беднымі і багатымі стала занадта велізарнай. Улетку 2001 года крэдытныя агенцтвы панізілі крэдытны рэйтынг Аргенціны, што прывяло да ўскладнення сітуацыі на фінансавых рынках. Неўзабаве ўрад вымушана зрэзаў зарплаты дзяржслужачым і пенсіі на 13% у рамках жорсткай эканамічнай палітыкі па барацьбе з крызісам. Сітуацыя яшчэ больш абвастрылася, калі ў пачатку снежня МВФ заблакаваў вылучэнне краіне чарговага траншу крэдыту ў 1,3 мільярда долараў[4]. Для пагашэння даўгоў і ліквідацый «дзюр» у бюджэце ўлады звярнуліся да сродкаў прыватных пенсійных фондаў на ўмовах, якія былі расцэненыя як канфіскацыя. З-за гэтага засталіся нявыплачанымі 1,4 мільёна пенсій.
Хваляванні
19 снежня па ўсёй краіне праходзяць масавыя беспарадкі з-за цяжкага эканамічнага становішча, якія суправаджаліся масавымі пагромамі. Улады заявілі пра намер правесці дзявятую па ліку комплексную праграму эканоміі. Паводле паведамленняў урада, пагромы і беспарадкі былі арганізаваны пераністамі. Гэта адбылося пасля таго, як адзначылі, што пратэсты ў асноўным адбываюцца ў гарадах, дзе тыя маюць вялікі ўплыў.
У аднаўленні парадку былі задзейнічаны ўзброеныя сілы.
У першы дзень беспарадкаў паліцыя правінцыі Санта-Фэ здзейсніла рэйд на адну са школ, каб прыдушыць пратэст. Сілавікі ўжылі агнястрэльную зброю. Супрацоўнік навучальнай установы, антымілітарысцкі актывіст Клаўдыё Уга Лепраці і двое яго калег падняліся на дах, пасля чаго запатрабавалі спыніць агонь. Апошнімі словамі Клаўдыё былі «Сукіны дзеці, кіньце зброю, тут толькі дзеці, якіх мы кормім!», пасля чаго адзін з паліцыянтаў застрэліў яго[5][6].
20 снежня адбыліся сур’ёзныя сутыкненні паміж мітынгоўцамі і паліцыяй, у якіх загінула 20 чалавек[7]. У гэты ж дзень у Аргенціне ўведзена надзвычайнае становішча[8]. Некаторыя крыніцы кажуць аб 36 загінулых, у тым ліку 7 дзяцей. Найбольшая колькасць выпадкаў гібелі мітынгоўцаў была зарэгістравана на плошчы Пласа-дэ-Маё ў Буэнас-Айрэсе, што ў Аргенціне вядома як «Разня на Пласа-дэ-Маё». Тут 5 чалавек былі забіты і 227 атрымалі раненні.
Па меры ўзмацнення пратэстаў, улады паспрабавалі навязаць цэнзуру ва ўсіх навінавых кропках у сталіцы. Ідэя заключалася ў тым, каб выкарыстоўваць надзвычайнае становішча з мэтай прымусіць тэлевізійныя сеткі спыніць перадачу бягучых падзей і трансляцыю аварыйнага праграмавання. Гэты план пацярпеў няўдачу, паколькі сакратар урадавых СМІ адмовіўся выконваць атрыманыя інструкцыі. Такім чынам, пратэсты ў краіне трансляваліся як унутры Аргенціны, так і за мяжой, што прывяло да яшчэ большага ўзмацнення хвалі беспарадкаў.
Неўзабаве міністр эканомікі Дамінга Кавальё падаў у адстаўку[9]. 21 снежня сваю пасаду пакінуў і прэзідэнт Фернанда дэ ла Руа.
Наступныя падзеі
Новы ўрад змог прыняць найбольш эфектыўныя антыкрызісныя меры, якія некалькі палепшылі эканамічнае становішча краіны. Да 2004 года Аргенціна цалкам выйшла з крызісу.
У пачатку 2002 года ў Аргенціне рэзка ўпаў узровень ВУП, значна знізілася пакупніцкая здольнасць насельніцтва, значна павялічыўся ўзровень беднасці. Паводле звестак Сусветнага банка, колькасць насельніцтва за рысай беднасці ў краіне вырасла з 28,9% у 2000 годзе да 35,4% у 2001 годзе і дасягнула піка ў 2002 годзе (54,3%), пасля чаго пачало зніжацца і дасягнула 9,9% у 2010 годзе[10]. У 2001 годзе суадносіны знешняга дзяржаўнага доўгу да ВУП складалі 56,9% ад ВУП, але з-за дэфолту і падзення ВУП да 2002 годзе гэты паказчык вырас да 153,2 %, пасля чаго пачаў зніжацца на 20—40% у год[11]. З 2001 года ў Аргенціне зніжалася беспрацоўе (18,3% у 2001 годзе, 17,9% у 2002 годзе, 16,1% у 2003 годзе; у 2009 годзе — 8,6%) [11].
Зноскі
Спасылкі
