Айсіньгёро Ісінь, вялікі князь Гун (кіт. трад. 愛新覺羅·奕訢, 恭親王, 11 студзеня 1833 — 29 мая 1898) — маньчжурскі арыстакрат, дзяржаўны дзеяч Цынскай імперыі.
Біяграфія
Ісінь быў шостым сынам імператара Айсіньгёро Мяньніна (руск.) (бел., які кіраваў пад дэвізам «Даагуан», яго маці была манголкай з роду Барджыгін; яна не мела тытула «імператрыцы», а была толькі «наложніцай».
Пасля смерці імператара ў 1850 годзе быў апублікаваны яго сакрэтны ўказ аб спадчыннасці прастолу. Спадчыннікам стаў Айсіньгёро Ічжу (старэйшы зводны брат Ісіня), які ўзяў дэвіз праўлення «Сяньфэн», а Ісінь атрымаў тытул «вялікі князь Гун»; маці Ісіня атрымала тытул «удава наложніца» (у 1855 годзе пасмяротна была ўдастоена тытула «імператрыцы»).
Падчас Другой Опіумнай вайны у 1860 годзе, калі англа-французскія войскі падышлі да Пекіна, імператар збег у Горны прытулак ад летняй спёкі, а Ісіня пакінуў весці перамовы. Брытанскі і французскі паслы запатрабавалі, каб вялікі князь Гун да 23 кастрычніка прыняў умовы міру, пагражаючы ў адваротным выпадку спаліць Імператарскі палац у Пекіне. Пад уплывам рускага Пасланца Ігнацьева ён пагадзіўся падпісаць трактаты з Вялікабрытаніяй (24 кастрычніка) і Францыяй (25 кастрычніка). Каб хутчэй выдаліць замежныя войскі са сталіцы, імператар даслаў свае ратыфікацыі загадзя[4]. 14 лістапада, у падзяку за выратаванне графам Ігнацьевым Пекіна ад разрабавання англа-французскімі войскамі, Айсіньгёро Ісінь ад імя цынскай імперыі падпісаў з Расіяй Дагавор аб мяжы па Амуру і Усуры (руск.) (бел..
22 жніўня 1861 года імператар памёр. Трон атрымаў у спадчыну яго пяцігадовы сын Цзайчунь, які кіраваў пад дэвізам «Тунчжы», які быў народжаны ад Каштоўнай наложніцы І. Нябожчык імператар перад смерцю прызначыў для кіравання дзяржавай у перыяд непаўналецця сына рэгенцкі савет з шасці прыдворных і двух князёў, старэйшым у якім быў князь Айсіньгёро Сушунь. У лістападзе 1861 вялікі князь Гун увайшоў у змову з каштоўнай наложніцай І, і ў выніку палацавага перавароту Сушунь быў пакараны, двум князям прыйшлося здзейсніць самагубства, а прыдворных з рэгенцкага савета пазбавілі ўлады. Новымі сарэгентамі сталі каштоўная наложніца І (якая змяніла тытул на «ўдава імператрыца Цысі») і ўдава імператрыца Цыань, а Ісінь быў прызначаны Князем-рэгентам.
Вялікі князь Гун стаў кіраваць найважнейшымі справамі дзяржавы, і вызначаў дзяржаўную палітыку на працягу наступных двух дзясяткаў гадоў. У прыватнасці, у 1861 годзе ён заснаваў і ўзначаліў Цзунлі ямэнь (руск.) (бел., які стаў дэ-факта цынскім Міністэрствам замежных спраў, а ў 1862 годзе заснаваў Тунвэньгуань (руск.) (бел., у якім кітайскія студэнты вывучалі замежныя мовы і заходнія навукі. Айсиньгёро Ісінь быў ініцыятарам і правадніком курсу рэформаў, вядомага як «Рух самаўзмацнення (руск.) (бел.».
Уплывовасць вялікага князя пахіснулася, калі ў 1869 годзе ён, пры падтрымцы ўдовай імператрыцы Цыань, пакараў смерцю Ань Дэхая (руск.) (бел., аднаго з любімых еўнухаў Цысі, баючыся ўзмацнення іх уплыву, які традыцыйна лічыўся прыкметай дынастычнага заняпаду. У 1884 годзе Айсіньгёро Ісінь быў абвінавачаны ў непачцівых паводзінах у прысутнасці ўдовай імператрыцы і зрушаны з пасады. Свой век ён дажываў у сваёй пекінскай рэзідэнцыі.
Зноскі
 Айсіньгёро Ісінь — продкі |
|---|
|
| |
|---|
| Генеалогія і некрапалістыка | |
|---|
|
