Tratáu de Creación de la XRSS

Tipu	documentu, llei, tratáu, proyeutu y tratado constitutivo (es)
Estáu	Xunión Soviética
Llingua orixinal	rusu
Llocalización	Moscú
Creación	1922
Caducidá	8 avientu 1991, 10 avientu 1991 y 12 avientu 1991
Autor	First All-Union Congress of Soviets (en)
Robláu por	Mijaíl Kalinin, Dmitry Kursky (es) , valor desconocíu, Yósif Stalin, Jānis Rudzutaks, Avel Enukidze (es) , Jēkabs Jansons (es) , Alekséi Rýkov (es) , Georgi Piatakov (es) , Sachib-Gariej Said-Galijew, Grigori Petrovski (es) , Mijaíl Frunze (es) , Timoféi Símonov (es) , Aleksandr Sierbiczenko, Q97181967 , Michaił Smirnow, Kostiantyn Hulyi (en) , Nikolay Pakhomov (es) , Vasyl Poraiko, Gazanfar Musabekov (es) , Filipp Makharadze (es) , Sargis Hаmbardzumyan, Serguéi Kírov (es) , Mustafa Quliyev (es) , Levón Mirzoyán (es) , Aleksandr Cherviakov (es) , Vladimir Bogutsky (es) , Jānis Fabriciuss y Michail Maroz (en)
Serie
Tratado de Belovesh (es) , Resolution of the RSFSR Supreme Soviet On denunciation of the Treaty establishing the USSR (en) y Nuevu Tratáu de la Unión →
Testu completu	[1]

El Tratáu de Creación de la URSS ye un documentu que llegaliza la creación de la unión de delles Repúbliques Soviétiques pa formar la Unión de Repúbliques Socialistes Soviétiques (URSS). Otramiente, foi roblada la Declaración de Creación de la URSS, que foi considerada como una introducción política escontra'l Tratáu.

El 29 d'avientu de 1922, na conferencia de delegaciones plenipotenciarias de la RSFS de Rusia, RFSS de Transcaucasia, RSS d'Ucraína y RSS de Bielorrusia aprobaron el Tratáu de Creación de la URSS y la Declaración de Creación de la URSS.^[1] Estos dos documentos fueron ratificaos pol I Congresu de los Sóviets de la Xunión Soviética y roblaos el 30 d'avientu de 1922 polos miembros de les delegaciones,^[2] - Mijaíl Kalinin y Stalin, Mijaíl Frunze y Grigory Petrovsky, Musambékov y Serguéi Kírov, y Aleksandr Cherviakov,^[3] respeutivamente, ente otros firmantes.

Les socesives repúbliques que se formaron, entraron por enmiendes separaes del tratáu.

Los primeros exemplos d'ampliación fueron les Repúbliques d'Uzbequistán y Turkmenistán, nel 27 d'ochobre de 1924 fueron dixebraes de la República Autónoma Socialista Soviética de Turkestán de la RSFS de Rusia. La siguiente foi la República Autónoma Socialista Soviética de Taxiquistán, hasta esi momentu parte de la RSS d'Uzbequistán, siendo alzada al estatus de república de la unión el 6 d'ochobre de 1929, convirtiéndose na RSS de Taxiquistán.

La República Federal Socialista Soviética de Transcaucasia esistió hasta'l 5 d'avientu de 1936, cuando s'estremó nes repúbliques soviétiques de RSS d'Armenia, RSS d'Azerbaixán y RSS de Xeorxa. El mesmu día la República Autónoma Socialista Soviética de Turkestán dexó d'esistir dientro de la RSFS de Rusia, y el territoriu foi estremáu ente les repúbliques soviétiques RSS de Kazakstán y RSS de Kirguistán.

Na viéspora de la Segunda Guerra Mundial, creáronse delles repúbliques nueves anteriores a la invasión nazi en 1941. La primera foi la República Socialista Soviética Carelo-Finesa, que'l 31 de marzu de 1940 foi alzada al rangu de república de la unión de la previa República Autónoma Socialista Soviética de Carelia, qu'enantes formaba parte de la RSFS de Rusia.

Dempués de la Ocupación de les Repúbliques Báltiques, Lituania, Letonia y Estonia fueron tresformaes en RSS de Lituania el 13 de xunetu, RSS de Letonia el 21 de xunetu y RSS d'Estonia tamién el 21 de xunetu, y xuniéronse formalmente a la Xunión Soviética el 3 d'agostu, 5 d'agostu y 6 d'agostu respeutivamente. La última república foi la RSS de Moldavia, que foi una fusión del territoriu de Besarabia col de la República Socialista Soviética Autónoma de Moldavia, primeramente incluyida dientro de la RSS d'Ucraína.

Dempués de la guerra, nun s'establecieron nueves repúbliques, anque la RSS Carelo-Finesa foi degradada a República autónoma y reanexada a la RSFS de Rusia el 16 de xunetu de 1956.

El 8 d'avientu de 1991, los líderes de les RSS d'Ucraína y Bielorrusia, y la RSFS de Rusia roblaron el Tratáu de Belavezha que derogaba'l tratáu de 1922, que diose por termináu'l 25 d'avientu de 1991. El so efeutu foi la la disolución de la Xunión Soviética.

• 21 d'avientu de 1922 - Firma del tratáu.
• 30 d'avientu de 1922 - Ratificación del tratáu.
• 27 d'ochobre de 1924 - Les rexones poblaes por uzbecos y turkmenos de la RASS Turkestani (primeramente na RSFS de Rusia) son alzaes a repúbliques de la unión.
• 16 d'ochobre de 1939 - Establezse la RSS de Taxiquistán alzando la RASS de Taxiquistán a rangu de república de la unión, perteneciendo con anterioridá a la RSFS de Rusia.
• 2 d'avientu de 1936 - División simultánea de la RFSS de Transcaucasia nes RSS d'Armenia, RSS de Xeorxa y RSS d'Azerbaixán. Simultánea rotura del Turkestán de la RSFS de Rusia, hasta esi momentu RASS de Kazakstán y Kirguistán, alzándoles a RSS de Kazakstán y Kirguistán.
• 31 de marzu de 1940 - La RASS de Carelia perteneciente a la RSFS de Rusia, ye alzada a RSS Carelo-Finesa.
• 3 d'agostu de 1940 - La RSS de Lituania amestada a la URSS.
• 5 d'agostu de 1940 - La RSS de Letonia amestada a la URSS.
• 6 d'agostu de 1940 - La RSS d'Estonia amestada a la URSS.
• 24 d'agostu de 1940 - Créase la RSS de Moldavia cola ASSR de Moldavia hasta esi momentu incluyida na RSS d'Ucraína, más el territoriu rumanu anexáu de Besarabia (vease Ocupación soviética de Besarabia y el norte de Bucovina).
• 16 de xunetu de 1956 - La RSS Carelo-finesa foi degradada a RASS y reanexada a la RSFS de Rusia.
• 8 d'avientu de 1991 - Tratáu de Belavezha alrodiu de la disolución de la URSS.
• 25 d'avientu de 1991 - Derogación del tratáu.

• Repúbliques de la Xunión Soviética
• Tratáu de Belavezha
• Disolución de la Xunión Soviética

Ye obligatoriu indicar l'idioma de Wikisource.