← Segunda República Francesa Segundu Imperiu Francés (de 2 avientu 1852 a 4 setiembre 1870) Tercer República Francesa →
estáu desapaecíu
Bandera de Francia Emblema nacional de Francia
Himnu nacional	Partant pour la Syrie
Alministración
Nome oficial	Second Empire (fr)
Capital	París
Forma de gobiernu	Monarquía constitucional monarquía dual (es)
Napoleón III Bonaparte (dende 1852)
Llingües oficiales	francés
Xeografía
Coordenaes	48°51′23″N 2°21′08″E / 48.8564°N 2.3522°E / 48.8564; 2.3522
Economía
Moneda	franco francés (es)

El Segundu Imperiu francés (en francés: Second Empire français) ye un términu historiográficu usáu pa designar un periodu de la historia de Francia entendíu ente 1852 y 1870. El nome oficial del réxime foi, sicasí, Imperiu francés (Empire français), el términu "segundu" usar pa estremalo del Primer Imperiu francés, establecíu a entamos del sieglu XIX pol xeneral, y depués emperador, Napoléon Bonaparte.

L'Imperiu foi proclamáu'l 2 d'avientu de 1852 (aniversariu de la coronación de Napoléon I) cuando'l primera y únicu presidente de la Segunda República, Luis Napoleón Bonaparte, convertir en Napoléon III, "Emperador de los franceses" ("Empereur des français"). Anque un añu antes, el 2 d'avientu de 1851, Luis Napoleón Bonaparte yá diera un golpe d'estáu, eslleíu'l parllamentu y convirtiérase en dictador, adquiriendo'l cargu de “prince-président” (“príncipe-presidente”). La proclamación del Imperiu foi aprobada pol Senáu (7 de payares), depuráu de cualquier oposición republicana o monárquica, y ratificada por aciu un referendu popular (21-22 de payares).^[1]

Si de primeres l'Imperiu carauterizar por llindar les llibertaes individuales y los derechos civiles, censurar la prensa, llindar el poder del parllamentu y callar a la oposición, progresivamente foi evolucionando escontra posiciones más lliberales hasta qu'en 1869 foi nomáu xefe de gobiernu Émile Ollivier, d'enclinos republicanos.^[2] L'añu siguiente, una importante reforma fixo avanzar l'Imperiu escontra una monarquía parllamentaria, llindando'l poder del emperador y aumentando el de les cámares.

Nel planu interior, l'Imperiu carauterizar pola promoción del réxime al traviés de campanudes puestes n'escena que devasaben el meru ámbitu de la corte imperial. La llamada "fête impériale" ("fiesta imperial") quedó ejemplificada poles esposiciones universales de 1855 y 1867, la construcción del Nouveau Louvre, les reformes de París o los numberosos viaxes que l'Emperador y la Emperatriz realizaron al traviés de Francia y al estranxeru. Felicidad puesta n'escena viose acompañada, y en parte faía posible, por una auténtica bonanza económica nel contestu de la Segunda Revolución Industrial. Coles mesmes corrió paralela al desenvolvimientu del pomposu estilu Napoléon III, un historicismu qu'entemecía influencies del Renacimientu, del Barrocu, del Rococó y del style Louis XVI; el so más destacáu exemplu foi la Nouvel Opéra de Paris.

Al respective de la política esterior, Napoléon III, deseosu d'aselar a los otros estaos europeos, proclamó “l'Empire c'est la paix” (”l'Imperiu ye la paz”),^[3] sicasí, llevó a cabu una ambiciosa política internacional. Hai de solliñar la intervención na Guerra de Crimea (1854), nes Guerres italianes (1859) y la Espedición a la Conchinchina (1858-1862) como les sos intervenciones más esitoses. Ente que la Espedición de Méxicu (1862-1867) o la Crisis de Luxemburgu (1867), sellaron el cayente imperial. El fundimientu del Imperiu tuvo llugar de resultes del so clamorosa derrota mientres la Guerra franco-prusiana (1870-1871): na Batalla de Sedán, Napoléon III foi prindáu y dos díes depués proclamóse la so destitución y la instauración de la república en París.

Dempués de la so cayida, el Segundu Imperiu foi llargamente desfamáu polos políticos ya ignoráu polos historiadores, pero, dende los años 1970 vuelve ser un periodu estudiáu y reinterpretado dende una óptica más equilibrada.^[4][5]

Carlos Luis Napoleón Bonaparte, fíu de Luis Bonaparte y por tanto, supuestu sobrín de Napoleón I (fechu demostráu falsu apocayá^[6]), presentar a les primeres eleiciones por aciu sufraxu universal masculín que se celebren en Francia en 1848. Llogra una apolmonante victoria y conviértese nel primer presidente de la Segunda República Francesa gracies al sofitu de la población católica llabradora.

Mientres los trés años que duró'l so mandatu llevó a cabo ley como la llibertá d'enseñanza (lo cual nun satisfai a los católicos estremistes porque da a la Universidá estatal el monopoliu d'otorgar títulos), la llei eleutoral (ensin violar el sufraxu universal pero perxudicando a los obreros yá que pa votar nun conceyu teníase que morar nél mientres trés años) o la llei de prensa, qu'impon llendes a la llibertá d'espresión. El problema vien a la fin del so mandatu, yá que nun puede ser reelixíu. Asina, el 2 d'avientu de 1851 da un golpe d'Estáu reclamáu pola población francesa pa instituyir el II Imperiu francés. Atopó bien poca resistencia ente los diputaos. L'únicu focu de resistencia atópase en París y la so contorna.

L'establecimientu d'un nuevu imperiu foi aprobáu por un plebiscitu. A partir d'equí hubo gran represión sobre los grupos opositores.

Al igual que'l primer imperiu, ésti foi contestáu per bona parte de la opinión pública. Pa caltenelo hubo que caltener una autoridá más fuerte, polo que rápido Napoleón III convirtió'l so gobiernu nun réxime autoritariu que consiguió basase nel sofitu del exércitu, qu'había perdíu bona parte de les sos idees lliberales y quería títulos, compensaciones, bon salariu, prebendas, etc.

Tamién-y sofitaba la burguesía, que valoraba más el nuevu orde social establecíu según la prosperidá económica de la coxuntura internacional. La Ilesia foi'l tercer sofitu, pos vio favorecida una nueva alianza reflexada nel sofitu dau al presupuestu del cleru y les escueles relixoses.

Mientres el II Imperiu produzse un fuerte desenvolvimientu de los medios de tresporte, según una bonanza económica. Amóntase la rede bancaria y róblase un tratáu llibrecambista con Inglaterra en 1860 que fomenta'l comerciu internacional.

Hasta 1860 Napoleón III gobierna ensin oposición, en parte, pol control policial y la censura de prensa, y en parte pola meyora económica de Francia. Coles mesmes, los trunfos en política esterior refuercen la política del emperador.

Dempués d'un periodu de transición, al falla-y los sofitos tradicionales Ilesia y burguesía, el gobiernu xira escontra la esquierda en busca de nuevos sofitos.

Dientro d'esta política lliberal ta'l derechu d'iniciativa del Parllamentu (1860) y el control de los presupuestos per parte de les Cámares (1861). En 1864 otorgar el derechu d'asociación y fuelga.

A partir de 1867, el malestar pola política esterior (fracasu de Méxicu) ya interior (crisis económica) fuercen les concesiones del réxime. En 1867 conceder al Cuerpu Llexislativu'l derechu de interpelación y responsabilidá ministerial ante les Cámares. Coles mesmes, anídiense les lleis de prensa supresión de la censura previa y xunta anulación de l'autorización previa.

Nes últimes eleiciones de 1869 la meyora de la oposición rescampla, acentuándose les reformes dende'l poder. Modifícase la Constitución, fortaleciendo'l parllamentarismu y retáyense les facultaes constitucionales de la pareya imperial.Toes esta reformes fueron acotaes pol pueblu nun plebiscitu celebráu en mayu de 1870.

Nel campu económico y social, los resultaos de Napoleón III, inspiráu por Henri de Saint-Simon según pol so exiliu en Gran Bretaña, fueron ensin dulda meyores que los d'el so tíu quien asegurara a Francia un Estáu y una alministración sólida. Jacques Marseille destacó que: «El cuidu de plegala a les esixencies y llimitaciones de la revolución industrial tenía de corresponder a Napoleón III. Daqué pa faelo menos popular que'l so tíu, yá que ye difícil en Francia preferir el mercáu que al Estáu.»^[7]

Ello ye que los años 1850 y 1860 fueron la ocasión d'una prosperidá económica real. Nel planu financieru, Napoleón aprovecha la coxuntura: el descubrimientu d'oru en California y n'Australia. L'eleváu porcentaxe d'esi oru que terminó en Francia dexó la espansión monetaria, que aguiyó los negocios. Per otra parte, nesta dómina, establecióse la rede de bancos de negocios: los Hermanos Péreire establecen un sistema de financiamiento por obligación de les empreses que, a pesar de la quiebra del bancu en 1867, influencia al restu del sector, onde los Rothschild caltuvieron la so posición. Otru bancu qu'apurrió préstamos al llargu plazu, el Crédit foncier, foi creáu en 1852. La rede de bancos de depósitos apaez tamién nesta dómina: el Crédit industriel et commercial (1859), el Crédit Lyonnais (1863) y la Société Générale en 1864. Estos bancos dexaron atraer el dineru de los pequeños aforradores. La distinción neta de los bancos de depósitos y de los bancos de negocios nun se va realizar más que progresivamente a iniciativa de Henri Germain, fundador del Crédit lyonnais, con cuenta d'asegurar la estabilidá del sistema bancariu. Consistió en nun emprestar más al llargu plazu los aforros de curtiu plazu.

Na so fase lliberal, l'Imperiu flexibilizó la llexislación sobre la creación d'empreses: la creación de les sociedaes anónimes foi totalmente liberalizada en 1867, tres una lliberalización parcial de 1863.

Les obres públiques entamaes pol Segundu Imperiu fueron bien importantes. La rede de ferrocarriles pasó de 3.000 km en 1850 a 17.500 km en 1870.^[8] Napoleón promovió la realización de la canal de Suez, inauguráu en 1869, que revolucionó'l tresporte marítimu ente Europa y l'océanu Índicu. La puxanza de los ferrocarriles aguiyó direutamente a la industria siderúrxica. Les obres públiques incluyeron tamién la renovación completa de París pol Barón Haussmann, lo mesmo que de otres ciudaes como Lyon.

Napoleón III taba tamién convencíu de les virtúes del comerciu llibre: confió a Michel Chevalier axustar secretamente con Richard Cobden un alcuerdu comercial ente Francia y el Reinu Xuníu. Robláu en 1860, esti alcuerdu foi calificáu de « golpe d'estáu comercial» polos industriales franceses que tarrecíen ser arruinaos pola competitividá de la economía británica; sicasí, el tratáu provocó la multiplicación d'alcuerdu de llibre comerciu ente les distintes naciones europees, creando, por causa de la clausa de la nación más favorecida, una primera yera relativa de comerciu llibre nel continente. Siempres a escala europea, Napoleón III suañaba con una unión monetaria que condució a la creación de la Unión Monetaria Llatina.

Finalmente, Napoleón III estableció una política social real: alcordó'l derechu de fuelga en 1864 y pronuncióse a favor de la supresión del livret ouvrier, documentu qu'arreyaba a los obreros a cumplir un horariu bien estrictu.^[9] Si los obreros afayaron el derechu de fuelga, la burguesía afayó les grandes tiendes: Aristide Boucicaut creó Le Bon Colé en 1852. Esta creación foi siguida pola apaición de marques célebres: Au Printemps (1865), La Samaritaine (1869).

Tres direutrices marquen la política esterior del imperiu: el fomentu del colonialismu, el sofitu a la unidá italiana y el intervencionismu.

• Colonialismu:

Napoleón III impulsa'l imperialismu francés, non yá con fines económicos buscando materies primes y mercaos, sinón políticu, a imitación del Reinu Xuníu. Más que n'África onde sigue la penetración empecipiada nel reináu de Lluis Felipe I n'Arxelia y Senegal, l'emperador afita la so atención n'Asia. Por aciu el Tratáu de Tien Tsin, en 1860, China vese obligada a abrir los sos puertos al comerciu francés. Pero ye n'Indochina onde'l Segundu Imperiu pon en marcha una auténtica empresa colonizadora, cola sida de la espedición francu-española a Cochinchina Vietnam y Laos, l'Imperiu va dar# en la so anexón ente 1862 y 1867 y a la ocupación de Camboya en 1863.

• Unidá d'Italia:

L'emperador ye un decidíu partidariu de la unidá d'Italia. Pa ganase'l sofitu de Francia, Cavour, primer ministru d'El Piamonte, nun duldara en participar al llau de Francia y el Reinu Xuníu na Guerra de Crimea (1854-56). En 1858 na Entrevista de Plombières (Plombières-les-Bains), Cavour, promete la entrega a Francia de Saboya y Niza, que se lleva a efeutu en 1860. Les tropes conxuntes de Francia y Piamonte consiguen grandes ésitos frente a Austria nes batalles de Magenta y Solferino, pero la medrana a que'l conflictu estiéndase fai que Napoleón III firme por separáu la paz de Villafranca en 1859. Los nacionalistes italianos siéntense traicionaos por Napoleón III, siendo la «cuestión romana» la qu'encrespe les rellaciones del gobiernu imperial colos católicos.

• Intervencionismu:

Si Lluis Felipe esforciárase en caltener la paz hasta'l puntu de que munchos franceses considerar un coimbre, Napoleón III hubo d'aselar a Europa y convencela de qu'otru Napoleón nun significaba somorguiar de nuevu'l continente na guerra. Tou cuanto tenía que faer yera atopar una guerra pequeña que satisfixera a los sedientos de gloria en casa, pero ensin esmoler a naide nel estranxeru. Asina, xunir a Gran Bretaña nuna guerra menor contra Rusia en 1854, y en 1859 empeñar n'otra contra Austria. En 1860 paecía que conduxera bien los asuntos y topábase nel cume de la popularidá y el prestíu.

• Guerra de Crimea:

Rusia pretendía'l control de los restos del Imperiu Turcu llamáu «l'enfermu d'Europa»: los Balcanes y el control del estrechu de los Dardanelos. El Reinu Xuníu, por intereses comerciales, opónse y sofita a Turquía frente a los rusos. Francia se alía col Reinu Xuníu ya intervién na Guerra de Crimea, que termina nel Congresu de París en 1856, alzándose Napoleón III como «l'árbitru d'Europa».

• Proyeutu de Protectoráu n'Ecuador:

En 1859 el presidente d'Ecuador, Gabriel García Moreno desenvolvió un proyeutu de protectoráu qu'unvió, per mediu de tres cartes, a Emilie Trinité, encargáu de negocios de Francia con sede en Guayaquil, nes que solicitaba una asociación col imperiu empobináu por Napoleón III, similar a la que tenía Canadá col Reinu Xuníu nesa dómina.

Primeramente Napoleón III, anque non del tou renuente al plan, bazcuyó n'adoptar el compromisu plantegáu por García Moreno yá que la so escuadra nel Pacíficu nun yera lo suficientemente fuerte pa enfrentar un adversariu como Gran Bretaña, por casu. En febreru de 1862, una razón muncho más poderosa pesó sobre'l so ánimu: Francia empecipiara la so intervención armada en Méxicu, empresa qu'absorbió tol so interés y remató cola instalación del imperiu francés en dichu país por un curtiu ralu. Primero que Fabre pudiera arrexuntar tola información adicional que'l canciller Thouvenel solicitára-y, llegó la orde del emperador francés de refugar la ufierta en términos evasivos y diplomáticos.

• Guerra de Méxicu:

Dende la so independencia d'España en 1821, Méxicu sufriera una guerra civil latente ente conservadores y lliberales. Tres años de guerra ente dambos bandos, les finances de Méxicu atópase en crisis, polo que Benito Juárez toma la decisiòn de suspender el pagu de la delda esterna a Francia, España y Reinu Xuníu.

Los conservadores soliciten la intervención esterior y ufierten la corona de Méxicu a Maximiliano d'Habsburgu, Archiduque d'Austria. Francia, España y Reinu Xuníu unvien una fuercia pa exercer presión escontra'l pagu de la delda. Realizaes les negociaciones al traviés del ministru de rellaciones Esteriores Manuel Dobláu, España y el Reinu Xuníu retiraríense, ente que Francia permanecería, coles mires de que'l nuevu emperador diera a les empreses franceses un tratu preferencial, estableciendo asina una zona d'influencia en Méxicu.

Pero les sos ilusiones imperialistes veríense atayaes al sufrir la so primer derrota militar en 50 años, una y bones el 5 de mayu de 1862, na batalla de Puebla, l'exércitu mexicanu comandado pol Xeneral Ignacio Zaragoza, solména-y una derrota al exércitu francés comandado pol Xeneral Charles Ferdinand Latrille, Conde de Lorencez, que non yá sospriende al mundu, sinón que revitaliza l'espíritu nacionalista de los mexicanos. Entá viva l'amenaza estranxera, una y bones les tropes de Napoleón III entraben al país col sofitu de los conservadores. Los lliberales mexicanos aguantaron por aciu la guerra de guerrilles.

Ante les derrotes infligidas poles guerrilles mexicanes, les tropes de Napoleón III van retirar de Méxicu y Maximiliano I sería fusiláu nel Cuetu de les Campanes, en Querétaro en 1867, ante la protesta de reis y xefes d'estáu. La repercusión d'esta derrota va ser importante pal Segundu Imperiu.

La cayida empieza hacia 1870 por midíes de política interna, yá que anque teníen el sofitu de los republicanos y los obreros, topetaben colos evanxélicos y la burguesía financiera. Amás, la política interior tuvo una serie de fracasos importantes; tamién se cunta que nesi aspeutu, que'l cayente del imperiu empezó desque empecipió la espedición a Méxicu, yá que ellí l'imperiu sufrió la so primer derrota militar (dende la batalla de Waterloo) en 1815, na batalla de Puebla el 5 de mayu de 1862 a manes de les tropes mexicanes, pola que Francia se convertiría nel hazmerreír de toa Europa. Nel aspeutu militar les coses yá nun seríen iguales dempués d'esi acontecimientu, hai problemes n'Italia, la estrueldosa derrota na guerra de Méxicu que remató cola execución del emperador Maximiliano I de Méxicu (1867) y la tarrecible Guerra franco-prusiana de 1870 na cual Napoleón III foi vencíu por completu.

Les derrotes producir por falta d'un exércitu preparáu lo mesmo que de aliaos, al igual que poles contradicciones de la política de Napoleón III (en contra de les unificaciones y en contra d'Europa). El casu ye que, en 1870, Napoleón capitula na batalla de Sedán y ye fechu prisioneru.

A partir d'equí establezse un gobiernu provisional per parte de les autoridaes llegales del Imperiu, pero'l sector republicanu invade l'Asamblea y proclama la Tercer República Francesa en 1870.

Casáu con Eugenia de Montijo (condesa de Teba), una noble española d'ascendencia escocesa y española, Napoleón III tuvo un fíu, Eugenio Bonaparte (Napoleón Eugenio Luis Juan José, 1856–1879), qu'a la so muerte convertir en xefe de la familia y foi llamáu polos sos partidarios Napoleón IV.

• Anceau, Eric, Napoléon III, un Saint-Simon à cheval, Paris, Tallandier, 2008.
• Choisel, Francis, La Deuxième République et le Second Empire au jour le jour, chronologie érudite détaillée, Paris, CNRS Editions, 2015.
• Girard, Louis Napoléon III, Paris, Fayard,1986.
• Tulard, Jean (dir.), Dictionnaire du Second Empire, Paris, Fayard, 1995, 1348 p.

• Historia de Francia

• Primer Imperiu francés

• PAREDES, J. Manual d'historia contemporánea universal. Editorial Ariel.