Siguiendo les indicaciones de la Internacional Comunista, el Partíu Comunista Español y el Partíu Comunista Obreru Español celebren en Madrid, del 7 al 14 de payares de 1921, una Conferencia de fusión dando llugar al Partíu Comunista d'España.[1]
El 15 de marzu de 1922, el Partíu Comunista d'España celebra'l so I Congresu en Madrid. El primer secretariu xeneral foi Antonio García Quejido, que plantegó la necesidá de llograr la unidá de la clase obrera en redol a la vanguardia constituyida pol nuevu Partíu, coles mires d'algamar el socialismu.
El II Congresu, celebráu'l 8 de xunetu de 1923, escoyó a César Rodríguez González, quien fuera cofundador del PCOE en 1921, como secretariu xeneral del PCE. Yá nesi momentu'l PCE tarrecía la involución y llamaba a la unidá de los trabayadores. El 13 de setiembre, el xeneral Miguel Primo de Rivera, en connivencia col rei Alfonso XIII daba un golpe d'Estáu y establecía la dictadura. Los llocales del PCE son clausuraos y les detenciones de militantes comunistes asocédense, incluyíu'l secretariu xeneral.
Con un PCE illegal, el III Congresu se celebró en París n'agostu de 1925, qu'escueye a José Bullejos como nuevu secretariu xeneral, el PCE naquellos años cai nel sectarismu. En 1927 xúntase bona parte de la CNT de Sevilla y en 1928 cai esmantelada tola direición. Tres la cayida de la dictadura en xineru de 1930 y la llegada de la dictablanda, el gobiernu del xeneral Berenguer restablez delles llibertaes y llegaliza dellos partíos políticos, ente los que nun s'atopa'l PCE. El 23 d'agostu d'esi añu apaez el primer númberu selmanal del muérganu del Partíu, Mundo Obrero, que n'avientu del añu siguiente de tresformó en diariu.
El 14 d'abril de 1931 proclamábase la II República, que'l PCE consideraba un engañu "pa la clase trabayadora". El PCE proclamó: "¡Embaxo la república burguesa! ¡Vivan los soviets!"
Segunda República (1931-1939)
Lideralgu de José Díaz (IV Congresu)
Tres la proclamación de la República'l PCE volvió a la lluz nuna situación bien precaria, dempués de tar práuticamente na clandestinidá o cuasi nella dende la so fundación, pasaba a ser llegal. Ye escoyíu'l primer alcalde comunista mientres la Segunda República, Luis Cicuéndez, natural de La Villa de Don Fadrique, na provincia de Toledo, d'onde foi nomáu alcalde tres la segunda vuelta de les eleiciones municipales de 1931. El PCE pasó de tener un millar de militantes a principios de 1931 y escasa influencia social ya institucional, a 8800 a finales d'esi añu.
El 17 de marzu de 1932 celebróse'l IV Congresu del PCE en Sevilla, qu'escueye a José Díaz Ramos como secretariu xeneral, coles mires de construyir un gran partíu comunista de mases y a finales d'esi añu yá llega a 15 000 afiliaos, abrióse a aliances con otres fuercies polítiques como'l PSOE. El 3 d'avientu de 1933, ye escoyíu'l primer diputáu comunista de la historia d'España, Cayetano Bolívar Escribano, que salió de la cárcel pa ocupar el so escañu pola provincia de Málaga. Tamién la Federación vasco-navarra del PCE, constituyóse na Federación Comunista d'Euskadi so la Plataforma Revolucionaria del Partíu Comunista pa la Lliberación Nacional y Social d'Euskadi".[2]
Darréu, na llamada Revolución de 1934 contra la política del gobiernu radical-cedista, el PCE desempeñó un papel menor que'l del PSOE. Sicasí tuvo que volver a la clandestinidá, teniendo yá 20 000 militantes. En 1935 la Federación Comunista d'Euskadi, constituyóse en partíu nacional y de clase, Partíu Comunista d'Euskadi-Euskadiko Partidu Komunista (PCE-EPK).[3] Nesi momentu'l PCE s'axuntó a la política de crear un Frente Popular qu'arrexunte a toles fuercies d'izquierda. Tres la victoria eleutoral del Frente Popular el 16 de febreru de 1936, el prestíu del Partíu Comunista creció rápido: en cinco meses pasa de 30 000 a 100 000 afiliaos.
La espansión del PCE tuvo nos momentos previos a la Guerra Civil y nos darréu posteriores dos grandes finxos:
Guerra civil española
Desque españó la Guerra Nacional Revolucionaria (denominación que-y dio'l PCE a la Guerra Civil), la estratexa'l PCE foi siempre'l buscar la unidá contra la reacción golpista, formando un Frente Popular qu'apigurara a toles fuercies lleales a la República, incluyendo a la pequeña burguesía y a determinaos seutores de la media burguesía.
Asina, emprestó'l so sofitu pa entamar la llucha contra'l fascismu dende'l primer gobiernu constituyíu mientres la guerra, el presidíu por José Giral, d'Izquierda Republicana (DIR).
En Madrid, la mayoría de los militantes del PCE collaboraron nel zarru de los caminos d'accesu a la ciudá. Coles mesmes, el partíu realizó un denodado esfuerciu pa incorporar a la llucha, encuadrando nos primeros batallones de milicies a mamplén de combatientes antifascistes. En Barcelona, en ganando a les guarniciones sublevaes, constituyíase'l Partíu Socialista Unificáu de Cataluña (PSUC).
El PCE tamién foi responsable de la creación de les Milicies Antifascistes Obreres y Llabradores (MAOL) y de la unidá sindical ente la Unión Xeneral de Trabayadores y la CGTU. Mientres esti periodu, el númberu d'afiliaos al PCE siguió n'ascensu, asina, a finales de xunu de 1937 la militancia foi envalorada en 301 000 afiliaos, a los qu'habría que sumar a los 22 000 afiliaos a la seición vasca y a los 60 000 de la sección catalana del partíu.[4]
El gobiernu republicanu solo recibió ayuda de la Xunión Soviética y Méxicu, escasa en comparanza col inmensu sofitu militar y armamentístico de l'Alemaña nazi y la Italia fascista a los sublevaos.
Les Brigaes Internacionales
El 29 de xunetu de 1936, a los diez díes d'empezar la guerra, Dolores Ibárruri fai un llamamientu internacional per radio pa defender la República. Entamaron a formase les Brigaes Internacionales de voluntarios, representantes de más de mediu centenar de países, integraes por comunistes, socialistes, xente d'otros partíos, obreros, llabradores, intelectuales y antifascistes polo xeneral.
El 4 de setiembre de 1936, el socialista Francisco Largo Caballero esixó la collaboración de los comunistes p'aceptar les responsabilidaes gubernamentales, énte lo cual el PCE aportó a incorporase a l'alministración gubernamental y conformar un gobiernu del Frente Popular. Nomaron a Vicente Uribe como ministru d'Agricultura y a Jesús Hernández Tomás como ministru d'Instrucción Pública y Belles Artes, representantes del PCE nel gobiernu.[5][6]
Nuna asamblea pública celebrada en Madrid, el PCE espunxo los puntos esenciales del so programa políticu que yeren, en resume, ganar la guerra, resolver los problemes de la revolución democrática y guarnir la unidá de toles fuercies populares, colo cual les midíes revolucionaries quedaríen aplazaes.
L'Exércitu Popular
El Partíu Comunista empezó a crear un Exércitu Popular mientres l'empiezu de la guerra coles formaciones que constituyeron el Quintu Reximientu de Milicies Populares, que llegó a cuntar con 70 000 combatientes antifascistes y qu'echó los cimientos de la nueva organización militar. El 5ᵘ Reximientu dotó de cuadros de mandu al naciente Exércitu del Pueblu.
Los postulaos esenciales d'esa política, foron los siguientes: l'usu de los mandos que diben surdiendo del pueblu nos puestos a los que yeren alzaos polos mesmos combatientes; el desarrollu d'un ampliu trabayu de preparación y educación militar de nuevos cuadros, surdíos tamién del pueblu; l'usu simultáneu nel nuevu Exércitu de tolos antiguos militares fieles a la República; el nomamientu de comisarios políticos en toles unidaes de les fuercies armaes...
Pero la política del Frente Popular llevó-y a conflictos colos anarquistes de la CNT-FAI y los comunistes antiestalinistes del Partíu Obreru d'Unificación Marxista (POUM), que nun taben acordies coles aliances cola pequeña burguesía nin en retardar la revolución a la guerra. Per otru llau, como artífiz de la militarización de les milicies nel Exércitu Popular Republicanu, el PCE tamién foi acusáu de deshumanizar el procesu revolucionariu.
Mientres la guerra civil, el partíu algamó los 300.000 militantes, mientres que les XSU los 500.000 militantes.
Transición y rotura interna (1975-1986)
Llegalización del PCE
N'avientu de 1975 el rei Xuan Carlos I d'España treslladó a Santiago Carrillo'l mensaxe de que pretendía democratizar el réxime, pidiendo paciencia y el fin de los ataques a la Monarquía. El PCE, qu'hasta entós siguía impulsando una «rotura democrática», nel comité executivu de xineru de 1976 dexaba yá a un llau les crítiques al rei y baxa'l nivel d'ofensiva y movilización. Esta posición se confirmó nel Comité Central celebráu en Roma'l 28 de xunetu, onde s'alcuerda acabar cola estructura en célules pa impulsar agrupaciones territoriales, y onde'l PCE ruempe la Xunta Democrática p'averase a la Plataforma de Converxencia.[7][8]
Actu de clausura de la primer Fiesta del PCE, celebrada na Casa de Campo de Madrid en 1977.
El 24 de xineru de 1977 tuvo llugar lo que se conoz como la matanza d'Atocha de 1977: un comandu d'ultradrecha entró nun despachu d'abogaos en drechu llaboral de CCOO y el PCE nel centru de Madrid, asesinando a balazos a cinco d'ellos y dexando a otros cuatro mancaos. Al entierru asistieron más de cien mil persones y convirtióse nuna multitudinaria manifestación, que trescurrió ensin incidentes. Siguiéronlu importantes fuelgues y muestres de solidaridá en tol país, amás d'un paru xeneral de trabayadores el día dempués del atentáu.
El 11 de febreru de 1977 el PCE presenta la documentación pa ser incluyíu nel Rexistru d'Asociaciones y el 9 d'abril d'esi añu'l PCE ye llegalizáu, presentándose a les eleiciones con Santiago Carrillo como candidatu. La militancia del interior, bien próxima a la realidá española y representante de les postures rupturistas cola dictadura, víense como los custodios del Partíu hasta que los históricos" exiliaos pudieren retornar, pero cuando asina asocedió, los exiliaos retornaos taben tremendamente estremaos de la realidá española por cuenta de la so llarga ausencia.
En payares de 1977 Carrillo foi a Washington a dar unes conferencies y caltener un alcuentru col Departamentu d'Estáu de los EE.XX.. Na so intervención na Universidá de Yale, Carrillo anunció que'l PCE arrenunciaría al marxismu-leninismu nel siguiente Congresu.[9] Nesi añu un sector denomináu Oposición d'Izquierda (OPI), que surdiera tres el VIII Congresu, abandona'l PCE y adopta'l nome de Partíu Comunista de los Trabayadores (PCT).
En 1978, nel IX Congresu del PCE, primer Congresu que se celebraba n'España dende 1932, salió reelixíu Santiago Carrillo como secretariu xeneral, mientres que Dolores Ibárruri saldría escoyida como presidenta del partíu. Les divisiones que yá esistíen con anterioridá siguieron afondándose cuando'l PCE dexó de considerase marxista-leninista pa pasar a definise como marxista-revolucionariu, por 965 frente a 248 votos. Francisco Frutos, que dempués sería secretariu xeneral del PCE, foi quien defendió les tesis leninistes en Madrid, que nel PSUC catalán (onde él militaba) yeren mayoritaries. Amás, confirmóse'l cambéu d'una estructura celular a una territorial (rompiendo asina cola estructura organizativa tradicional de los partíos comunistes) y consolidóse'l distanciamientu de la Xunión Soviética y el restu de países del Pactu de Varsovia, col fin d'otorgar un aperturismu a la organización y aumentar el sofitu eleutoral, fechu que dio llugar a munches convulsiones internes.
En 1979, el PCE pasó de 200 000 a 170 000 militantes.
El sector leninista y el sector "renovador"
En xunetu de 1981 celébrase'l X Congresu del PCE, que nesi momentu cunta con 84.500 militantes más los 80.000 del PSUC en Cataluña. Álcense dos enclinos contrarios a la direición de Santiago Carrillo: los leninistes (tamién denominaos prosoviéticos) como Ignacio Gallego o Francisco García Salve defendíen una postura más ortodoxa y cercana a la Xunión Soviética; los renovadores defendíen una postura más moderada y aperturista. Col fin d'harmonizar les rellaciones internes del PCE, Julio Anguita propunxo una ponencia pa dar llugar a diversos enclinos internos, propuesta baltada polos carrillistes. De la mesma, Santiago Carrillo propunxo la creación de la figura del vicesecretariu xeneral, dientro de la executiva, siendo nomáu Nicolás Sartorius pa tal cargu.
Pa ochobre de 1982 convocárense eleiciones xenerales n'España, y Santiago Carrillo denunció que la convocatoria de celebró coles normes eleutorales de 1977 y 1979, que consideró de "duldosa constitucionalidá", yá que beneficiaben a Alianza Popular (precursor del actual Partíu Popular) y al PSOE. Amás, aseguró que l'entós presidente Leopoldo Calvo-Sotelo bastiara la convocatoria pa provocar una bipolarización política en dambos partíos, coles mires d'amenorgar al máximu la representación política del PCE, que yera entós l'únicu partíu que defendía un frente "democráticu, marxista y revolucionariu". Y asina foi, pos naquellos comicios siguió la cayida eleutoral al concentrase'l votu de la izquierda nel PSOE, que ganó con mayoría absoluta, polo que Carrillo dimitió como secretariu xeneral, siendo sustituyíu por Gerardo Iglesias.[10]
Renovación y espulsión de los carrillistes
Dempués de la dimisión de Carrillo y tres una llixera recuperación eleutoral nes eleiciones municipales, el 20 d'avientu de 1983 celebróse'l XI Congresu del PCE, nel que participaron 85 000 militantes,[11] y que terminó totalmente estremáu ente los carrillistes, el sector prosoviéticu o leninista, lideráu por Ignacio Gallego, y los renovadores que llograron la mayoría escoyendo a Gerardo Iglesias como secretariu xeneral, a Dolores Ibárruri como presidenta, asina como a Enrique Curiel como vicesecretariu xeneral, alcordando la construcción d'un proyeutu unitariu de la izquierda, que buscara la converxencia social y política con otres fuercies.[12] Naquél Congresu, Santiago Carrillo y los so siguidores se declararon contrarios a la direición de Gerardo Iglesias, proponiendo una secretaría xeneral compartida ente los dos, suxerencia que sería refugada pol secretariu xeneral. D'esta miente, Santiago Carrillo acusaría a los renovadores de nun tener un programa propiu, de ser dependientes del PSOE y d'intentar destruyir el PCE, nun contestu nel que los carrillistes taben en clara minoría.
N'ochobre de 1984, el gobiernu de Felipe González, pactó una reforma eleutoral con Alianza Popular, y l'entós vicesecretariu xeneral del PCE, Enrique Curiel, criticó que dicha reforma caltenía la Llei de D'Hondt que perxudicaba especialmente a los comunistes y que favorecía al bipartidismu, yá que caltenía les grandes diferencies nel costu de votos que los partíos precisen pa llograr un llugar nel Congresu.[14]
En 1986, y tal que s'alcordara nel últimu congresu, el PCE ye'l principal impulsor de la coalición Izquierda Xunida (IX), constituyida al pie de otres fuercies polítiques como Izquierda Republicana, y nel que tamién participaría'l PCPE.
De cara a les eleiciones xenerales de 1986, Santiago Carrillo declaró que sofitar a IX suponía "soterrar el comunismu" y beneficiar "a la drecha" en desterciu del PSOE.[16] Finalmente, IX llogró 7 escaños, correspondiendo 4 al PCE y 1 al PCPE, mientres que'l PTE-UC de Santiago Carrillo nun llogró representación.
En febreru de 1988, mientres el XII Congresu del PCE, Gerardo Iglesias arrenunció a tolos sos cargos y Julio Anguita, conocíu por ser alcalde de Córdoba, pasó a ser el secretariu xeneral del PCE. So la so direición, el Partíu recuperó bona parte de la ilusión y preceptos ideolóxicos anticapitalistes, fechu que fizo considerar al entós secretariu xeneral del PCPE, Ignacio Gallego, el regresu al PCE. Asina, en payares d'esi añu foi espulsáu, y en xineru de 1989, tres un Congresu Estraordinariu, reincorporóse al PCE xunto a 8.000 militantes, 48 miembros del Comité Central y la mayoría de cargos públicos del PCPE.
Con tou, nel PCPE quedóse'l sector encabezáu pol so nuevu secretariu xeneral, Juan Ramos Camarero, qu'abandonó la coalición, y nes siguientes eleiciones xenerales d'ochobre de 1989, IX doblaría'l so númberu de votos y llograría 17 diputaos, correspondiendo 13 al PCE y 1 al PSUC. Un mes dempués, el 12 de payares, morrió Dolores Ibárruri, "Pasionaria".
Lideralgu de Julio Anguita
Pero a pesar de les bones resultancies que taba teniendo IX, nel XIII Congresu del PCE, celebráu n'avientu de 1991 y al que se llegó con 70.000 militantes, hubo un sector, encabezáu por Francisco Palero y Juan Berga, que consideraba que'l comunismu como ideoloxía s'escosió, y que los partíos comunistes yá nun yeren preseos válidos, polo que defendió la disolución del partíu dientro d'IX.[17][18] Prevaleció por un 74,6% la postura defendida pol secretariu xeneral, Julio Anguita, de siguir con una IX construyida como movimientu políticu y social, que cuntara con partíos nel so senu a manera de corrientes, por cuenta de la pluralidá ideolóxica de los componentes de la coalición. El PCE dexaría parte de la so soberanía p'aumentar l'actividá d'IX, y pa facer les sos decisiones venceyantes.[19]
Nes siguientes eleiciones, IX llogró cuasi 400 000 votos más, llogrando un nuevu escañu. La estratexa política del PCE, na que s'aportunaría más dende'l XIV Congresu, n'avientu de 1995, yera la d'evitar cualquier tipo de pactu col PSOE, hasta qu'esti nun abandonara les sos polítiques neolliberales y conservadores. Pal PCE, los dirixentes del PSOE formaben parte de la élite dominante y acusábenlos de blindase en bonos sueldos y prebendes, y de ser parte de l'aristocracia.[20] Coles mesmes, aumentaben les tensiones col PSUC, pola intención del so secretariu xeneral d'axuntalo n'Iniciativa per Catalunya, y con CCOO, a que'l so secretariu xeneral, Antonio Gutiérrez (dempués diputáu del PSOE ente 2004 y 2011), acusábenlu de tener un pactu col PSOE. El sindicatu corría'l riesgu de convertise en "apéndiz del Estáu", sollertó Julio Anguita, quien tamién anunció que nun volvería a presentase a la reeleición como secretariu xeneral del PCE.[21]
Foi mientres esta etapa qu'IX llogró los sos meyores resultaos, yá que nes eleiciones xenerales de marzu de 1996, IX algamaría'l so techu históricu devasando la barrera del 10% de votos y llogrando 21 diputaos, 12 del PCE y 2 del PSUC. En setiembre de 1997, na Fiesta del PCE, Anguita anunciaba que diben defender una España republicana y federal, y na Fiesta del añu siguiente, defendió'l drechu d'autodeterminación de los pueblos, y esclariaba que'l so partíu namás aceptara la Monarquía de forma temporal, mientres la Transición, pa llegar al consensu, siempre y cuando se desarrollara la constitución.[22] Sicasí, el 17 d'agostu de 1998, Anguita sufre un segundu infartu, qu'acelera la so retirada de la primer llinia política.[23]
N'avientu de 1998, celébrase'l XV Congresu del PCE, nel que Julio Anguita dexó la secretaría xeneral del PCE, que pasó a ocupar Francisco Frutos. Nel so discursu, Anguita pidió a los militantes comunistes que reivindicaren los principios del anticapitalismu y la llucha por una sociedá igualitaria. Oldeó no político al PSOE y al PP y llamó a rebato a la militancia pa recuperar la llucha na cai.[24]
Acercamientu al PSOE y cayente
Por cuenta de les eleiciones xenerales de marzu de 2000, Frutos ye nomáu como candidatu d'Izquierda Xunida ensin ser escoyíu coordinador xeneral, y roblando un alcuerdu pre-eleutoral d'investidura col PSOE. La resultancia foi un fracasu pal PCE, polo qu'a finales d'esi añu, Gaspar Llamazares foi escoyíu coordinador federal na VI Asamblea Federal d'IX per un estrechu marxe frente a Francisco Frutos, xuniendo los votos de diverses corrientes d'IX crítiques cola direición saliente.
El nuevu coordinador d'IX s'apoyó nel PSOE, con una política d'enfrentamientu col PCE, que traería fuertes problemes internos y presiones que debilitaron al Partíu.
Magar les diferencies, nel XVI Congresu del PCE, celebráu en marzu de 2002, Frutos pactó col entós coordinador xeneral d'IX una llista, enfrentada a la d'Ángeles Maestro (Corriente Roja), col fin de llograr una mayoría en CCOO distinta a la de José María Fidalgo.[25]
N'avientu de 2004 se celebró con calter estraordinariu la VIII Asamblea Federal d'Izquierda Xunida, tres la crisis abierta poles socesives derrotes eleutorales sufiertes pola coalición y pola división na so direición. El PCE presentó entós como candidatu a Enrique Santiago, pero volvió a salir escoyíu Gaspar Llamazares como coordinador federal, nun procesu bien polémicu que dellos sectores calificaron d'irregular por cuenta de que la candidatura de Santiago (sofitada tamién poles Mocedaes Comunistes) y la presentada por Sebastián Martín Recio (sofitada polos sectores más a la izquierda d'IX), sumaron más d'un 50% frente al 49% de la llista oficial de Llamazares.
Reconstrucción y rellanzamientu del PCE
Estructura Orgánica xeneral del PCE alcordada tres el XVII Congresu del partíu
Nel XVII Congresu del PCE, celebráu en xunu de 2005 con 27 000 militantes, Francisco Frutos ye reelixíu secretariu xeneral, y como presidente s'escoyó a Felipe Alcaraz, quien axuntaría delles responsabilidaes hasta esi momentu del secretariu xeneral. Dolores Ibárruri, La Pasionaria, ye declarada Presidenta d'Honor a perpetuidá. Apostóse pola reconstrucción y el rellanzamientu del partíu, al que se considera qu'entamó a funcionar como corriente dientro d'IX.
Nun s'acepta pa ello la salida d'IX, como proponía Corriente Colorada, y que llevaría a la organización a biforcase del PCE.[26] Sicasí, apuéstase por recuperar la soberanía dientro d'IX, entendiendo qu'esta tendría de volver a funcionar como un movimientu político y social que dexara que distintos partíos confluyeren en criterios programáticos, superando asina tamién al XIII Congresu del PCE.[27]
En 2006 abrióse una grave crisis interna n'Asturies, onde'l PCE anuló l'últimu congresu del Partíu Comunista d'Asturies (PCA) por irregularidaes nos censos. Llamazares, que yá perdiera'l sofitu de los trés principales federaciones (Andalucía, Madrid y Comunidá Valenciana), perdería asina tamién el control del últimu feudu que-y quedaba na organización comunista.[28]
A finales de 2007, el PCE impulsa nel Conseyu Políticu Federal d'IX la celebración d'eleiciones primaries pa designar al candidatu a la Presidencia del Gobiernu nes eleiciones xenerales de 2008. Frente a Gaspar Llamazares, preséntase la secretaria xeneral del Partit Comunista del País Valencià (PCPV), Marga Sanz. El referéndum se celebró en payares por un sistema de corréu certificáu, que'l PCE criticó duramente. Finalmente, con una participación d'en redol al 38%, Llamazares llogra 13.626 votos (62,5%) y Sanz 8.169 (37,5%).
Refundación d'Izquierda Xunida
El 22 d'abril de 2008, Julio Anguita unvió al Comité Federal del Partíu Comunista d'España (PCE) un documentu nel que defendía tamién la necesidá d'una 'refundación' d'IX, que namás sería posible dende'l compromisu d'entamar dende cero. Na so carta, defendió la democracia radical, la llucha pola III República y el federalismu, tanto pal modelu organizativu de la coalición como pal modelu d'estáu defendíu. Al so xuiciu, l'alderique tendría d'abrir na siguiente asamblea federal d'IX.[29][30] Asina, los díes 28 y 29 de xunu de 2008, nuna Conferencia Política del PCE, venceyóse la reconstrucción del Partíu cola refundación d'Izquierda Xunida. Pa ello, alcordóse impulsar una serie de cambeos na próxima Asamblea Federal d'IX.
Na IX Asamblea Federal d'IX, celebrada los díes 15 y 16 de payares de 2008, el PCE presentó la so candidatura al Conseyu Políticu Federal, con Cayo Lara como candidatu de consensu de la llista «Otra IU es Posible». La so propuesta, titulada «Por una Izquierda Unida anticapitalista, republicana, federal y alternativa, organizada como movimiento político y social»,[31] llogró un 43% de los votos, pero la falta d'alcuerdos con otres corrientes fizo que l'asamblea finara ensin la eleición d'un nuevu Coordinador Federal d'IX.[32]
Cayo Lara falando énte'l Conseyu Políticu Federal d'IX n'avientu de 2008.
Finalmente, el Conseyu Políticu Federal, convocáu'l 14 d'avientu, escoyó a Cayo Lara como coordinador federal de la coalición con un 55.08% de los votos. Como nuevu coordinador xeneral, Cayo Lara integró dende un principiu na nueva direición a persones de tolos seutores y corrientes de la formación, y encamentó a abandonar les lluches internes y a esmolecese polo que realmente pasa nel país. Na so primer intervención pública, mentó a los probes, a los paraos y a los hipotecaos, y fizo un llamamientu a la fuelga xeneral, necesaria, al so xuiciu.[33]
Rotura cola Constitución de 1978
El 13 d'abril de 2009, el Partíu reclama nun manifiestu con motivu del 78ᵘ aniversariu de la II República que los trabayadores "nun paguen" l'actual situación de crisis y que s'encare la coxuntura económica al traviés de "la rotura del pactu constitucional" y l'apertura d'un procesu constituyente pola III República".[34]
Tamién nesi manifiestu declárase que'l capitalismu fracasó y que nun tien de faer se esfuercios por "refundarlo", yá que nun lo consideren una solución pa los problemes de la humanidá y hai que faer cambeos revolucionarios. Declaren qu'hai qu'entamar, como yá fixeron otros países, el camín del socialismu del sieglu XXI.
Col propósitu d'anovar fuerces énte los retos que'l capitalismu posindustrial paez incapaz de resolver, y col d'encarar el naciente procesu de Refundación de la Esquierda aprobáu na IX Asamblea Federal d'IX en 2008, el partíu celebra en payares de 2009 el so XVIII Congresu, al que llega con 20.000 militantes. Nel cónclave apruébase el so orientación escontra IX, con un 82% de votos favorables, el caltenimientu de Comisiones Obreres como referente sindical (69%) y escuéyese a José Luis Centella como secretariu xeneral, con un 85% de los votos, en sustitución de Francisco Frutos.
A fecha d'abril de 2017, el PCE cuntaba con aproximao 10.500 afiliaos, magar 2.000 d'éstos habíense afiliáu dende les elecciones xenerales de 2015.[35].
A finales de 2017 celebróse la segunda fase del XX Congresu del PCE, nel que s'aprobaron cambeos significativos, siendo'l de más caláu la vuelta al marxismu-leninismu, que s'abandonó nel IX Congresu de 1978. Esto provocó un cambéu organizativo de valumbu, yá que se vuelve a adoptar el centralismu democráticu, dexando de ser una organización federal, que correspondía esta a la división por comunidaes autónomes d'España, sustituyéndose por comités dependientes d'un Comité Central. Tamién s'aprueba incluyir una estrella colorada de cinco puntes na parte cimera del logo del partíu, en referencia al internacionalismu proletariu.
↑La movilización con vistes a la guerra total: la esperiencia republicana, Helen Graham, en La República asediada, Paul Preston, ed. ISBN 84-8307-400-1, páxina 300.
