Una organización ensin ánimu d'arriquecimientu (OSAL), tamién se conoz como organización ensin fines d'arriquecimientu (OSFL), organización non codalosa (ONL) o entidá ensin ánimu d'arriquecimientu (ESAL), ye una entidá que'l so fin nun ye la persecución d'un beneficiu económicu sinón que principalmente escuerre una finalidá social, altruista, humanitaria, artística y/o comuñal. Esti tipu d'instituciones polo xeneral finánciense gracies a ayudes y donaciones derivada de persones físiques, empreses, ya instituciones y organizaciones de too tipu, y en dellos casos (anque non en toos) tamién se reciben ayudes estatales puntuales o regulares (en forma de subsidios, usufructu de finques, exoneraciones fiscales o aduaneres, etc).^[1][2]

Dende'l puntu de vista xurídicu lo más frecuente ye que s'entamen como una asociación, anque tamién les hai qu'operen como fundación, mutualidá, o cooperativa (les cooperatives pueden tener o escarecer d'ánimu d'arriquecimientu).^[3] Polo xeneral, l'escedente económicu de l'actividá d'esti tipu d'instituciones, si hai, se reinvierte na so totalidá en obra social y/o nel desenvolvimientu de la mesma institución, o eventualmente queda (en tou o en parte) como reserva pal siguiente exerciciu.

Les organizaciones ensin ánimu o fines d'arriquecimientu, suelen ser organizaciones non gubernamentales (ONG),^[4] particularmente cuando'l so ámbitu d'actuación entepasa les fronteres d'un determináu país. La denominación organización ensin ánimu d'arriquecimientu (n'inglés, nonprofit organization o not-for-profit organization) suel utilizase en países d'influencia anglosaxona, (Reinu Xuníu, Estaos Xuníos, Australia).^[5]

Esti tipu d'organizaciones básicamente trabaya pal progresu, desenvolvimientu o bien común de la sociedá, con enfoque en ciertos coleutivos o persones con necesidaes especiales o xeneralmente vulnerables, como pueden ser los neños, los vieyos, los grupos delincuenciales o problemáticos, la mocedá ensin accesu a la educación o al trabayu, y/o la orientación dirixir a cubrir otros aspeutos de la sociedá en que puedan llegase a tener efeutos positivos de dalgún tipu (por casu ecoloxía, mediu ambiente, especies en peligru d'estinción, adelantos de la ciencia, meyoramientu de la educación, etc). La conformanza organizacional d'una fundación puede aportar a bien similar a la d'una empresa comercial,^[6] y anque puede aportar a alministrada por persones asalariaes, en munchos casos esisten programes de voluntariáu pa sofitar los fines sociales con tiempu y/o dineru. En llinies xenerales y quiera que non, el voluntariáu suel tar acomuñáu con esti tipu d'instituciones que nun escuerren arriquecimientu.

En resume, una asociación de tipu non codalosu ye un agrupamientu de siquier dos o trés persones, que deciden poner recursos económicos y materiales de mancomún, col fin d'exercer una actividá que'l so oxetivu principal nun ye l'arriquecimientu personal. El calter desinteresáu de l'actividá, torga la distribución de beneficius a los asociaos, nin entá en casu de disolución, anque nun implica obligatoriamente que l'actividá sía non comercial, o que la mesma tenga que ser deficitaria. L'oxetu de l'asociación bien pue ser comercial (como por casu, distribución de productos al minoreo, distribución de productos surdíos d'un comerciu xustu, etc; per otra parte, los beneficios que se llogren pueden ser reinvertidos na mesma actividá a efeutos de meyor desenvolvela).

La diferencia ente una asociación de tipu non codalosu y una organización de tipu non codalosu ye mínima o nula, anque dacuando, elles estrémense por ser la primera un agrupamientu de persones, y la segunda un agrupamientu d'instituciones.

Una asociación de tipu non codalosu ye una sociedá de persones de derechu priváu, que'l so oxetu social en nengún casu puede ser codalosu.

Por sociedá de persones, tien d'entendese que l'afiliación a la institución per parte de les persones tien de ser totalmente voluntaria, fundada sobre'l intuitu personae, esto ye que l'afiliación nun puede ser obligatoria, nin ser resultáu d'una situación de fechu.

Por actividá non codalosa, tien d'entendese que eventualmente va poder solicitase un pagu a compradores si lo que se-yos apurre a cambéu son bienes o servicios, pero'l preciu cobráu polos mesmos tien de correspondese aproximao cola cuantía de gastos asumíos pola asociación pa llograr o xenerar esos bienes y servicios, según pa cubrir un prorrateo d'otros gastos, como ser almacenaxe, tresporte, enerxía consumida, arreglu de locales, etc. A última hora, les actividaes de la institución nun tendríen de xenerar nin beneficios nin perdes en sumes importantes, y si beneficio hubiera, los mesmos nun tendrán de ser distribuyíos a los sos miembros sinón reinvertidos na mesma institución o destinaos a obres sociales comuñales.

Les asociaciones constitúin parte, xunto coles cooperatives y les mutuales, de formes societarias d'economía social, que lo que tienen de común ente sigo, ye participar na vida económica ensin necesariamente dir a la busca d'un beneficiu económicu direutu pa los sos miembros o socios. Estes instituciones sobremanera tienen de respetar ciertes formalidaes llegales, ente elles, definir y aprobar un estatutu que depués va ser publicáu y inscripto nun rexistru civil.^[7][8]

La llibertá d'asociación ye un derechu fundamental, reconocíu pol artículu 20 de la Declaración Universal de los Derechos Humanos de 1948.

Cuando l'asociación tien una actividá internacional o opera nun ámbitu internacional, polo xeneral nesti casu falar d'organización non gubernamental internacional (ONGI).

Ensin aportar a codaloses nel sentíu yá espresáu, les asociaciones perfectamente pueden desenvolver actividaes variaes, tales como por casu, promoción y práutica d'una actividá (deportiva, manual, cultural, teatral, musical,...), defensa y sofitu a cierta categoría de persones (estudiantes, minusválidos, víctimes de violencia, enfermos, consumidores, persones o families de baxos recursos,...), aición social y humanitaria (ayudes domiciliaries, curiaos a enfermos, alimentación, socorrismu, curiáu de neños,...), agrupamientos profesionales, animación social (de grupos de neños o de vieyos, d'un barriu, d'una ciudá), etc.

Arxelia cuenta con alredor d'una centena d'asociaciones ensin fines d'arriquecimientu, y ente elles Ness El Khir,^[9][10][11] un grupu d'aición social y proteición del ambiente, y delles asociaciones d'ayuda a neños enfermos, como ser la Association Besma pour les enfants malades -Constantine-Algérie,^[12][13] el Centre des enfants abandonnes d'El-Biar,^[14] AIDA - Association Internationale de la Diaspora Algérienne,^[15] Association Algérienne de la Propriété Intellectuelle, Association tayssir-Algérie pour la poloygamie, Forum National pour l'"Entrepreneuriat et la Compétitivité (F.N.Y.C.), etc.

N'Arxelia, la regulación de les asociaciones faise al traviés de la llei n° 90-31 del 4 d'avientu de 1990.^[16]

En Bélxica, sobremanera fálase de association sans but lucratif (ASBL) y de association internationale sans but lucratif (AISBL).

Nesti país, estes instituciones regúlense al traviés de la Loi sur les associations sans but lucratif, Les associations internationales sans but lucratif et les fondations (Llei sobre les asociaciones ensin fin codalosu, les asociaciones internacionales ensin fin codalosu, y les fundaciones).^[17]

En Quebec, el términu association tien el mesmu sentíu qu'en Francia, y por tanto, nel mesmu pueden estremase dos acepciones.

En sentíu común y xeneral, association designa toa entidá formada por un grupu de persones xuníes al traviés d'un determináu oxetivu.^[18]

Pero na so acepción xurídica, association engloba precisamente dos formes d'agrupamientu ensin oxetivos codalosos, y por oposición al conceutu de société:

1) Agrupamientu que resulta d'un contratu d'asociación,^[19] el cual correspuende en Francia a la association non déclarée.

2) Agrupamientu que se materializa nuna persona moral, y que ye rexíu y reglamentado pela parte III de la 'Loi sur les compagnies'^[20] o por un réxime análogu a esi, que correspuende en Francia a la association prevista y definida pola llei de 1901.

Una y bones una association ye, por definición y reglamentaciones, « ensin fin codalosu», les espresiones « association à but lucratif» « association sans but lucratif» son a evitar, la primera por improcedente, y la segunda por redundante.^[21] El sentíu de « ausencia d'arriquecimientu» ye claro, y significa que los miembros, socios, o asociaos, nun busquen realizar nel marcu de les sos actividaes na asociación, beneficiu pecuniariu personal dalguno nin inmediato nin al llargu plazu.^[22]

Pa precisar qu'una asociación ta dotada de personalidá moral o xurídica, en francés basta con utilizar l'axetivu personnalisé, lo que da entós la espresión association personnalisée.^[23] En francés, les espresiones corporation à but non lucratif y corporation sans but lucratif cayeron en desusu.^[24] N'español, úsense les espresiones asociación de fechu, asociación de derechu, asociación con personería xurídica, y asociación con personería xurídica en trámite, como correspondiente a los conceutos que vienen de citase.

Por comparanza y estensión, les espresiones en francés groupements à but non lucratif y groupements sans but lucratif son una ampliación de los conceutos referíos recién nesta seición, y que particularmente tamién engloban a les cooperatives y a les instituciones relixoses. Dacuando, pa englobar (en Quebec y n'otros países) tanto asociaciones como cooperatives y como instituciones relixoses, en francés tamién s'usen les espresiones organisations à but non lucratif y organismes à but non lucratif, anque no estricto, estos conceutos tamién engloban otres clases d'agrupaciones antes non citaes, como por casu los conceyos y alcaldíes, los hospitales, les agrupaciones escolares, les universidaes, los CEGEPs o Collèges d'Enseignement Général et Professionnel, los CLSC (Centre Llocal de Services Communautaires),^[25] etc. Pa namái cubrir tolos agrupamientos d'esti tipu dotaos de personalidá moral, una meyor y más fayadiza espresión (en francés) sería la siguiente: personnes morales sans but lucratif.

La llexislación fiscal quebecuense, que xeneralmente ye calcada de la llexislación canadiense xeneral, utiliza distintes espresiones según el tipu d'organismu a cubrir.^[26] Esta llexislación contempla que les asociaciones van quedar exoneradas d'impuestos, a condición obviamente que los miembros nunca se partan nengún tipu de beneficiu o activu asociativu.^[27]

Ellí rixe la llei de 1960 sobre les asociaciones.

Esisten 1,14 millones d'asociaciones ensin fines d'arriquecimientu n'Estaos Xuníos, y esti sector non comercial representa'l 8,5 % del PIB (contra por casu 4,2 % en Francia).^[28] Estes instituciones empleguen 9,3 % de la población activa, lo que constitúi un récor mundial.^[28] Los estauxunidenses dan cada añu 250.000 millones de dólares^[28] a estes instituciones con oxetivos non codalosos, y estes donaciones tán exoneradas d'impuestos. Del monto citáu, aproximao un 36 % destinar a les distintes Iglesias, un 13 % va a la educación, un 8,6 % a la salú, y un 5,4 % a la cultura (esto ye, esti últimu porcentaxe representa unos 13.000 millones de dólares añales).^[28] Los cine-arte y los productores de filmes esperimentales, les fundaciones culturales, el ballet y los sos cuerpos de baille, les cases editoriales (especialmente les universitaries), son dellos exemplos d'asociaciones non codaloses nel dominiu de la cultura, qu'añu a añu son sofitaes polos estauxunidenses.

Dende 1917, les asociaciones a títulu non codalosu tán rexíes n'Estaos Xuníos pol ítem 501c3 del códigu d'impuestos americanu.^[29] Y ente elles, 909 000 asociaciones^[29] tán reconocíes d'utilidá pública (public charity), asina que nestos casos, les donaciones que-yos son dirixíes son toes elles deducibles d'impuestos.

Les asociaciones con fines non codalosos tán xeneralmente empobinaes benévolamente^[30] por un 'Conseyu d'Alministración' (Board of Trustees), y los sos miembros frecuentemente son ellos mesmos donantes. Los citaos alministradores tienen estendíos poderes de direición, y con frecuencia definen les misiones de l'asociación y les sos carauterístiques, d'alcuerdu al so lleal saber y entender. Ente otres coses, dalgunos d'ellos son los encargaos d'afitar el monto de los fondos pa cada programa, y de procuralos si ello fuera necesariu.

El endowment (« dotación o dotación financiera» n'español) forma parte de les fontes de financiamiento de les asociaciones; tratar de fondos xeneralmente invertíos en papeles bursátiles o en propiedaes alministraes, y de los cualos polo xeneral cada añu solamente déxense gastar intereses y dividendos (working capital).^[31]

En Francia, falar de la association relevant de la loi du 1er juillet 1901 et du décret du 16 août 1901, o d'una manera más simple y curtia, association loi de 1901.^[32] Esta llei foi aldericada y aprobada mientres el gobiernu de Waldeck-Rousseau.

Les asociaciones que tengan la so sede nos departamentos d'Alsace y de Moselle, llamaes association loi de 1908, tán rexíes pol derechu local (vease Derechu local n'Alsacia y en Mosela), anque se debe establecer explícitamente la finalidá non codalosa nos mesmos estatutos, por que eses instituciones puedan considerase como tales.

Dacuando, fálase tamién de entreprise associative, pa designar a les asociaciones que tamién tienen un xiru comercial.^[33]

En Méxicu ente les asociaciones y fundaciones con más relevancia, pueden mentase los siguientes:

• Nós Por Los Neños Con Cancer ,A.C.
• Fundación Síndrome Down de Nuevo León, A.C.
• Fundación Altruista Alejandro Araujo ,A.C.
• Ciegos Fundación Roma, A.C.
• Asociación Mexicana de Fibrosis Quística, A.C.

Cuando una 'institución ensin fines d'arriquecimientu' empecipia (en Méxicu y tamién en munchos otros países), la mesma funciona gracies al voluntariáu realizáu pola sociedá, y gracies a la cuota social pagada polos sos propios miembros.

En Suiza sobremanera fálase de association sans but économique. Estes asociaciones tán rexíes polos artículos 60 a 79 del Códigu Civil suizu.^[34]

N'España, les fundaciones por casu débense inscribir nel 'Rexistru de Fundaciones', acordies cola Llei de Fundaciones 50/2002 del 26 d'avientu de 2002, según el derechu de fundación reconocíu nel artículu 34 de la Constitución Española,^[35][36] y cumpliendo les normatives vixentes; un llistáu d'esti tipu d'instituciones puede ser consultáu na siguiente referencia:.^[37]

Les fundaciones españoles y les d'otros países, tendrán d'escorrer fines d'interés xeneral, como pueden ser, ente otros: defensa de los derechos humanos; defensa de les víctimes del terrorismu y actos violentos; asistencia social ya inclusión social polo xeneral; fines cívicos, educativos, culturales, científicos, deportivos, sanitarios, y llaborales; fortalecimientu institucional; cooperación pal desenvolvimientu; promoción del voluntariáu y de l'aición social; defensa del mediu ambiente; fomentu de la economía social; promoción y atención a les persones en riesgu d'esclusión por razones físiques, sociales, o culturales; promoción de los valores constitucionales o defensa de los principios democráticos; fomentu de la tolerancia; desenvolvimientu de la sociedá de la información; sofitu a la investigación científica y al desenvolvimientu teunolóxicu. En llinies xenerales, la finalidá fundacional tien de beneficiar a coleutividaes xenériques de persones; van tener esta considerancia los coleutivos de trabayadores d'una o delles empreses según los sos familiares. En nengún casu van poder constituyise fundaciones cola finalidá principal de destinar les sos prestaciones al so fundador o fundadores, o a los patronos, a los sos cónyuges o persones amestaes con análoga rellación d'afectividá, o a los sos parientes más direutos, según a persones xurídiques singularizadas que nun escuerran fines d'interés xeneral.^[38][39][40]

N'Uruguái, ente les asociaciones y fundaciones más conocíes o con más relevancia,^[41] puede mentase a les siguientes:

• Fundación Peluffo Giguens, sitiu oficial:,^[42] referencies:^[43][44]
• Biblioteca Los nuesos Fíos, sitiu oficial:,^[45] referencies:^[46][47][48]
• Wikimedia Uruguái, sitiu oficial:,^[49] referencies:^{[50][51][52][53]}
• Fundación Logosófica del Uruguái, sitiu oficial:,^[54] referencies:^[55]

En munchos casos y especialmente cuando una 'institución ensin fines d'arriquecimientu' recién empecípiase (n'Uruguái y tamién en munchos otros países), la mesma funciona gracies al voluntariáu realizáu pola so masa social, y gracies a la cuota social pagada polos sos propios miembros.^[56]

• Pierre-Patrick Kaltenbach, Associations lucratives sans but, prefaciu de Philippe Séguin, Denoë, París (1996), ISBN 2-207-24407-5 (llectura en llinia).
• Btissam Moncef, Valentina Carbone, Marion Soulerot, le management durable au coeur des organisations, Lavoisier, París (2011), ISBN 2746232243 y 9782746232242.

• Asociación (derechu)
• Asociación civil
• Asociación de vecinos
• Cooperativa ensin ánimu d'arriquecimientu
• Economia social
• Fundación (Derechu)
• Llibertá d'asociación
• Organización non gubernamental
• Sociedá civil
• Voluntariáu

• Asociación con fin codalosu
• Economía social
• Fédération des établissements hospitaliers et d'aide à la personne privés non lucratifs
• Instituciones ensin fin codalosu al serviciu de les families
• Renta básica

• Étude sur la vie associative en France: Vie associative et associations realizáu por 'Délégation interministérielle à l'innovation sociale et à l'économie sociale', sitiu dixital 'RNAF'.
• Du contrôle social par le milieu associatif, sitiu dixital 'Controle-social'.
• NGO Global Network, llista d'organizaciones non gubernamentales acomuñaes a Naciones Xuníes, sitiu dixital 'NGO'.
• ONGSearch, buscador de ONG.
• Llistáu de ONG españoles: Les 'Organizaciones Non Gubernamentales' españoles ordenaes alfabéticamente Archiváu 2018-02-27 en Wayback Machine.
• Socialia.org (voluntariáu, guía práutica, direutoriu, subvenciones) - Portal con información pa la xestión d'organizaciones ensin ánimu d'arriquecimientu.
• Asociaciones.org (guía de xestión, cursos, asesoría) - Portal con información pa la xestión d'entidaes ensin ánimu d'arriquecimientu.

• Esta obra remanez de la traducción parcial de Association à but non lucratif de Wikipedia - francés, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.