Les llingües Benue-Congu constitúin el mayor grupu de llingües nixeru-congoleses, con unes 900 llingües según Ethnologue 2009 y unos 270 millones de falantes. El nome deber a qu'estes llingües estender ente la cuenca oriental del ríu Benue (nel norte) y la cuenca del ríu Congu (nel norte).
Primeramente'l grupu foi propuestu por Greenberg en 1963 que consideró que les llingües llamaes primeramente "semi-bantús" y les llingües bantús formaben parte de la mesma familia llingüística y por tanto'l bantú a pesar de la so importancia demográfica y histórica nun yera más qu'una caña de les llingües llingües Volta-Congu. Dientro de les llingües Benue-Congu, les llingües bantús constitúin tantu la caña más numberosa tocantes a númberu de llingües, como'l grupu demográficamente más importante.
Clasificación
Esisten ciertes discrepacncias ente distintos autores sobre l'algame del grupu Benue-Congu. Pa dellos autores esti grupu namái llingües falaes al este del ríu Níxer y el so afluente'l Benue. Sicasí Williamson y Blench (2000) estienden el términu Benue-Congu ya inclúin dientro d'él les llingua Níxer-Volta. Williamson y Blench estremen les llingües Benue-Congu en Benue-Congu occidentales (llamaes Volta-Congu por otros autores) y Benue-Congu orientales (Benue-Congu puramente dichu). Otros autores usen el términu Benue-Kwa pa referise al conxuntu de llingües Benue-Congu occidentales y Benue-Congu orientales.
Según Williamson & Blench 2000, les llingües Benue-Congu estremar nun grupu occidental (llamáu por otros autores Volta-Níxer) y un grupu oriental (Benue-Congu puramente dichu):
La caña oriental, ensin el bantú y el bantoide ("semi-bantú"), foi antemanada yá por Westermann (1927) qu'asignó a les poques llingües pa les que tenía datos a una familia que denominó Benue-Cross ya incluyía esencialmente les el pandu de Nixeria Central y les llingües del ríu Cross.
Comparanza léxica
Los numberales para distintes llingües Benue-Congu son:
| GLOSA
|
PROTO-
VOLTA-
NÍXER
|
Platoide
|
Bantoide-Cross
|
PROTO-
KAINJI
|
PROTO-
NIG.CEN.
|
PROTO-
JUKUNOIDE
|
PROTO-
DAKOIDE
|
PROTO-
BANTOIDE
|
PROTO-
CROSS
|
| '1' |
*-kp͡a /
*-rĩ |
*dĩ(n)/
*ʦun |
*din/
*ʦun |
*ʣoŋ |
*nonŋɪ(n) |
*moi /
*ɗi |
*-ɗĩ
|
| '2' |
*-βa(ɟi) |
*rebu |
*βari |
*fai |
*bara |
*βadi |
*-βari
|
| '3' |
*-tãi |
*taːel to |
*taːel to |
*ʦaːr |
*tara |
*tati |
*-tarĩ
|
| '4' |
*-nai |
*na(n)si |
*nasi |
*ɲɛ |
*nasa |
*nai |
*-nai
|
| '5' |
*tõː- /
*-coni |
*tan(do) |
*cʲo(ː)n- |
*ʦoŋ |
*ʦoŋa |
*cʲan |
*-tiã(ŋ)
|
| '6' |
|
*5+1 |
*5+1 |
*5+1 |
*5+1 |
*5+1 |
*5+1
|
| '7' |
*5+2 |
*5+2 |
*5+2 |
*5+2 |
*5+2 |
*5+2 |
*5+2
|
| '8' |
*-naːnai |
*5+3 |
*5+3/
*añada(s)i |
*5+3 |
|
*5+3 |
*5+3
|
| '9' |
*5+4 |
*5+4 |
*5+4/
*10-1 |
*5+4 |
*10-1 |
*5+4 |
*5+4
|
| '10' |
*-wo |
*upʷa/
*kupa |
*kwop |
*-diub/
*-wub |
*kwop |
*kwop- |
*-ɗi-ob
|
Referencies
Bibliografía
- Joseph Greenberg: The Languages of Africa. Mouton, The Hague and Indiana University Center, Bloomington 1963.
- Bernd Heine et al: Die Sprachen Afrikas. Buske, Hamburg 1981.
- John Bendor-Samuel: The Niger-Congu Languages: A Classification and Description of Africa's Largest Language Family. University Press of America, Lanham, New York, London 1989.
- Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger-Congu', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages - An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Blench, Roger et al 2004, The Benue-Congu languages: A proposed internal classification.
