Ocupó importantes puestos mientres la monarquía alfonsina, na Dictadura de Primo de Rivera y mientres los primeros tiempos de la Segunda República. Sicasí, nun tardó enforma n'alloñase del nuevu réxime republicanu y protagonizó un fallíu golpe d'estáu n'agostu de 1932, la popularmente conocida como Sanjurjada. En siendo deteníu y encarceláu, finalmente foi-y conmutada la pena de muerte y mientres los gobiernos del segundu bieniu republicanu llogró la escarcelación, exiliándose nel vecín Portugal.
En 1936 foi unu de los militares implicaos nel golpe d'Estáu de xunetu de 1936, y taba previstu que fuera'l comandante en xefe del bandu subleváu al entamu de la rebelión. El 20 de xunetu, cuando diba tomar l'avión pa treslladase a la zona sulevada y tomar el mandu, sufrió un accidente mientres el despegue de l'avioneta y finó.
Biografía
Carrera militar
Empecipia la so carrera como teniente en Cuba, onde xube a capitán. Tres el final de la guerra de Cuba vuelve a España y participa en delles campañes en Marruecos (1909). Col emplegu de comandante de regulares foi premiáu pola so aición nel combate de Beni Zaiem (Tetuán) el 1 de febreru de 1914. En reconquistar del territoriu perdíu en Melilla dempués del desastre de Annual (1921), algamó'l grau de xeneral de división. Ello ye que n'avientu de 1921 foi nomáu comandante xeneral de Melilla pa faese cargu de la situación.[11] En 1922, tando al mandu de la comandancia militar de Larache,[12] investigó los casos de corrupción na Intendencia ya Intervención militar. Cuando en setiembre de 1923 produzse'l golpe militar de Primo de Rivera, Sanjurjo nesi momentu yera gobernador militar de Zaragoza y sofita ensin reserves la sulevación y la posterior dictadura qu'aquel instaura.[ensin referencies]
En 1928 ye nomáu direutor xeneral de la Guardia Civil, yá que tamién simultanea col d'altu comisariu en Marruecos. En 1931, Alfonso XIII concederá-y la gran cruz de la Orde de Carlos III. Tres la cayida de la dictadura de Primo de Rivera en xineru de 1930,[17] el rei lo remplazó pol xeneral Dámaso Berenguer por que tutelara una vuelta al orde constitucional anterior a 1923.[18] Esti fechu contrarió descomanadamente a Sanjurjo, que se consideraba meyor preparáu pal cargu.[19] Sicasí, el Gobiernu Berenguer fracasó estrepitosamente nos sos propósitos y llueu quedó patente la nueva situación.[18]
Segunda República
José Sanjurjo en 1932.
A pesar de les anteriores muestres d'enfotu per parte d'Alfonso XIII, les eleiciones del 12 d'abril de 1931 significaron la victoria de les candidatures republicanu y socialista nes principales ciudaes y centros urbanos, incluyíes Madrid y Barcelona. La población llanzar a la cai a celebrar l'ésitu, dexando patente la soledá del rei y los sos partidarios. Preguntáu pol gobiernu del Almirante Aznar si ésti podía cuntar col sofitu de la Guardia Civil y el suyu propiu, Sanjurjo afirmó que nun podía garantizalo y tornóse.[20] Poco dempués Alfonso XIII abandonaba'l poder y oficialmente yera proclamada la Segunda República.[18] Esta aición consolidó la llegada del nuevu réxime republicanu y por ello foi confirmáu nel cargu de Direutor Xeneral de la Guardia Civil poles nuevu autoridaes. Esti cambéu nes fidelidaes de Sanjurjo paez tar motiváu pola rensía que-y causó l'abandonu de Primo de Rivera per parte del rei tres la cayida de la Dictadura en 1930.[13] El nuevu gobiernu confirmó'l so enfotu en Sanjurjo cuando lu nomó nuevamente, y por curtiu tiempu, altu comisariu Español en Marruecos.[21]
Sicasí, el so ofiendo col nuevu réxime empezó bien puestu: les reformes militares d'Azaña nun gusten a Sanjurjo, especialmente l'amenorgamientu d'efectivos del exércitu y el nomamientu de López Ferrer, un civil, como altu comisariu en Marruecos, polo qu'amuesa'l so ofiendo. A finales de 1931 prodúcense los sucesos de Castilblanco(Badayoz), onde muerren cuatro guardias civiles a manes de manifestantes. Poco dempués, n'Arnedo (La Rioxa), muerren cinco civiles al disparar la Guardia Civil contra una concentración de trabayadores nos denominaos sucesos de Arnedo. Al empecipiase les investigaciones de dambos sucesos, Sanjurjo amuesa la so disconformidá,[22] lo que xunto coles sos crítiques a les reformes militares fai que sía sustituyíu al mandu de la Guardia Civil pol xeneral Miguel Cabanellas, pasando él a la Direición de Carabineros.[23] Esta creciente confrontación col gobiernu poles reformes militares d'Azaña xunto col proyeutu d'estatutu d'autonomía pa Cataluña llévenlu a preparar con dalgunos carlistes siguidores de Manuel Fal Conde y el conde de Rodezno, según otros oficiales militares, una rebelión en Sevilla el 10 d'agostu de 1932.[24] El bandu militar del xeneral Sanjurjo rezaba:[25]
Queda declaráu l'estáu de guerra en tola rexón andaluza, coles consecuencies que dichu estáu lleva consigo. Como Capitán Xeneral d'Andalucía, asumo'l mandu concentráu na mio autoridá de tolos poderes. Según Dios dexóme llevar al Exércitu español a la Victoria nos campos africanos, aforrando'l derramamiento de sangre mozo, confío en que tamién güei me será dexáu, cola mio actitú, llevar la tranquilidá a munchos llares humildes, y la paz a tolos Espíritus.
¡Viva España Única ya inmortal!
La rebelión, conocida como la Sanjurjada, primeramente tuvo ésitu en Sevilla, onde llogró faese col control de la situación, pero fracasó absolutamente en Madrid, onde'l gobiernu pudo controlala y reprimila fácilmente.[22][26] Darréu tamién na capital andaluza tuvo problemes y, tres una fuelga xeneral escapóse-y el control de la situación, terminó per arrenunciar ya intentó fuxir a Portugal, anque foi deteníu n'Ayamonte (Huelva) xunto con un fíu so cuando intentaba algamar la frontera.[26]
Sanjurjo con otros oficiales siendo xulgáu nel tribunal en 1932.
Sanjurjo, como cabezaleru de la fracasada sulevación, foi xulgáu y condergáu a muerte, anque'l gobiernu republicanu nun quixo repitir l'actuación de la Dictadura colos sulevación de Jaca sulevaos de Jaca, polo que la condena a muerte foi-y conmutada pola de cadena perpetua.[27] Nun primer momentu foi ingresáu nel penal d'El Dueso, pero darréu ye treslladáu a la prisión militar del castiellu de Santa Catalina de Cádiz, onde recibe informaciones d'una posible amnistía (que finalmente va llograr).[22]
Cuando, tres les eleiciones de payares de 1933 que dieron el trunfu a la coalición radical-cedista, formóse'l nuevu gobiernu presidíu por Lerroux, este propón la concesión d'una amnistía tanto a Sanjurjo como al restu de militares implicaos na sulevación. El presidente de la república, Alcalá-Zamora, aguantar a la firma del decretu y anque finalmente aceptar l'últimu día del plazu llegal, fuercia un cambéu del mesmu que torgaba la torna de Sanjurjo al exércitu. Estes dilaciones y el cambéu del decretu provoquen una crisis de gobiernu que fai dimitir a Lerroux, quien ye sustituyíu por Ricardo Samper. Nesta situación, Sanjurjo coló al exiliu n'Estoril (Portugal), onde va permanecer un tiempu como unu de los conspiradores contra'l réxime republicanu.[22]
Combalechadura y Guerra Civil
El xeneral Miguel Cabanellas inaugurando un bustu del xeneral Sanjurjo tres la so muerte, xunetu de 1936.
Dende mediaos de marzu de 1936, en determinaos ambientes políticos y militares, empezó a cuayase la idea de baltar al acabante escoyer gobiernu del Frente Popular por aciu un golpe d'Estáu. Nun principiu, la fecha fita diba ser el 20 d'abril y l'estilu del golpe bien similar al que dio'l xeneral Pavía en 1874, pero l'executivu esbarató la combalechadura y ésta tuvo que movese de Madrid. El xeneral Emilio Mola asumió entós la direición de la intriga, empobinándolo escontra un modelu similar al que protagonizó Riego en 1820 o'l recién de Primo de Rivera (1923).[28]
Na organigrama de los sulevaos taba previstu, dende'l principiu, que Sanjurjo asumiera la Xefatura de la sulevación, yá que yera consideráu como'l xeneral de más prestíu y como un líder aceptable pa los distintos enclinos ideolóxicos que participaben nel golpe. Estos planes concretar na sulevación que s'empecipia nel norte de Marruecos la tarde del 17 de xunetu de 1936, que tenía de faese col control del país de forma rápida. Sicasí, los planes nun salieron según lo entamao: al nun consiguir trunfar de forma inmediata en toa España, esta sulevación inicial daría orixe a una guerra civil.
Accidente d'aviación
El 20 de xunetu, l'aviador Juan Antonio Ansaldo va a Estoril a recoye-y cola so avioneta pa tresllada-y a Burgos, onde asumiría'l mandu del golpe d'Estáu.[29] Sicasí, l'aparatu estrellar a los pocos momentos del despegue y termina envueltu en llapaes al impautar contra una valla de piedra na actual rua de Santa Cruz, na pedanía d'Areia (Cascais), onde los sos compañeros d'armes alzaron años dempués un senciellu monolitu conmemorativo. Sanjurjo muerre y el pilotu, que llogró sobrevivir con firíes leves, va atribuyir l'accidente al escesu d'equipaxe del xeneral.[29]
La so muerte y los fracasos de Goded y Fanjul (arrestaos y, más tarde, fusilaos) obligaron a reorganizar los planes de los golpistes. Mola, el Direutor, treslladóse'l 21 de xunetu dende'l norte hasta Zaragoza, onde s'axuntó col xeneral Cabanellas y convidólu a presidir la Xunta de Defensa Nacional, que se formó en Burgos trés díes depués.[30]
↑ 1,01,1Afirmao en: Gran Enciclopedia Soviética (1969–1978). Sección, versículu o párrafu: Санхурхо Хосе. Data de consulta: 28 setiembre 2015. Editorial: Большая Российская энциклопедия. Llingua de la obra o nome: rusu. Data d'espublización: 1969.
↑Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 165608547. Apaez como: José Sanjurjo Sacanell. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
.svg){kind=small}
_Version_with_Golden_Fleece_and_Charles_III_Orders.svg){kind=small}
_pasador.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
