Detalle de les flores.Vista de la planta nel so hábitat.Detalle del tarmu.Planta con flores.Flores.
Descripción
Planta carente de fueyes que puede algamar 1 m d'altor, inerme. Tarmos con aspeutu articuláu con divisiones qu'asemeyen alfayes, percorríos per dos ales ondulaes, coriacees y aspres al tactu y terminaos nuna estructura dentada con dos nervios bien marcaos. Flores cortamente pedicelaes, axuntaes en visus terminales subcorimboses, trupes. Mota bien tomentoso, col lóbulu inferior más llargu. Corola pubescente, de color mariellu-anaranxáu; estandarte más o menos tomentoso na so cara dorsal. Estambres 10, soldaos. Llegume de 9-14 mm, oblonga, pelosa, lo que-y confier un ciertu rellumu, y estruyida lateralmente. Granes con estrofíolo. Ye una planta bien pirófita, que vilta con facilidá dempués de les quemes. Floria dende finales del iviernu y a lo llargo de la primavera.[1]
La raza típica de Genista tridentata subsp. tridentata vien de Portugal, y foi recoyida xunto a Lisboa por Pehr Löfling, el discípulu de Linneo, nel so viaxe a España en 1751. La raza más estendida, que tien los tarmos fértiles anchamente alaos, denominóse Genista tridentata subsp. cantabrica (Spach) Nyman. Y finalmente la carqueixa de flor velluda que se denominó Genista tridentata subsp. lasiantha (Spach) Greuter.[2]
Trátase d'un matu bien conocíu a nivel popular, con numberosos refranes como'l lleonés siguiente alegóricu de la so rellación fenológica cola preñez de la lloba:
Carqueixa brotada, lloba preñada
Carqueixa florida, lloba parida.
Cuando la carqueixa ta tienra, les oveyes peracabar con frución. Usóse tradicionalmente como cama pal ganáu según estrumbo, ramasca que s'echa al suelu de les corrolaes descubiertes por que les vacasa y oveyes nun tríen la folla y los charcu y qu'a la fin se recueye como abonu. En La Carballeda y n'otres contornes occidentales, na matanza, dempués de xamuscar con paya a los gochos, rallábase bien la piel con carqueixa, pa llimpiala.[3]
Genista: nome xenéricu que provién del llatín de la que los reis y reines Plantagenet d'Inglaterra tomaron el so nome, planta Genesta o plante genest, n'alusión a una hestoria que, cuando Guillermo'l Conquistador embarcóse camín d'Inglaterra, arrincó una planta que se caltenía firme, aprofiantemente, a una roca y meter nel so cascu como símbolu de qu'él tamién sería tenáz na so venturera xera. La planta foi la llamada planta genista en llatín. Esta ye una bona hestoria, pero per desgracia Guillermo'l Conquistador llegó muncho primero de los Plantagenet y en realidá foi Godofredo d'Anjou que foi moteyáu'l Plantagenet, porque llevaba un ramito de flores marielles de retama nel so cascu como una insinia (genêt ye'l nome francés del arbustu de retama), y foi'l so fíu, Enrique II, el que se convirtió nel primer rei Plantagenet. Otres esplicaciones históriques son que Geoffrey llantó esti arbustu como una cubierta de caza o qu'él la usaba p'azotase a sigo mesmu. Nun foi hasta que Ricardo de York, el padre de los dos reis Eduardu IV y Ricardu III, cuando los miembros d'esta familia adoptaron el nome de Plantagenet, y depués aplicóse retroactivamente a los descendientes de Godofredo I d'Anjou como'l nome dinásticu.[5]
↑Galán Cela, P.; Gamarra Gamarra R., García Viñes J.I. (1998). Árboles y Arbustos de la Península Ibérica ya Islles Baleares. Madrid:Xaguar. ISBN 84-95537-50-8.
↑López, Ginés (2007). Guía de los árboles y arbustos de la Península Ibérico y Balear, 3ª, Madrid:Mundi-Prensa. ISBN 10: 84-8476-312-9.
