Desigualdá social ye la situación social y desigualdá d'ingresos económica desigual ente ciudadanos d'un estáu o ente Países por igualdá d'ingresu distintos países.^[1][2] La desigualdá social ye lo opuesto a la igualdá social.^[3][4][5]

L'aición de dar un tratu distintu a persones ente les qu'esisten desigualdaes sociales, llámase discriminación. Esta discriminación puede ser positiva o negativa, según vaya en beneficiu o perxuiciu d'un determináu grupu. Les desigualdaes d'ingresos remembren les disparidades de renta ente individuos, en distintes naciones del globu. Nel senu d'un mesmu país, mide les desigualdaes ente individuos ricos ya individuos probes. La desigualdá económica ta direutamente rellacionada cola distribución de la renta tantu les procedentes del capital como les rentes que proceden del trabayu.^[6]

La desigualdá social convirtióse nel focu central d'estudiu dientro de la socioloxía, yá que dientro del estudiu de cualquier sociedá vamos atopar el problema de la desigualdá. Según el sociólogu Eduardo López Aranguren,^[7] la desigualdá social ye la resultancia d'un problema social, y nun puede reparase puramente como un fenómenu natural. Ye tamién un fenómenu histórico y cultural qu'esistió en toles naciones, hasta convertise nun problema social pa caúna d'elles. La desigualdá social ye la condición pola cual les persones tienen un accesu desigual a los recursos de too tipu, a los servicios y a les posiciones que valora la sociedá. Tou tipu de desigualdá social ta fuertemente acomuñada a les clases sociales, al xéneru, a la etnia, la relixón, etcétera. Asina que de forma más senciella podemos definir la desigualdá como'l tratu desigual o distintu qu'indica diferencia o discriminación d'un individuu escontra otru por cuenta de la so posición social, económica, relixosa, al so sexu, raza, color de piel, personalidá, cultura, ente otros.

Les formes más estremes de la desigualdá social tomen la forma d'opresión en distintos aspeutos. L'individuu vese primíu de forma económica, política, relixosa, y cultural. Asina, empezar a reparar na sociedá, lo que se conoz como minoríes sociales. Ye entós cuando les grandes entidaes o grupo igualdad social, na so manifestación más estrema causa la esclusión social d'estos individuos. La esclusión social ye la rotura de los llazos ente l'individuu y la sociedá.

Xeneralmente ye almitíu que valores como la llibertá, la xusticia, la paz, el respetu o la solidaridá tienen un calter universal de manera qu'amás de considerase indispensables, constituyir nes pilastres básiques de toles sociedaes democrátiques. Sicasí, non toos tienen el mesmu protagonismu, y non toos son asimilaos o interiorizados igualmente. Pa ilustralo baste recordar la bederre reaición de ciertos grupos sociales ante l'aprobación, por casu de lleis que regulen la igualdá de derechos de les persones con distinta orientación sexual o'l problema qu'apaez nos países desenvueltos ante la llegada más o menos masiva d'inmigrantes y la reaición de refuga que, tarde o aína, amuesen dellos sectores de la sociedá: magar la solidaridá o'l respetu son aceptaos como deseables, la realidá amuesa ensin dulda el doble moral cola que dichos valores son entendíos, cuando de vivir esta situación o faelos realidá trátase. Otra interpretación posible d'esta situación, sería identificar la evidente diferencia ente la importancia dada a unos valores y otros cola esistencia d'una xerarquía ente ellos. Asina, magar falamos de grandes valores, universales y atemporales, atopamos distintes maneres de priorizalos, inclusive d'interpretalos, yá seya en función del contestu social, cultural, políticu o relixosu.

Problemes Sociales: Desigualdá, probeza, esclusión socia. son delles les posibilidaes de respuesta ante la entruga: ¿desigualdá de que? la cual contesta a que tipu de desigualdá tán espuestes les persones nuna sociedá. Ente estes respuestes atopamos la desigualdá d'oportunidaes, desigualdá xurídica, desigualdá nel cubrimientu de les necesidaes básiques, desigualdá económica y la desigualdá de capacidaes pa consiguir funcionamientos pervalibles.

Un estudiu bien recién basáu na comparanza de más de 150 artículos científicos revela que los países con mayores desigualdaes económiques tienen mayores problemes de salú mental y drogues,^[8] menores niveles salú física y mental, menor esperanza de vida,^[9] peores rendimientos académicos^[10] y mayores índices d'embaranzos xuveniles non deseyaos.^[11] Nesos casos tamién se comprobó que nun ye'l nivel de renta sinón la desigualdá económica el factor esplicativu principal. Polo que los investigadores de dichu estudiu conclúin qu'ente los países más desenvueltos, los más igualitarios llogren un meyor comportamientu nuna serie amplia d'índices de bienestar social.

Una de les más graves consecuencies de la desigualdá social, ye la desigualdá educativa, que de la mesma ye una manifestación de la desigualdá d'oportunidaes. La desigualdá d'oportunidaes dase cuando les oportunidaes pa ocupar cualquier posición nun tán distribuyíes d'una forma igualitaria pa toos d'alcuerdu criterios competitivos, sinón qu'intervienen na distribución el status social, los recursos económicos, ideoloxía política, ideoloxía relixosa, etnia, el so xéneru, la so orientación sexual,etc.

L'accesu a la educación siempres se caracterizó por ser unu de exclusividad y prestíu pa les clases sociales altes, y unu mediocre y xeneral pa les clases baxes. Distintos países alredor del mundu son víctimes de la desigualdá educativa. Un estudiu recién al sistema educativu chilenu,^[12] realizáu ente abril y xunu de 2011, demuéstranos xustamente esto. Mientres les últimes dos décades, el sistema educativu de Chile esperimentó un gran procesu de crecedera masiva de la educación, aumentando asina los niveles educativos na sociedá, sicasí, esto nun traxo consigo una solución al problema de la desigualdá social. Independientemente d'esta meyora educativa'l nivel d'accesibilidá a la educación sigue siendo'l mesmu. Pa los sectores acomodaos, significa la posibilidá de caltener los beneficios económicu y social yá teníos; pa los sectores medios, actúa como mecanismu de movilidá y pa los sectores probes, estremar por nun aportar a la educación o por aportar a una educación de bien mala calidá. Asina que l'accesu a la educación a pesar de ser una oportunidá pa movilizase dientro del marcu social, ta suxetu a los recursos económicos colos que cunta l'individuu pa poder aportar a la educación que deseye:

L'accesu a educación ye vistu como una oportunidá pa movilizase al interior de la estructura social, sicasí, esiste conciencia de qu'esa oportunidá ta condicionada polos recursos económicos disponibles p'aportar al sistema

Andrea Greibe Kohn, Oportunidaes educatives y desigualdá: perceiciones al respective de la incidencia de la educación na estructura social

.

Sicasí, un estudiu realizáu mientres el mesmu añu en Chile amuesa una baxa nos niveles de desigualdá nes xeneraciones más nueves de la sociedá, lo cual coincidiría col aumentu nel accesu a la educación y cola consecuente alza nos años d'escolaridá, refutando d'esta miente la tesis anterior.^[13]

Ivan Illich critica'l fortalecimientu de les desigualdaes sociales de los sistemes sanitarios mundiales, y Freidson analiza'l poder de los especialistes. Unu de los factores que torguen que seya non yá una necesidá de toos, sinón una meta algamable, ye la desigualdá social. España, al igual qu'otros países, tien la dura xera d'enfrentar esa realidá. Por desgracia, los políticos sanitarios y los médicos tardaron en reaccionar a esa verdá. L'oxetivu pa menguar les faltes y, por tanto de mayor incidencia d'enfermedá ye amenorgando les desigualdaes sociales. Les clases sociales más baxes carecen más, muerren antes y son susceptibles de mayor cantidá d'accidentes mientres el so trabayu. Una de les propuestes más interesantes que s'ufierten nel llibru “Salú y poder” de Rodríguez de Miguel, ye la necesidá de que los médicos apriendan Ciencies Sociales y los sociólogos apriendan Medicina.^[14]

Rousseau, na so obra sobre l'orixe de les desigualdaes, utilizando lo qu'él llama l'estáu natural del home, deriva la desigualdá del home del estáu social.^[15] L'home nun naz cola desigualdá sinón dempués de que se compara colos sos asemeyaos y ve les sos diferencies ye cuando entós piérdese la igualdá del ser humanu. Rousseau diz que la desigualdá debe la so fuercia y el so aumentu al desenvolvimientu de les nueses facultaes y a los progresos del espíritu humanu y faise al cabu llexítima pola institución de la propiedá y de lleis.

L'estudiu antropolóxico y arqueolóxico de les sociedaes reveló que les sociedaes paleolítiques yeren bastante igualitaries, y salvo les diferencies de sexu y edá nes xeres, esiste pocu o nenguna diferenciación adicional. Polo xeneral homes y muyeres de la mesma edá tienen habilidaes y conocencies similares, y paez esiste bien poca especialización nes sociedaes de cazadores-pañadores. Eses evidencies, apunten les desigualdaes nes sociedaes humanes fixéronse más marcaes nes sociedaes neolítiques, nes qu'esistía una creciente especialización y, por tanto, asimetríes nel accesu a los recursos naturales, bienes económicos, información xeneral y conocencies. Les élites responsables de centralizar y entamar la producción y custodia d'alimentos, nes sociedaes preestatales polo xeneral aprovechen el so accesu diferencial a los recursos en beneficiu de los sos parientes, lo cual paez ser una de les formes iniciales de desigualdá social nes sociedaes humanes.

Na actualidá, la creación de dineru como una delda con intereses provoca un fluxu de recursos dende les persones y la Naturaleza a aquellos que crean el dineru. El capitalismu confier al dineru una dinámica d'acumuladura de capitales en manes de quien crean el dineru que, na so mayoría, son les entidaes financieres. Esto ye lo qu'acentuó les desigualdaes nestos últimos sieglos.

La desigualdá económica contémplase como la distribución desigual de bienes y servicios; ésta dase cuando dos individuos efectúen el mesmu trabayu, pero la ganancia monetaria nun ye igual pa dambos. Esto vien dau por delles razones. Pa Hunt y Colander^[16] el factor más importante son les diferencies nes ganancies de los individuos. Estes diferencies basar en parte a la ocupación y a les cualidaes personales de les persones arreyaes. El factor más básicu que determina les variaciones d'ingresu ente los grupos ocupacionales ye la demanda y l'ufierta. Les ocupaciones que riquen actitúes especiales y muncha capacitación tienen sueldos altos por cuenta de que la ufierta de trabayadores ye poco en rellación cola demanda. Les ocupaciones que son clasificaes como trabayos comunes y que toles persones pueden exercer con poco entrenamientu o escasa capacidá tienden a pagar menos. Dientro de cada grupu ocupacional hai grandes diferencies nel poder adquisitivo, especialmente nos niveles profesionales y alministrativos más altos. Lo que fai la desigualdá económica en sí ye estratificar o crear clases o niveles na sociedá, esto ye, ricos/clase media/probes. Unu de los productos de la estratificación ver nel sistema capitalista, xefe/emplegáu. Les clases sociales son determinaes mayormente por fechos históricos d'un llugar n'específicu. Les clases sociales o estratificación ye, la desigual distribución de derechos y privilexos, deberes y responsabilidaes, gratificaciones y privaciones, poder social ya influencia dientro d'una sociedá. Entiéndese que si dos individuos pertenecen a una mesma clase social, los mesmos gocien de los mesmos privilexos y/o privaciones. La desigualdá económica ta representada en distintes árees de la sociedá, hasta nos neños y adolescentes. Los mozos y neños tán conscientes de qu'esiste una disparidad d'ingresos ente los grupos de distintos estatus sociu-económicos. Nel añu 2006 llevar a cabu una investigación^[17] pa esclariar el discutiniu qu'esistía sobre cuan consciente taba la mocedá avera del problema de la desigualdá económica, y p'el investigadores demostrar l'aumentu en desigualdaes económiques de les últimes dos décades dientro d'una sociedá globalizada. Los mozos entrevistaos demostraron que cada trabayador tenía de tener un salariu más equitativo. Ésta y otres investigaciones pudieron acotar l'entendimientu de neños y adolescentes somorguiaos nuna estratificación social en distintos países, amosando que tán conscientes de les diferencies en salariu y estatus social dientro de los distintos oficios. Amás indícase que ye más marcada la conciencia alrodiu de estes diferencies de salarios nos mozos de clase media y alta, que nos de clase baxa. Arriendes de investigaciones como estes, defínese qu'esisten na sociedá grandes prexuicios alrodiu de la riqueza y la probeza y que la mocedá hai internalizado eses divisiones sociu-económiques que caractericen a la nuesa sociedá, toes causaes pola disparidad d'ingresos. La democracia puede ser amostalgada pola desigualdá socioeconómica, pero esta desigualdá ye cuasi inevitable dada les normes que rixen la sociedá democrática.^[18]

La desigualdá económica comúnmente refierse a la desigualdá ente individuos o grupos dientro d'una sociedá, sicasí tamién puede referise a la desigualdá ente países. Nesti últimu casu, el motivu principal d'esta diverxencia, ye pola crecedera económicu d'un país, la forma de midilo ye utilizando datos del productu internu brutu (PIB), siendo este un indicador indispensable pa poder comparar a los países. Otramiente, pa poder esplicar porque crez la renta nacional d'un país y porque unes economíes crecen más rápidu qu'otres, desenvolvióse un modelu de crecedera, meyor conocíu como "Modelu de Solow", que pretende esplicar la rellación esistente ente la crecedera de la población y el progresu teunolóxicu cola crecedera económica, y por tanto, la desigualdá económica ente países.

=== Desigualdá ente sexos Unu de los factores centrales na construcción de desigualdaes en munches sociedaes foi la discriminación sexual. Asina en munches sociedaes hanse estructurado distinciones sociales y culturales ente homes y muyeres pa convertir les diferencies biolóxiques del sexu en xerarquíes de poder, estatus ya ingresos. Tamién puede definise como'l repartu de xeres, emplegos y oficios en base al sexu biolóxico, esta práutica, que yera común en munches sociedaes tradicionales. N'Occidente esta práutica solo empezóse a cuestionar unes poques décades.^[19] Les consecuencies d'esta desigualdá fueron que les muyeres reciben menos ingresos que los homes (faciendo'l mesmu trabayu, col mesmu títulu educativu, les mesmes hores). La sociedá salarial nun ye una sociedá d'igualdá, hai diferencies signiticativas ente'l nivel salarial mediu d'homes y de muyeres y hasta nel accesu a bienes sociales que tienen cada unu, como por casu n'educación y en cultura.^[20]

El feminismu ye un allugamientu activu ante la desigualdá ente sexos, y ye una forma de llucha pa llograr igualdá de derechos yá sían económicos, políticos, xudiciales o d'otru tipu. Les desigualdá ente sexos, menos acusada polo xeneral en sociedaes preestatales, intensificar nes primeres cultures estatales y sendentarias. Na antigüedá esistíen importantes diferencies ente distintes civilizaciones y ye complicáu dar afirmaciones xenerales. Nes modernes sociedaes postindustriales occidentales, la desigualdá tradicional menguó, en parte por cuenta de factores materiales y organizativos^[21] y en parte tamién por cuenta de les lluches del movimientu feminista. L'ampliu espardimientu de feminismu tamién traxo una lliberación psicolóxica de les muyeres, y na actualidá munchos homes tienen posiciones favorables a munchos aspeutos de la llucha feminista.

La desigualdá ente sexos dar en tol mundu, pero ye más evidente nos países probes o en víes de desenvolvimientu. Esto nuevamente tien que ver con factores infraestructurales y teunolóxicos, amás de les actitúes más conservadores que se dan con mayor frecuencia en cultures más rurales y menos cosmopolites. En numberosos países la educación que recibe una muyer ye más llindada que la recibida polos homes y la so incorporación al mercáu llaboral ye más difícil. En dellos casos esta desigualdá esti presente hasta na salú, pos en casos estremos nun reciben la mesma cantidá d'atención médica. Esta desigualdá apréciase xeneralmente nos siguientes aspeutos: fienda salarial, accesu a la educación, agresiones, accesu al poder políticu o trabayu nel llar .

La desigualdá xurídica ye discriminación llegal, esto ye, nun tribunal sobre dalgún individuu. Esto yá seya por motivos económicos una y bones les persones que gocien con mayor poder monetariu les lleis sían más flexibles o tengan más oportunidá de salir absueltu. Tamién se da por motivos raciales y/o procedencia ye dicir color de piel o país. Esto lo que quier dicir ye que si a un tribunal va un individuu de tez blanca y un individuu de tez negra, culpaos pol mesmu delitu tendría de dáse-y el mesmu tratu o condena. Tamién si a un tribunal va un individuu inmigrante d'otru país acusando a daquién nacíu nel país que se fai l'acusación trátese-y igual que si fora viceversa.

Ente que la mayoría de la xente sufre cuando s'enfrenta a un procesu xurídicu, yá seya porque nun tien los recursos pa ser representada de forma sustancial, o porque se-y apliquen reglamentos de forma rigorosa, o porque la so interaición col poder xudicial ye tardada y aburrible, o toles anteriores, hai un grupu de persones pal que la llei paez nun aplicar. Dichu otra manera, mientres munchos sufren coles autoridaes, otros viven al marxe d'estes en total y completa impunidá.

La desigualdá informativa munches vegaes ye causada pola falta de conocencies o educación formal, según la falta d'accesu a fuentes d'información fayadiza. N'Europa y América, por casu, negóse sistemáticamente l'accesu de les muyeres a la universidá mientres gran parte del sieglu XIX, inclusive se-yos prohibió exercer como docentes na universidá na mayor parte d'Europa hasta principios del sieglu XX.

Muncho más modernamente el fenómenu sociolóxicu de la fienda dixital de ciertes comunidaes enzanca'l so accesu a la teunoloxíes informátiques convencionales, que ye fonte de desventaxes nel accesu a emplegos bien remunerados per parte de miembros de ciertes comunidaes.

Na actualidá esisten entá grupos marxinaos principalmente rurales y de la contorna de ciudaes principales, onde'l nivel de vida ye precariu y por consecuencia l'accesu a la educación cimera y hasta media cimera ye bien baxu. Los mozos d'eses árees opten por trabayar y buscar oportunidaes de trabayu, primero que buscar ingresar a una escuela, por cuenta de que les necesidaes que tienen esíxen-yos cubrir otres necesidaes básiques. Amás aportar a la educación supondría-yos gastar parte de les sos ganancies y el so tiempu nuna instrucción formal. La falta d'educación formal trai subsiguientemente una discriminación dientro de les instancies llaboral y social.

En conclusión la desigualdá o discriminen ye un mediu de presión pol cual los miembros de les altes esferes o estratos sociales torguen que les persones que tán nes esferes baxes puedan xubir. Esto falando de cualquier tema ye dicir política, ambiental, economía, cultural y educativa ente otres munches. En tantu les persones de les clases baxes lluchen por llegar enriba pa gociar de los beneficios. Ye dicir qu'esiste una polarización del sistema políticu y en concencia económicu que disgregan y polarizan a los sectores más vulnerables de la sociedá en contraposición con quien tienen mayores oportunidaes económiques. La desigualdá, definida como la esistencia de diferencies, ye omnipresente na naturaleza, según Gandhi.^[22] Tenemos que pensar y lluchar pola igualdá, precisamente porque esiste una gran desigualdá nel mundu físicu. Que los homes nun son iguales ye namái una verdá a medies, la otra metá ye que lo son. La interconexón de les distintes dimensiones de la desigualdá ye una alternativa pa entender la complexidá d'esti fenómenu. Tamién amuesa que'l combate contra la desigualdá tien qu'articular aiciones nos trés ámbitos: nel aspeutu micro social, nel nivel entemediu y nel ámbitu macro social.^[23] A pesar del estatutu asitiáu na Declaración d'Independencia estauxunidense alrodiu de que “tolos homes fueron creaos iguales”, sabemos qu'en munches formes la xente nun ye igual ente sigo. Nun naz con iguales potencialidaes p'aprender y llograr coses, tampoco naz n'ambientes sociales igualmente favorables. Sicasí, la igualdá ante la llei y la igualdá d'oportunidaes son ideales democráticos fuertemente protexíos.^[24]

• Richard Wilkinson & Kate Pickett (2009). Desigualdad: Un analís de la (in)felicidá coleutiva (Why more equal societies almost always do better), 1ª, Turner. ISBN 978-84-7504-918-0.
• da Graça, M., Roazzi, A., Roazzi, M. (2006). A representação da desigualdade econômica em crianças y adolescentes de nível socioeconômico distintos. Psicologia: Reflexão y Crítica. Recuperáu'l 11 d'ochobre de 2011 de: http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0102-79722006000300021&lng=pt&nrm=iso&tlng=pt
• Dasgupta, A. (1996) Inequality. Gandhi's Economic Thought, 5.
• Greibe, A. (2011). Oportunidaes educatives y desigualdá: perceiciones al respective de la incidencia de la educación na estructura social. Redalyc. Recuperáu'l 16 d'ochobre de 2011 de: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=12218869002
• Hunt,Y. & Colander,D.(2006). Introducción a les Ciencies Sociales. Mexico:Pearson Educación
• Intermón Oxfam (2014) Informe “Tantu tienes ¿Tantu pagues?"de Intermon Oxfam nᵘ35, y el videu asociáu: Archiváu 2017-11-27 en Wayback Machine.
• López-Aranguren, Y. (2005). Problemes Sociales: Desigualdá, probeza, esclusión social. Madrid, España. Editorial Biblioteca Nueva.
• Navarro, R. B. (1994, xunetu). Política de población y desigualdá social. Papeles de población, 005, 2-6. Publicáu 11 d'abril de 2010, de
• Poncela, A. F. (1998, June). Estudios sobre les muyeres, el xéneru y el feminismu. Nueva Antropoloxía, 16, 2-18. Publicáu 11 d'abril de 2010.
• Ontza, J. (1980). La Política. Bilbao: Ediciones Mensaxeros.
• Quintana, A., Vidal, J., & Pedrazuela, A. (2001). Diccionariu enciclopédicu de socioloxía. Barcelona: empreses editorial Herder S.A.
• Reygadas, L. (2004, otono): "Les redes de la desigualdá: un enfoque multidimensional", Política y Cultura, 22, páxs. 7-25
• Rousseau, J. (2002). Orixe de la desigualdá ente los homes. Río Piedras: Editorial Edil, Inc.
• Sagot, M. (2008, seronda). Estratexes pa enfrentar la violencia contra les muyeres: Reflexones feministes dende América Llatina. Athenea Dixital, 014, 4-15. Retrieved April 10, 2010, d'http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=53701413
• Santiago, R. (1996). Diccionariu d'economía y finances. Madrid: Alianza Editorial S.A.
• René Fernández Montt, Concentración de la Propiedá en Llatinoamérica, 2011

• Preseos de llucha pola igualdá y contra la discriminación
• -KxCHYGzLrVkkCIs0xj0LFMHKmFNhYrn-_0Uq4YsDlQ~Desigualdá, xenerador de probeza (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• El igualitarismu y les elites (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., por Murray Rothbard
• En redol al conceutu de desigualdá de rentes y patrimonios en Mises y Hayek, por Alberto Benegas Lynch (h)
• CASM Archiváu 2020-01-09 en Wayback Machine entidá non codalosa que trabaya con sectores en riesgu d'esclusión social
• Desigualdá y Probeza: deterioru de les condiciones de vida n'España (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).